Απόμακρου Ανάβαση

[Apomakros]

(Άθως, υψόμετρο 2.033 μέτρα)

Κατά την μυθολογία, το όνομα «Άθως» ανήκε σε κάποιον Γίγαντα Θρακιώτη. Στην Γιγαντομαχία μεταξύ των Θεών και των Γιγάντων ο Άθως ήταν ο ηγέτης των Γιγάντων. Σε μια σύγκρουση ο Άθως πήρε με τα χέρια του ένα βουνό της Θράκης και το έριξε κατά του Ποσειδώνα, αλλά η βολή αστόχησε κι έπεσε στη θάλασσα σχηματίζοντας το κομμάτι της ξηράς που βρίσκεται σήμερα. Μία άλλη εκδοχή λέει ότι ο Ποσειδώνας ήταν αυτός που έριξε το βουνό εναντίον του Άθωνα πλακώνοντας και θάβοντάς τον Άθω από κάτω.

Όταν ο θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε τη Δάφνη, κόρη του βασιλιά της Αρκαδίας, εκείνη για παραμείνει αγνή, βρήκε καταφύγιο στο λιμανάκι του Άθωνα, δίνοντας έτσι σ' αυτό το όνομά της. Από τον μύθο αυτό φαίνεται ότι η περιοχή συνδέθηκε από νωρίς με τον αγώνα κατά της σάρκας.

Μέχρι τον 3ο αι. π.X. υπήρχαν στην χερσόνησο του Άθω πολλές μικρές ελληνικές πόλεις που αργότερα για λόγους άγνωστους παρακμάσανε ή καταστράφηκαν, με αποτέλεσμα ο τόπος να μείνει έρημος για αρκετούς αιώνες. Τον 4ο αι. π.Χ. ενσωματώθηκε στο βασίλειο της Μακεδονίας.

Το πότε ακριβώς διαδόθηκε εκεί ο Χριστιανισμός δεν είναι γνωστό. Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, η Παναγία με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, πηγαίνοντας να επισκεφθούν τον Λάζαρο στην Κύπρο έπεσαν σε μια μεγάλη θαλασσοταραχή που τους ανάγκασε να αποβιβαστούν προσωρινά στο λιμάνι όπου σήμερα βρίσκεται η μονή Ιβήρων. Θαυμάζοντας το άγριο τοπίο η Παναγία, ζήτησε από τον Υιό της να της προσφέρει όλο το Όρος σαν δώρο. Τότε ακούστηκε η φωνή του Κυρίου που έλεγε: «Έστω ο τόπος ούτος κλήρος σός και περιβόλαιον σόν και παράδεισος, έτι δε και λιμήν σωτήριος των θελόντων σωθήναι». Από τότε θεωρείται το Άγιο Όρος ως κλήρος και περιβόλι της Παναγίας.

Τον 4ο αι. μ.Χ. η περιοχή αποτέλεσε πλέον τμήμα του Βυζαντίου. Πιθανολογείται ότι την περίοδο αυτή έζησαν εκεί οι πρώτοι ασκητές.

Από τον 5ο αι. μ.X. άρχισε να εμφανίζεται στην περιοχή ανθρώπινη δραστηριότητα, όταν εγκαταστάθηκαν μοναχοί προερχόμενοι κυρίως από την Αίγυπτο και Παλαιστίνη, όπου την εποχή εκείνη είχαν αναπτυχθεί τα σημαντικότερα μοναστικά κέντρα. Φυσικό επακόλουθο ήταν ότι η οργάνωση του Αθωνικού μοναχισμού διαμορφώθηκε πάνω σε εκείνα τα παραδοσιακά πρότυπα, δηλαδή σε Λαύρες και σε μεμονωμένα ασκητήρια και αργότερα σε μικρά μοναστήρια, σε Σκήτες και σε μεμονωμένα κελλιά.

Αρχική διοικητική έκφραση του Αθωνικού Μοναχισμού ήταν η «Καθέδρα των Γερόντων» της οποίας προΐστατο ο Πρώτος. Το 963 ο Άγιος Αθανάσιος στο άκρο της βορειοανατολικής πλευράς της χερσονήσου ίδρυσε την Μεγίστη Λαύρα, το πρώτο μεγάλο μοναστήρι με κοινοβιακή οργάνωση.

Κατά το θεωρούμενο πρώτο Τυπικό που επικύρωσε ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Τσιμισκής, ο Άθως καλείται απλώς «Όρος» που ίσως αυτή να ήταν η συνήθης τότε ονομασία του. Η επικράτηση του ονόματος «Άγιον Όρος» φαίνεται να έγινε κατά το πρώτο μισό του 12ου αι. και συγκεκριμένα σε χρυσόβουλο έγγραφο του Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού προς την Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας το 1144, όταν αναγνωρίστηκε οριστικά και επίσημα και επιβλήθηκε το νέο όνομα όπως αναγράφεται σ’ αυτό: «Εφεξής το όνομα του Άθω καλείσθαι Άγιον Όρος παρά πάντων». Σε μετέπειτα Αυτοκρατορικά και άλλα έγγραφα αναφέρεται ως «Το Αγιώνυμον Όρος του Άθω».

Ρυθμίσεις για τον μοναχικό βίο και ειδικά προνόμια για το Άγιον Όρος, θεσπίστηκαν και κατοχυρώθηκαν σε όλη την διάρκεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Την διατήρηση των ειδικών προνομίων και την κατοχύρωση ορισμένων "ευνοϊκών" συνθηκών πέτυχαν οι Αγιορείτες μοναχοί και μετά την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Οθωμανούς το 1435 αλλά και μετά την άλωση της Πόλης.

Από την ίδρυση της Μεγίστης Λαύρας και μετά, έγιναν πολλές ανακατατάξεις. Τον 12ο αι. υπολογίζεται ότι υπήρχαν περισσότερα από εκατό μοναστήρια. Από όλα αυτά τα μοναστικά καθιδρύματα, συνολικά είκοσι μονές κατοχυρώθηκαν και διατηρούνται μέχρι σήμερα, ενώ αρχαιότερες μονές είτε μετατράπηκαν σε κελλιά είτε ερημώθηκαν και καταργήθηκαν.

Ο 14ος αι. σηματοδοτήθηκε με την κίνηση των Ησυχαστών που αποτέλεσε το επίκεντρο πνευματικής ζωής του Ορθόδοξου μοναχισμού, με κύριο εκφραστή τον Αγιορείτη Γρηγόριο τον Παλαμά. Στα χρόνια όμως που ακολούθησαν, συχνές επιδρομές και λεηλασίες και παράλληλα ασφυκτικές φορολογήσεις, επέφεραν την οριστική ή προσωρινή ερήμωση σε πολλές Μονές. Παρόλα αυτά μεγάλο μέρος των κειμηλίων, διασώθηκαν χάρη στην επινοητικότητα και τον ζήλο των μοναχών. Οι δύσκολες εκείνες συνθήκες συνέβαλαν στην επιλογή της ιδιόρρυθμης ζωής στις Μονές καθώς και στην επιλογή της κελλιώτικης ζωής μεγάλου μέρους των αγιορειτών μοναχών.

Παράλληλα οργανώθηκαν και ιδρύθηκαν αρκετές Σκήτες είτε σε μορφή οικισμού, είτε σε μορφή συγκροτήματος. Σημαντικός υπήρξε και ο ρόλος, η οικονομική συμβολή και η επιρροή βαλκανικών και άλλων χωρών του βορρά, σε μονές, σκήτες και κελλιά. Η επιρροή αυτή ήταν φυσικό να αποτυπωθεί και στο ίδιο το δομημένο περιβάλλον, ιδιαίτερα τον 19ο και αρχές του 20ου αι., συμπληρώνοντας το σύνθετο βυζαντινό και μεταβυζαντινό αρχιτεκτονικό ψηφιδωτό.

Το 1912 έγινε η απελευθέρωση του Άγιου Όρους και αποτελεί από τότε αυτοδιοίκητο τμήμα της ελληνικής επικράτειας. Σήμερα η «Ιερά Κοινότητα» εδρεύει στις Καρυές και οι είκοσι κυρίαρχες μονές με τα εξαρτήματά τους, συνεχίζουν την ίδια την Ορθόδοξη μοναστική παράδοση.

Το Άγιο Όρος αποτελεί αυτοδιοίκητο τμήμα του Ελληνικού κράτους, που υπάγεται πολιτικά στο Υπουργείο Εξωτερικών και θρησκευτικά στην Δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.

Έχει εδαφικά διαιρεθεί σε είκοσι αυτοδιοίκητες περιοχές. Κάθε περιοχή αποτελείται από μία κυρίαρχη Μονή και διάφορους άλλους μοναστικούς οικισμούς γύρω από αυτήν (σκήτες, κελλιά, καλύβες, καθίσματα, ησυχαστήρια).

Όλες οι μονές είναι Κοινόβιες, δηλαδή κοινή λειτουργία, προσευχή, στέγη, σίτιση και εργασία μεταξύ των μοναχών. Υπεύθυνος της κάθε Μονής είναι ο Ηγούμενος που εκλέγεται από τους μοναχούς της μονής ισόβια. Οι Ηγούμενοι κάθε μονής αποτελούν την «Ιερά Σύναξη» και ασκούν την νομοθετική εξουσία.

Παράλληλα κάθε χρόνο εκλέγεται από την μονή και ο αντιπρόσωπος της στην «Ιερά Κοινότητα», η οποία ασκεί την διοικητική εξουσία, ενώ την εκτελεστική εξουσία ασκεί η «Ιερά Επιστασία» που αποτελείται από 4 μέλη επιλεγμένα από τις 5 πρώτες ιεραρχικά Μονές.

Τα σύνορα της μοναστικής πολιτείας ορίζονται στο χερσαίο χώρο με μια νοητή γραμμή που αρχίζει από την δυτική ακτή από την τοποθεσία «Φραγκόκαστρο» και φτάνει ως το ακρωτήρι «Αράπης» στην απέναντι άκρη.

Οι φυσικές τοποθεσίες είναι αξιοθαύμαστες. Το βουνό Άθωνας που δεσπόζει σ’ αυτή, είναι ένας τεράστιος κώνος με ύψος 2.033 μέτρα. Η γυμνή κορφή του λες και λογχίζει τον ουρανό και οι πλαγιές του, κατάφυτες από αιωνόβια δέντρα, δημιουργούν μία ασύγκριτη αισθητική ομορφιά σε όλη την περιοχή.

(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Οι Γυναίκες απαγορεύεται να μπούνε στο Άγιον Όρος.

Αυτό λέγεται άβατο και ίσχυε ανέκαθεν στην περιοχή του Αγίου Όρους, σύμφωνα με τις χριστιανικές παραδόσεις του τόπου ως κανόνας εθιμικού δικαίου ενώ μετά κατοχυρώθηκε και με αυτοκρατορικά χρυσόβουλα, πατριαρχικά σιγγίλια, με σουλτανικά φιρμάνια, με όλα τα ελληνικά Συντάγματα, με νομοθετικά διατάγματα καθώς και με άρθρα διεθνών κανονισμών (Βλ. Φ.Ε.Κ. 268/28.9.1953).

Στο ισχύον σήμερα δίκαιο το άβατο βρήκε την επιβεβαίωσή του και με ρητή διάταξη που περιλήφθηκε στον Καταστατικό Χάρτη του Αγίου Όρους του 1924, ο οποίος επικυρώθηκε στη συνέχεια και τέθηκε σε ισχύ με το νομοθετικό διάταγμα της 10/16 Σεπτεμβρίου 1926. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή του Καταστατικού Χάρτη, απαγορεύεται η είσοδος στο Άγιον Όρος των θηλέων «κατά τα ανέκαθεν κρατούντα» (Βλ. άρθρο 186). Η διάταξη αυτή, όπως γίνεται φανερό, στηριζόταν στην εθιμική απαγόρευση και δεν προέβλεπε κύρωση σε περίπτωση παραβάσεώς της.

Μετά όμως από την παραβίαση του άβατου από γυναίκες που μετείχαν σε διεθνές συνέδριο που είχε διοργανωθεί στη Θεσσαλονίκη το 1953, ο νομοθέτης με το Ν.Δ. 2623/1953 (ΦΕΚ 268/28.9.1953), το οποίο τροποποίησε και συμπλήρωσε το κυρωτικό του Καταστατικού Χάρτη νομοθετικό διάταγμα (Βλ. άρθρο 43β), προέβλεψε την επιβολή ποινής φυλακίσεως από δύο μήνες ως ένα έτος, η οποία σύμφωνα με τις ισχύουσες σήμερα γενικές διατάξεις του Ποινικού μας Κώδικα μετατρέπεται σε χρηματική ποινή.

Ο δικαιολογητικός λόγος του άβατου, σύμφωνα με την μοναστική παράδοση του Αγίου Όρους είναι για να μπορούν οι μοναχοί, απερίσπαστοι να προσεύχονται νύχτα και ημέρα και να δοξολογούν τον Θεό.

‘Όπως μάλιστα λέει ο γέρων Γεδεών, δεν απαγορεύεται μόνο η παρουσία της γυναίκας, αλλά και «παντός θήλεος εμψύχου, λογικού ή αλόγου, ημέρου και τιθασσευομένου».

Το ίδιο πράγμα είπε κάποτε κι ένας Ρουμάνος ασκητής που μένει στη Ρουμανική Σκήτη, πιο κάτω από τη Μεγίστη Λαύρα. Όταν ρωτήθηκε γιατί δεν έρχονται γυναίκες στο Άγιον Όρος, θέλοντας να τονίσει την αγνότητα και παρθενία των μοναχών, με όλη την απλότητα απάντησε τα εξής: «Αγράμματος είμαι παιδιά μου. Το αλάτι βγαίνει από το νερό, αλλά αν πέσει μέσα στο νερό, λειώνει και χάνεται. Έτσι και οι μοναχοί γεννιούνται από τις γυναίκες που είναι πλάσματα του Θεού, όπως όλοι οι άνθρωποι, αλλά αν πέσουν μέσα στις κακές γυναίκες, διαλύονται και χάνονται».

Μια παράδοση λέει ότι όταν η Πλακηδία, κόρη του Μεγάλου Θεοδοσίου, θέλησε να έλθει στη Μονή Βατοπεδίου, άκουσε μια φωνή που έλεγε: «Τί θέλεις εσύ εδώ; Εδώ είναι μοναχοί. Εσύ είσαι γυναίκα, γιατί δίνεις στον εχθρό αφορμή να τους πολεμά;» Σε κείνον το τόπο που ακούστηκε η φωνή, αγιογραφήθηκε εικόνα της Παναγίας και υπάρχει μέχρι σήμερα ακοίμητη κανδήλα. Η εικόνα αυτή ονομάστηκε ΑΝΤΙΦΩΝΗΤΡΙΑ (βιβλ. Μαξίμου Μοναχού, Πλατυτέρα των Ουρανών).

Η ερώτηση αν Άβατο σημαίνει υποτίμηση της γυναίκας υποβλήθηκε και σε έναν λόγιο μοναχό, που μένει στη μονή των Ιβήρων, ο οποίος απάντησε λέγοντας ότι το άβατο σαν θεσμός έχει ενταχθεί στο ασκητικό πνεύμα του Ορθοδόξου μοναχισμού και ότι είναι ένας τρόπος για την «εν Χριστώ πνευματική ζωή» είτε είναι ανδρική ή γυναικεία η Μονή.

Το άβατο υποστηρίζουν επίσης και μεγάλες μορφές όπως ο Μ. Αντώνιος, ο Άγιος Σάββας και ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης.

Το Άβατο του Αγίου Όρους για τις γυναίκες, από τότε που καθιερώθηκε με το πρώτο Τυπικό της Μοναστικής Πολιτείας (969) που σημειωτέον περιελάμβανε όχι μόνο τις γυναίκες, αλλά και… κάθε θηλυκό ζώο και ίσχυε άτυπα από πολύ νωρίτερα (σύμφωνα με την παράδοση, από την ίδια τη Θεοτόκο- ήδη στον 4ο αι.) αναφέρεται στις πηγές ότι έχει παραβιαστεί τουλάχιστον δεκατρείς (13) φορές:

-Το 382 από την κόρη του Μ. Θεοδοσίου, την Πλακιδία.

-Τον 11ο αιώνα επί Αλέξιου Κομνηνού, από οικογένειες νομάδων από την Ανατολή.

-Το 1346 από την Ελένη, σύζυγο του ηγεμόνα των Σέρβων Στέφανου Δουσάν, η οποία επισκέφθηκε τη Μονή Χιλανδαρίου. Σε κάποιες αναφορές υποστηρίζεται πως η Ελένη δεν μπήκε σε μοναστήρια, αλλά μόνο εξ αποστάσεως είδε την Ιερά Μονή Χιλανδαρίου (το λεγόμενο «σέρβικο» μοναστήρι) ενώ σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η Ελένη συνόδευσε τον σύζυγό της μέσα σε όλα τα μοναστήρια.

-Το 1404 από τη σύζυγο του Ιωάννη Παλαιολόγου, η οποία επισκέφθηκε τη Μονή της Μεγίστης Λαύρας.

-Το 1854 από μια ομάδα γυναικόπαιδα που ζήτησαν εκεί προστασία μετά την εξέγερση της Χαλκιδικής.

-Το 1905 από τη νεαρή Ρωσίδα πριγκίπισσα Τατιάνα Νικήτα που φιλοξενήθηκε από φίλο της μοναχό στη Μονή Παντελεήμονος (έρως γαρ ανίκατε μάχαν).

-Το 1929 από την Ελληνίδα «Μις Ευρώπη» Αλίκη Διπλαράκου.

-Το 1931 από τη Γαλλίδα δημοσιογράφο Μαρί Σουάτι, η οποία στη συνέχεια έγραψε την εμπειρία της αυτή σε βιβλίο με τίτλο «Ένα μήνα με τους άντρες» (τυχερή η κυρία)

-Τον Μάιο του 1942 κατεγράφησαν δύο παραβιάσεις, μία από τη σύζυγο του γραμματέα της Μονής Σίμωνος Πέτρας και μία από την αρραβωνιαστικιά (ή σύζυγο) υπαλλήλου μαγαζιού της Δάφνης.

-Το 1948 μια ομάδα κυνηγημένες γυναικών του Δημοκρατικού Στρατού έσπασαν τη φρουρά και έφτασαν ως την πρωτεύουσα του Αγίου Όρους, τις Καρυές, διά των όπλων… Συγκεκριμένα, μια μεγάλη ομάδα ανταρτών, αποτελούμενη από 400 άνδρες και γυναίκες επιτέθηκαν στις Καρυές αφού προηγουμένως είχαν ανταλλάξει πυρά με τους άνδρες της τότε Χωροφυλακής που έδρευαν εκεί.

-Το 1971 από τη Γαλλίδα φιλόλογο Ζακλίν Μισελέ και τις Ιταλίδες Λουίζα Βαρβαρίτο και Μαρία Παστέρλα.

Τον Ιανουάριο του 2008, 5 γυναίκες, ανάμεσά τους και η βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ Ευαγγελία Αμανατίδου, έσπασαν το άβατο στο πλαίσιο διαμαρτυρίας για τις διεκδικήσεις Μοναστηριών σε εκτάσεις της Χαλκιδικής.

Πρόσφατα επίσης, η 13η παραβίαση αποδείχθηκε γρουσούζικη για δυο γυναίκες από τη Μολδαβία. Το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Θεσσαλονίκης επέβαλε ποινή φυλάκισης 40 ημερών σε βάρος των δύο γυναικών οι οποίες αποβιβάσθηκαν μαζί με τρεις ακόμη ομοεθνείς τους από ταχύπλοο δουλεμπόρων, στην Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας, παραβιάζοντας έτσι το άβατο του Αγίου Όρους. Παράλληλα, το δικαστήριο αποφάσισε τη διοικητική απέλαση των δύο γυναικών, οι οποίες σημειωτέον είχαν πληρώσει και από 4.000 ευρώ η κάθε μία στους δουλεμπόρους που τις παράτησαν στο Άγιο Όρος!

Οι δύο Μολδαβές καταδικάστηκαν για το αδίκημα της παράβασης του νόμου περί αλλοδαπών, αθωώθηκαν όμως για το αδίκημα της παράβασης του καταστατικού χάρτη του Αγίου Όρους, αφού το δικαστήριο έκρινε ότι δεν γνώριζαν το μέρος στο οποίο αποβιβάστηκαν από τους διακινητές τους.


Εκτός από τις πιο πάνω καταγεγραμμένες περιπτώσεις υπάρχουν και ορισμένες άλλες περιπτώσεις γυναικών που ισχυρίζονται πως μπήκαν στο Άγιο Όρος χωρίς ωστόσο να έχει αποδειχτεί η βασιμότητα των ισχυρισμών τους.

Όσο για τον Απόμακρο, συντάσσεται με το άβατο. Και τούτο για έναν κυρίως λόγο ότι αφού οι ίδιοι οι αγιορείτες δεν επιθυμούν γυναίκες στον τόπο τους, αφήστε τους κυρίες μου στην ησυχία τους. Αφού το θέλουν έτσι, ας είναι έτσι!


(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Τον Νίκο Καζαντζάκη τον ξέρουμε ως μια ξεχωριστή και ιδιόρρυθμη περίπτωση συγγραφέα. Το ανήσυχο πνεύμα του ήταν διψασμένο για την κάθε είδους γνώση. Επιζητούσε ταξιδεύοντας να ξεκόβει θεληματικά από τη νεοελληνική πραγματικότητα.

Το 1914 ο Καζαντζάκης γνωρίστηκε με το Άγγελο Σικελιανό με τον οποίο υπήρξε συνομήλικος κι αδελφικός φίλος και μαζί περιόδευσαν στο Άγιο Όρος και αλλού.

Τις πολλές εμπειρίες του από τα ταξίδια του ο Καζαντζάκης τις μετέτρεψε σε συγγραφή και ίσως δεν έμεινε τόπος από τους πολλούς που επισκέφτηκε, που να μην τον κατέγραψε στις ταξιδιωτικές περιγραφές του.

Η «Αναφορά στον Γκρέκο» είναι μια ποιητική αυτοβιογραφία, που διαβάζεται με μεγάλο ενδιαφέρον απ' όσους αγαπούν τον μεγάλο μας Νίκο Καζαντζάκη.

Από το συναρπαστικό βιβλίο του «Αναφορά στον Γκρέκο» διαλέγω το σημείο όπου ο Καζαντζάκης κάνοντας την αναφορά του στον Κρητικό «παππού» του, τον Γκρέκο, εξηγεί γιατί η ανάβαση ήταν γι' αυτόν ευτυχία, σωτηρία και Παράδεισος.

Ακόμη επιλέγω την αφήγηση της ανάβασης του Καζαντζάκη και του Σικελιανού στην κορφή του Άθω, μια αφήγηση που παρουσιάζει κατά την γνώμη μου μεγάλο ενδιαφέρον.


«…Την άλλη μέρα, πριν ξημερώσει, κινούμε για την κορφή του Άθω. Δεν είχε ακόμα λαλήσει μέσα στο περιαύλι το σήμαντρο, τα πουλιά ακόμα δεν είχαν ξυπνήσει, κατακάθαρος, γαλαχτωμένος ο ουρανός, και λάμπει πέρα κατά την ανατολή σαν εξαφτέρουγο σεραφείμ ο Αυγερινός.
Ο πάτερ Λουκάς, κοντός, ανοιχτογόνατος, παλιός κοντραμπαντζής, πάει μπροστά και μας δείχνει το δρόμο. Κάπου κάπου στέκουνταν και μας έπιανε κουβέντα για θάλασσες, για γλέντια, για καβγάδες με τους Τούρκους. Όλη η κοσμική ζωή του σαν παραμύθι μέσα του, σαν να 'γίνε σ' έναν άλλο κόσμο πιο άγριο και επικίνδυνο, γεμάτο φωνές και βλαστήμιες και γυναίκες. Το 'λέγε και το ξανάλεγε το παραμύθι του, το ξαναζούσε και χαίρουνταν. Όλα από την παλιά του ζωή τ' απαρνήθηκε, μα όλα τα πήρε μαζί του, τυλιγμένα στο ράσο του. Κάτω από ένα μεγάλο έλατο σταμάτησε• ήθελε κουβέντα.
Ας σταθούμε, βρε παιδιά, είπε, να ξαποστάσουμε λίγο• ν' αλλάξουμε και καμιά κουβέντα, έσκασα.
Έβγαλε μιαν κρυμμένη στη ζώνη του καπνοσακούλα, έστριψε τσιγάρο, άρχισε την κουβέντα...
Πήραμε πάλι τον ανήφορο• πεύκα, έλατα, γκρεμοί φοβεροί και κάτω, στο πρωινό ήρεμο φως, απλώνουνταν, γαληνεμένη σήμερα η θάλασσα. Όσο πληθαίνει το φως, ξεχωρίζουμε πέρα τα θεία νησιά, την Ιμπρο, τη Λήμνο, τη Σαμοθράκη, να πλένε θαρρείς ανάερα, να μην αγγίζουν τη θάλασσα.
Μπαίνουμε στα χιόνια• ο πάτερ Λουκάς πατάει αργά, προσεκτικά, γλιστρούμε και πέφτουμε, προχωρούμε με δυσκολία, με κίντυνο, απάνω στα κρουσταλλωμένα χιόνια. Απάνθρωπο, απόγκρεμο βουνό, κι ο φίλος μου ξαφνικά, που πήγαινε μπροστά, σταμάτησε• έσκυψε, κοίταξε κάτω• βαθύς, άπατος γκρεμός, τον έπιασε ζάλη. Στράφηκε σε μένα κατάχλωμος.
Να γυρίσουμε... μουρμούρισε.
Δεν είναι ντροπή; είπα εγώ και τον κοίταξα με παράπονο, πολύ ήθελα ν' ανέβω στην κορφή.
Είναι... είναι... μουρμούρισε ντροπιασμένος• πάμε! Κι άρχισε πάλι ν' ανεβαίνει. Ο ήλιος ήταν ψηλά όταν πατήσαμε την κορφή• ξεπνεμένοι κι οι δυο από την κούραση, μα τα πρόσωπα μας έλαμπαν, γιατί φτάσαμε στο σκοπό.
Μπήκαμε στο εκκλησάκι το αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Χριστού να προσκυνήσουμε• Ωστόσο ο πάτερ Λουκάς άναψε φωτιά με τα ξυλαράκια που 'χε μαζέψει στο δρόμο, έβγαλε από το ταγάρι του κι έψησε καφέ, στριμωχτήκαμε πίσω από ένα βράχο, γιατί πήρε να φυσάει και κρυώναμε. Κοιτάζαμε μπροστά μας το απέραντο βουβό πέλαγο, τα νησιά που αρμένιζαν κάτασπρα, και πέρα μακριά, άγνωρα βουνά που μολύβωναν τον αέρα.
Από την άγια κορφή ετούτη, έχουν να πουν, μπορείς να δεις την Πόλη! είπε ο Λουκάς και γούρλωνε τα μάτια κατά την ανατολή, να ξεκρίνει τη Βασιλεύουσα.
Την είδες εσύ ποτέ, πάτερ Λουκά;
Ο καλόγερος αναστέναξε.
Όχι, δεν το αξιώθηκα. Φαίνεται δε φτάνουν τα μάτια του κορμιού χρειάζουνται και τ' άλλα, της ψυχής και μένα, αλίμονο, η ψυχή μου είναι κοντόφθαλμη.
Το θεό όμως τον βλέπεις, είπα εγώ.
Ε, αποκρίθηκε ο καλόγερος, αυτό δε χρειάζεται μάτια• ο θεός είναι πιο κοντά μας από το συκώτι μας κι από τα πλεμόνια.
Ο φίλος μου ήταν θλιμμένος και δε μιλούσε• σίγουρα δεν καταδέχουνταν να συγχωρέσει το κορμί του που, μια στιγμή, δείλιασε. Άξαφνα δεν κρατήθηκε πια• άπλωσε και μου 'σφίξε το χέρι με δύναμη:
Σε παρακαλώ, είπε, ξέχασε το ορκίζουμαι, δεν το ξανακάνω.
Κάθε άρτιος άνθρωπος έχει μέσα του, στην καρδιά της καρδιάς του, ένα κέντρο μυστικό και γύρα του περιστρέφονται τα πάντα• ο μυστικός αυτός στρόβιλος δίνει ενότητα στο στοχασμό και στην πράξη μας, και μας βοηθάει να βρούμε ή να εφεύρουμε την αρμονία του κόσμου. Άλλοι έχουν τον έρωτα, άλλοι τη δίψα της μάθησης, άλλοι την καλοσύνη ή την ομορφιά• ή τη λαχτάρα του χρυσαφιού και της εξουσίας• κι όλα τ' αξιολογούν και τα υποτάζουν στο κεντρικό τους αυτό πάθος. Αλίμονο στον άνθρωπο που μέσα του δε νιώθει να τον κυβερνάει ένας απόλυτος μονάρχης• η ζωή του κατασκορπίζεται ακυβέρνητη κι ασυνάρτητη σε όλους τους ανέμους.
Να γιατί όλη μας η ζωή, παππού, ήταν ανήφορος• ανήφορος και γκρεμός κι ερημία• κινήσαμε με πολλούς συναγωνιστές, με ιδέες πολλές, συνοδεία μεγάλη• μα όσο ανηφορίζαμε κι η κορφή μετατοπίζουνταν κι αλάργαινε, συναγωνιστές κι ιδέες κι ελπίδες μας αποχαιρετούσαν, λαχάνιαζαν, δεν ήθελαν, δεν μπορούσαν ν' ανέβουν πιο απάνω• κι απομέναμε μονάχοι με τα μάτια καρφωμένα στην Κονούμενα Μονάδα, στην μετατοπιζόμενη κορφή. Δε μας κινούσε η αλαζονεία, μήτε η απλοϊκή βεβαιότητα πως θα σταθεί μια μέρα η κορφή και θα τη φτάσουμε• μήτε κι αν τη φτάναμε, πώς θα βρούμε εκεί απάνω την ευτυχία, τη σωτηρία και τον Παράδεισο• ανεβαίναμε, γιατί ευτυχία, σωτηρία και Παράδεισος για μας ήταν η ανάβαση…»



(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Πάνω από είκοσι χρόνια ο Απόμακρος πηγαίνει στο Άγιο Όρος. Το επισκέπτεται τακτικά μια ή δυο φορές το χρόνο, έχει γράψει κάμποσα για την αθωνική πολιτεία και έχει περπατήσει σχεδόν όλη τη χερσόνησο. Μόνο στην κορυφή του Άθω δεν πάτησε ακόμα το πόδι του.

Το «τάμα» ν’ ανέβει στην κορυφή το έκανε το 1999, λίγο πριν την ανατολή της νέας χιλιετίας. Σαν φωτοβολίδα σφηνώθηκε στο νου του η ιδέα και ρίζωσε και τον έκαιγε. Έπρεπε ν' ανέβει εκεί πάνω! Ήταν μια σκέψη και μια υπόσχεση προς τον εαυτό του παρά ένα τάμα. Δεν έχει σχέση με το Θεό, ούτε με το Χριστό και την Παναγία, ούτε με τους Αγίους Αποστόλους και τους Αγίους Πατέρες. Ούτε με την έμφυτη περιέργειά του, ούτε με την άσβεστη δίψα του για περιπέτεια. Με τον κακό του τον καιρό έχει σχέση. Λάθη επί λαθών μια ζωή. «Αν πάρω το διαζύγιο, αν η απόφασή μου είναι σωστή, αν όλα πάνε καλά με τον γιο μου (6 χρονών ήταν τότε ο μονάκριβός του) θ’ ανέβω στην κορφή». Αυτό είχε τάξει στον εαυτό του και η υπόσχεση αυτή φώναζε μέσα στο νου του οκτώ χρόνια τώρα ζητώντας εκπλήρωση!

Αγνωστικιστής ήταν ανέκαθεν ο Απόμακρος, αλλά στο ερώτημα «θεϊστής ή αθεϊστής» απέφευγε πάντοτε να δώσει απάντηση. Τα πράγματα πήγαν καλά όπως τα ήθελε, πήρε το διαζύγιο και κέρδισε τον γιο του, πέρασαν οι τρικυμίες και τα χρόνια, αλλά στην κορυφή δεν πάτησε ακόμα. Εμπόδια και αναποδιές, όλο κάτι έκτακτο της τελευταίας στιγμής και το «τάμα» έπαιρνε αναβολή.

Παρά ταύτα δεν το λησμόνησε ποτέ.


(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Τέλος οι αναβολές. Τούτο το θέρος του σωτηρίου έτους 2008 είναι έτοιμος και αποφασισμένος. Θ’ ανέβει στην κορυφή μαζί με τον Σωτήρη, φίλο του αδελφικό απ’ τη Θεσσαλονίκη.

Ξημερώματα αναχωρεί ο Απόμακρος για να βρίσκεται στις 9 το πρωί στην Ουρανούπολη, απ’ όπου θα παραλάβει το πολυπόθητο διαμονητήριο. Κατά τις 10 σαλπάρει με το καραβάκι και ως το μεσημέρι πιάνει Δάφνη. Ύστερα πάλι με καραβάκι νοτιοανατολικά, μετά ανέβασμα στη σκήτη της Αγίας Άννας και διανυκτέρευση. Χαράματα της άλλης μέρας ξεκίνημα για την κορυφή.

Απόμακρου ανάβαση στον Άθω, ανήμερα της Παναγιάς, δεκαπενταύγουστος του 2008.

Θα τα καταφέρει ο Απόμακρος;

(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Δεν είμαι ο κατάλληλος να γράψω αυτά που πολλοί θα ήθελαν για το Όρος.

Το Άγιο Όρος, ως λίκνο της ορθοδοξίας και ιερός τόπος για πολλούς, πέρα από οτιδήποτε άλλο, έχει μια τεράστια πολιτισμική, ιστορική και γραμματειακή αξία, έναν αμύθητο πολιτιστικό και ιστορικό πλούτο και εκφράζει έναν άλλο κόσμο στην κυριολεξία. Έρχεται από το παρελθόν και προσπαθεί να κρατήσει το παρόν του σαν μια συνέχεια. Θεωρείται κέντρο του ορθόδοξου μοναχισμού και κέντρο διατήρησης και συντήρησης πλούσιου υλικού, μουσείο μοναδικού θησαυρού ελληνικής τέχνης και γραμμάτων.

Η δική μου Ανάβαση είχε άλλο χαρακτήρα. Όσα πρόκειται να παραθέσω έχουν καθαρά βιωματικό χαρακτήρα και δεν είναι απαραίτητο να εκφράζουν τις απόψεις όλων.



(Άλλωστε οι περισσότεροι από εσάς γνωρίζετε ότι τα γραπτά μου διαβάζονται μόνο κάτω από το πρίσμα εκείνο που αντιπροσωπεύει η απόμακρη ιδιόρρυθμη σκέψη μου)

[Apomakros]

'Ωρα 4.40’ πμ. της Πέμπτης 14-8-2008. Προσδοκώμενη ώρα άφιξης στην Ουρανούπολη περί ώρα 8.00’ πμ. Ξέρω βέβαια πως θα φτάσω νωρίτερα αφού πάντοτε έτσι συμβαίνει. Όχι τόσο γιατί είμαι επιρρεπής στην ταχύτητα, αλλά γιατί ο Απόμακρος ανήκει στην κατηγορία εκείνων των ανθρώπων που δεν φτάνουν ποτέ στην ώρα τους. Και συνήθως συμβαίνει να μη με περιμένουν αλλά να περιμένω.

Δεν έφτιαξα αποσκευές και πήρα μαζί μου μόνο τα απολύτως απαραίτητα. Έναν υπνόσακο θα χρειαζόμουν άλλωστε και την ψηφιακή μηχανή, το καινούργιο μου παιχνιδάκι για να απαθανατίσω τον Θεό. Διάολε, μια ολόκληρη ώρα απ’ τη ζωή μου αφιέρωσα για να μάθω πώς λειτουργεί τούτο το μαραφέτι.

Όσο πιο ψηλά ανεβαίνει κανείς, τόσο πιο πολλές αποσκευές πρέπει ν’ αφήσει. Θεωρώ πως το μέγεθος του υψόμετρου είναι ευθέως ανάλογο του μεγέθους των πραγμάτων που πρέπει να παρατήσεις. Διάβασα κάπου πως όταν ο Έντμουντ Χίλαρυ έφτασε στην κορυφή του Έβερεστ, δεν είχε μαζί του καμιά αποσκευή. Στάθηκε εκεί, χωρίς τίποτα, ενώ όταν ξεκίνησε είχε τόσα πολλά πράγματα μαζί με τον εξοπλισμό του, που τον μετέφεραν πενήντα υπηρέτες. Σιγά-σιγά, σε κάθε στάση, έπρεπε να αφήνει κι από κάτι. Το να μεταφέρει τον εαυτό του ήταν αρκετό. Πάνω στις ψηλές κορφές πρέπει να είναι κανείς χωρίς βάρος.

Χωρίς μουσική, οδηγώ συντροφιά με τον καφέ και τα τσιγάρα μου. Και το αυγουστιάτικο φεγγάρι που γεμίζει μεθαύριο. Χαράζει σε λίγο στην άδεια Εγνατία Οδό και το κοντέρ σταθερά κολλημένο στα 160. Ο Γέροντας Παϊσιος έλεγε πως μέχρι τα 90 οδηγεί ο άνθρωπος, από τα 90 ως τα 120 οδηγούν τα δαιμόνια, ενώ πάνω από τα 120 οδηγεί ο διάολος! Σανιδώνω το πεντάλ, η βελόνα τρεμοπαίζει στα 180, οι στροφές χτυπάνε κόκκινο. Σε λίγο θα κάνω στάση στο Νέστο, σε ένα από τα δυο βενζινάδικα που διανυκτερεύουν σ’ ολόκληρη τη διαδρομή ως τη Θεσσαλονίκη. Πρέπει να φουλάρω και να πιω καφέ.

Στις 7.30’ άρχισε να διακρίνεται μικροσκοπικός από μακριά ο Πύργος της Ουρανούπολης σταθερά στη θέση του. Σε ένα δεκάλεπτο ξεπέζευα στο δημοτικό παρκινγκ ακριβώς απέναντι από το Γραφείο των Προσκυνητών.

Την τελευταία φορά που ήρθα πέρυσι, το Γραφείο άνοιγε στις 8.00’ αλλά τώρα ανοίγει από τις 7.00’ κατά πως με πληροφόρησε ο τελωνειακός υπάλληλος. Μπράβο, μεγάλωσαν οι δουλειές, σκέφτηκα προτάσσοντας την ταυτότητά μου και τα 25 ευρώ για να παραλάβω το διαμονητήριο.

Χωρίς αυτό το χαρτί δεν μπαίνει κανείς μέσα. Για να επισκεφτείς το Άγιο Όρος πρέπει προηγουμένως να τηλεφωνήσεις ένα μήνα πριν στο Κεντρικό Γραφείο Προσκυνητών στη Θεσσαλονίκη. Το διαμονητήριο που θα εκδοθεί και του οποίου η διάρκεια είναι 4 ημέρες, το παραλαμβάνεις από το Γραφείο στην Ουρανούπολη το πρωί της ίδιας ημέρας που θα επισκεφτείς το Όρος. Αν θέλεις να παραμείνεις περισσότερες μέρες μπορείς είτε να ανανεώσεις τη διάρκειά του είτε όχι, αφού αν μπεις μέσα είναι σπάνια η περίπτωση να σου γίνει κάποιος έλεγχος. Η είσοδος γίνεται μόνο με καράβι το πρωί από την Ουρανούπολη ή από την Ιερισσό αν έχεις φροντίσει να παραλάβεις το διαμονητήριο από εκεί κατόπιν συνεννόησης.

Κάθε μοναστήρι στο Άγιο Όρος διαθέτει προβλήτα-Λιμάνι (Αρσανά) για να αποβιβαστείς. Επιτρέπονται τα κινητά τηλέφωνα όπως επίσης και ο ορειβατικός εξοπλισμός. Όλα τα μοναστήρια διαθέτουν καρτοτηλέφωνο, φαρμακείο και ιατρείο. Απαγορεύονται οι φωτογραφήσεις και οι βιντεοσκοπήσεις μέσα στα μοναστήρια, ενώ ειδικά η βιντεοσκόπηση απαγορεύεται παντού στη χερσόνησο, εκτός αν πάρεις ειδική άδεια. Τα μοναστήρια ανοίγουν τις πύλες τους με την Ανατολή και κλείνουν με τη Δύση και οι επισκέπτες - προσκυνητές, όσοι από αυτούς επισκέπτονται τα μοναστήρια, διαμένουν σε ξενώνες και ενημερώνονται για το πρόγραμμα της Μονής από τον Αρχοντάρη και τα παραδοσιακά ξύλινα σήμαντρα.

Ο Αρχοντάρης είναι ένας μοναχός που η δουλειά του, δηλαδή το διακόνημά του είναι να υποδέχεται τους προσκυνητές – επισκέπτες και να τους τακτοποιεί στους ξενώνες της Μονής. Αν πιάσεις φιλίες με τον Αρχοντάρη τρως καλά, τουλάχιστο δεν μένεις νηστικός, αλλιώς πρέπει να βρίσκεσαι στην καθορισμένη ώρα στην Τράπεζα, όπως λένε το μέρος που γευματίζουν.

Κατά τα άλλα η λέξη «μοναχός» σημαίνει εκείνον που ζει μόνος, εκείνον δηλαδή που φεύγει από τον κόσμο. Οι μοναχοί έχουν εγκαταλείψει τη ζωή, έχουν εγκαταλείψει τα εγκόσμια. Χωρίς τη ζωή όμως, χωρίς τις προκλήσεις και τις περιπέτειές της, πώς μπορεί κανείς να ωριμάσει και να ολοκληρωθεί;

Γι’ αυτό και οι μοναχοί δεν έχουν ευκαιρίες να μεγαλώσουν. Το πολύ - πολύ είναι σαν φυτά του θερμοκηπίου. Τα φέρνεις στον κόσμο κι αυτά αμέσως μαραίνονται και πεθαίνουν. Οι μοναχοί είναι πολύ φοβισμένοι άνθρωποι. Συνεχώς τρέμουν και φοβούνται την κόλαση – η οποία δεν υπάρχει - και είναι άπληστοι για τον παράδεισο – ο οποίος δεν υπάρχει. Και ανάμεσα στην κόλαση και τον παράδεισο, χάνουν όλα εκείνα που υπάρχουν.


(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Ήταν όμως ακόμα νωρίς. Η ώρα ήταν 8.00’ και είχα δυο ώρες στη διάθεσή μου για να βγάλω το εισιτήριο και να ανέβω στο καράβι που φεύγει κατά τις 10.00’. Ο Σωτήρης θα ερχόταν από τη Θεσσαλονίκη κατά τις 9.00’ και θα μου τηλεφωνούσε μόλις έφτανε για να συναντηθούμε. Είχα λοιπόν χρόνο για μια βόλτα κι έναν καφέ στην Ουρανούπολη, το τελευταίο όριο της εγκόσμιας ζωής πριν το Άγιο Όρος.

Η Ουρανούπολη έχει χαρακτηρισθεί ως διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός που εκτός των άλλων φημίζεται για την αμμουδιά και την καθαρή της θάλασσα. Προσφυγικό χωριό, κτίστηκε μετά το 1922 από μικρασιάτες πρόσφυγες. Αρχικά είχε την ονομασία «Πρόσφορο», ενώ αργότερα το 1960, πήρε την σημερινή της ονομασία, η Πόλη του Ουρανού, όνομα που προέρχεται από την αρχαία Ουρανόπολη που έκτισε ο Αλέξαρχος, αδελφός του Κάσσανδρου, το 315 π. Χ., κάπου κοντά στην Τρυπητή. Το όνομα αυτό εξακολουθεί ως σήμερα να αποδίδει την ατμόσφαιρά της.

Ο βυζαντινός επιβλητικός πύργος, ο Πύργος Προσφορίου που βρίσκεται στο λιμάνι, χτίστηκε τον 14ο αιώνα για να προστατεύει τα μετόχια της μονής Βατοπεδίου, ενώ το 1379 φιλοξένησε τον Ιωάννη Παλαιολόγο. Αργότερα έδωσε στέγη στους πρώτους πρόσφυγες για αρκετό καιρό και αμέσως μετά, το 1928 κατοικήθηκε από το ζεύγος των αυστραλών Loch, οι οποίοι δώσανε νέα πνοή στο χωριό μέσα από την τέχνη του αργαλειού, ιδρύοντας μία αξιόλογη τοπική βιοτεχνία, υφαίνοντας χαλιά με μοναστηριακά μοτίβα. Η κυρία Loch φρόντιζε τους κατοίκους με ιατρικές συμβουλές και πρακτικές, μιας και τότε δεν υπήρχε γιατρός στο χωριό. Οι κάτοικοι λένε ότι το φως της κάμαράς της, στον τελευταίο όροφο του πύργου, έδινε ένα περίεργο αίσθημα σιγουριάς σε αυτούς. Σήμερα, ο Πύργος, λειτουργεί σαν μουσείο και φιλοξενεί μία πανέμορφη συλλογή βυζαντινών αντικειμένων.

Καφές διπλός, ζεστός και μυρωδάτος στο παραλιακό καφενείο με την πρωινή δροσερή αύρα και θέα το λιμανάκι. Ό,τι καλύτερο για την ώρα αυτή. Να το ονομάσω θεϊκή αίσθηση; Ναι, είναι μια ποιότητα, ένα άρωμα, είναι μια θεϊκότητα. Όταν βιώνεις αυτή την αίσθηση, δεν είναι απλώς ένα αντικείμενο που βρίσκεται κάπου εκεί έξω, αλλά είναι κάτι στο εδώ και τώρα. Το νιώθεις στο κέντρο της καρδιάς ακριβώς. Είναι η υποκειμενικότητά σου, είναι η συνειδητότητά σου.

Θεός κι αν είναι…

Το καπέλο μου απογειώθηκε ξαφνικά απ' το κεφάλι διακόπτοντας τη νιρβάνα και μου ‘ρθε μια δυνατή σφαλιάρα στο σβέρκο.

Ήταν ο Σωτήρης. Λίγα χρόνια μεγαλύτερος στην ηλικία και αδελφικός φίλος από τη Θεσσαλονίκη, ο Σωτήρης μετρούσε τις διπλάσιες από μένα επισκέψεις στο Άγιο Όρος. Ούτε κι αυτός όμως είχε ανέβει ως τότε στην κορυφή. Το πώς τον έπεισα να με ακολουθήσει δεν το ξέρω, ίσως όμως μέσα του να ήθελε να το κάνει.

Όλα έδειχναν πως το σύμπαν είχε συνωμοτήσει (sic) για ν' ανέβω επιτέλους στην κορυφή του Άθω.

To καλοκαίρι τούτο του σωτηρίου έτους 2008!


(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Ανεβήκαμε στο μικρό φεριμπότ “ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ” στις 9.50’ (εισιτήριο 7 ευρώ το άτομο). Ένα τσούρμο άντρες χωρίς καμιά παρουσία θηλυκού.

Το λιμάνι της Ουρανούπολης αφήνουν πίσω τους τα καραβάκια καθώς σηκώνουν άγκυρα για τη Δάφνη, το επίνειο των Καρυών, πρωτεύουσας του Αγίου Όρους, ή για να κάνουν απλώς μια τουριστική κρουαζιέρα λίγων ωρών παραπλέοντας την χερσόνησο.

Μπορούσες να δεις μέσα στο καράβι άντρες κάθε ηλικίας και υπήρχαν ανάμεσά τους και αρκετά παιδιά, δεκάχρονα περίπου τα μικρότερα που είδα, μαζί με τους μπαμπάδες τους. Ο δικός μου ο γιος ήταν εννιά χρονών όταν τον είχα πάρει μαζί μου στο Όρος πριν από πέντε χρόνια. Και του άρεσε και ήθελε και τώρα να έρθει αλλά τον ξεγέλασα με την κατασκήνωση. Σίγουρα πιο καλά περνάει παρέα με τους φίλους του ο μικρός Απόμακρος.

Πιάσαμε μια καλή θέση πάνω στο κατάστρωμα του καραβιού απ' τη μεριά που έβλεπε στη χερσόνησο και σε μέρος που έκανε σκιά η τέντα. Το καράβι σάλπαρε στις 10.00' και το ταξίδι ως το λιμάνι της Δάφνης ήταν δυο ώρες περίπου. Είναι από τις διαδρομές που δεν τις βαριέσαι καθόλου όσες φορές κι αν τις κάνεις. Ο Σωτήρης βάλθηκε να ταΐζει τους γλάρους. Αν ήμασταν τυχεροί θα βλέπαμε και δελφίνια.

Ο «Άγιος Παντελεήμονας» έκανε στάση στους Αρσανάδες, ίσα-ίσα μόλις για να κατεβάσει και ν' ανεβάσει προσκυνητές, μοναχούς και εμπορεύματα και αμέσως μετά ξεκινούσε πάλι.

Πλησιάζουμε όπου να'ναι στο μικρό λιμανάκι τη Δάφνης, επίνειο των Καρυών.




(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Πράγματι, όπως ορθώς ελάλησε ο γέρων Γεδεών, δεν απαγορεύεται μόνο η παρουσία της γυναίκας, αλλά και «παντός θήλεος εμψύχου, λογικού ή αλόγου, ημέρου και τιθασσευομένου».

Το ίδιο πράγμα είπε κι ένας Ρουμάνος ασκητής που μένει στη Ρουμανική Σκήτη, πιο κάτω από τη Μεγίστη Λαύρα. Όταν ρωτήθηκε γιατί δεν έρχονται γυναίκες στο Άγιον Όρος, θέλοντας να τονίσει την αγνότητα και παρθενία των μοναχών, με όλη την απλότητα απάντησε τα εξής: «Αγράμματος είμαι παιδιά μου. Το αλάτι βγαίνει από το νερό, αλλά αν πέσει μέσα στο νερό, λειώνει και χάνεται. Έτσι και οι μοναχοί γεννιούνται από τις γυναίκες που είναι πλάσματα του Θεού, όπως όλοι οι άνθρωποι, αλλά αν πέσουν μέσα στις κακές γυναίκες, διαλύονται και χάνονται».

Η ερώτηση αν το άβατο σημαίνει υποτίμηση της γυναίκας υποβλήθηκε και σε έναν λόγιο μοναχό, που μένει στη μονή των Ιβήρων, ο οποίος απάντησε λέγοντας ότι το άβατο σαν θεσμός έχει ενταχθεί στο ασκητικό πνεύμα του Ορθοδόξου μοναχισμού και ότι είναι ένας τρόπος για την «εν Χριστώ πνευματική ζωή» είτε είναι ανδρική ή γυναικεία η Μονή.

Το άβατο υποστηρίζουν επίσης και μεγάλες μορφές όπως ο Μ. Αντώνιος, ο Άγιος Σάββας και ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης.


Εσείς τι θα πάτε να παριστάνετε εκεί, τις θεούσες ή τις αδελφές του ελέους;

[Apomakros]

Συνεχίζω λοιπόν.


(Τα καντήλια σας και τα παράπονά σας κυρίες μου, εις τους Αγίους)

[Apomakros]

Κατεβήκαμε από το καράβι και πατήσαμε στην αθωνική πολιτεία. Οι περισσότεροι προσκυνητές έτρεξαν να πιάσουν μια θέση στο λεωφορείο για τις Καρυές που έχει άμεση ανταπόκριση. Από τις Καρυές ύστερα, με άλλα μεταφορικά μέσα ή με τα πόδια, θα έπαιρναν το δρόμο για τα μοναστήρια της βορειοανατολικής πλευράς της χερσονήσου. Οι λιγότεροι, παραμείναμε στο λιμανάκι, από όπου μετά θα παίρναμε άλλο καράβι, την "Αγία Άννα", που κάνει το δρομολόγιο Δάφνη – Καψοκαλύβια και επιστρέφει.

Κανένα καράβι δεν πηγαίνει πιο πέρα ούτε περιπλέει ολόκληρη τη χερσόνησο, δηλαδή δεν κάνει τον γύρο αυτής, γιατί απαγορεύεται λόγω των ισχυρών θαλάσσιων ρευμάτων που υπάρχουν στην περιοχή. Ο Ξέρξης το 480 π. Χ. κατά τη διάρκεια μιας ακόμα εκστρατείας του αναγκάστηκε να κατασκευάσει διώρυγα στη χερσόνησο (στη σημερινή Νέα Ρόδα) θέλοντας να αποφύγει τον περίπλου του Άθω, καθώς την τελευταία φορά που το επιχείρησε έπαθε εκεί μεγάλη νίλα ο στόλος του.

Καθίσαμε στο μοναδικό καφενείο της Δάφνης για καφέ. Υπάρχουν παραδίπλα δυο εμπορικά μαγαζιά με είδη αγιορείτικης τέχνης, κομποσχοίνια, εικόνες, σταυρουδάκια, θυμίαμα, κεριά και λιβάνια και διάφορα άλλα αναμνηστικά είδη. Και τα δυο αυτά μαγαζάκια κάνουν χρυσές δουλειές. Εκεί μπορεί να βρει κανείς το ξακουστό κρασί Μυλοποτάμου, που το φτιάχνουν οι ίδιοι οι μοναχοί και το εμπορεύονται, χύμα, ημίγλυκο και μπρούσκο.

Καθίσαμε κάμποσο στον καφενέ της Δάφνης απολαμβάνοντας τον καφέ μας και την σπανακόπιτα και περιμένοντας την ώρα που θα μπαίναμε στην «Αγία Άννα» για τον προορισμό μας.

Να κι ένα γατί που μας έκανε συντροφιά στον καφενέ. Αν είναι θήλυ, τότε πρέπει να της απαγγελθεί η κατηγορία της παραβίασης του άβατου, μάλιστα κατ’ επάγγελμα και κατ’ εξακολούθηση και να τιμωρηθεί παραδειγματικά, εκτός κι αν τη σώσει το παραδικαστικό.

(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Ήρθε η ώρα μας ν’ αναχωρήσουμε με το “ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ” (εισιτήριο 4,40 ευρώ) με προορισμό τον Αρσανά της Αγίας Άννας. Ανεβήκαμε στο κατάστρωμα του φιλόξενου καραβιού που αφού έκανε μια μανούβρα έβαλε πλώρη για το ταξίδι μας.

Είναι σπάνιο να συναντήσεις «φλύαρο» καλόγερο στο Άγιο Όρος. Τούτος εδώ ο μεγαλούτσικος στην ηλικία Καψοκαλυβιώτης μοναχός που έφτιαχνε κομποσχοίνια και τα μεταπωλούσε πάνω στο καράβι στους προσκυνητές, ήταν μάλλον από τις εξαιρέσεις. Αφού αγοράσαμε σχεδόν όλη την πραμάτεια του, για να την μοιράσουμε ενθύμια και δώρα σε φίλους και γνωστούς, καθίσαμε δίπλα του σε μια σκιά στο κατάστρωμα και πιάσαμε κουβέντα. Ανάμεσα στις άλλες ιστορίες, μας διηγήθηκε και μια που μου έκανε αρκετή εντύπωση και γι’ αυτό σας την μεταφέρω αυτούσια σχεδόν όπως μας την διηγήθηκε.

Η ιστορία άρχισε το καλοκαίρι του 1941 μια μέρα τα χαράματα, όταν ο μοναχός Αρτέμιος, όπως μας είπε ο Καψοκαλυβιώτης, διέκρινε μέσα στην πρωινή ομίχλη, πάνω σε καλμαρισμένη θάλασσα, ένα ατμόπλοιο. Διαπίστωσε με τα κιάλια από τον εξώστη του κελιού του στη Σκήτη, πως ήταν σχεδόν σταματημένο, σε μιαν απόσταση περίπου 5 μίλια. Η πλώρη του ήταν στραμμένη προς την απέναντι χερσόνησο της Σιθωνίας. Είχαν περάσει περίπου 2 μήνες που είχαν εισβάλλει στην Ελλάδα οι δυνάμεις του Άξονα. Τα ελληνικά εμπορικά και πολεμικά πλοία, όσα δεν είχανε διαφύγει στη Μέση Ανατολή, είχαν βομβαρδιστεί και βυθιστεί από τον Απρίλιο 1941 από τα γερμανικά στούκας.

Ο Αρτέμιος γνώριζε πως οι Γερμανοί είχανε φυλάκιο στις Καρυές και έλεγχαν το Άγιο Όρος. Η προστασία είχε ζητηθεί από τα τέλη Απριλίου 1941, προσωπικά από τον Χίτλερ, με εικοσασφράγιστη από όλες τις Μονές επιστολή, για να μην πέσει ο τόπος στα χέρια των Βουλγάρων και η αίτηση είχε ικανοποιηθεί, άμεσα. Παρ' όλα αυτά, ο Αρτέμιος υπέθεσε πως το πλοίο ήτανε φορτωμένο με στρατιώτες που έρχονταν ν' αποβιβαστούν στο Άγιο Όρος. Το μεταγωγικό βαπόρι φαινόταν σχεδόν σταματημένο, ψάχνοντας για την κατάλληλη θέση εισβολής. Ακολούθησε αγωνιώδης αναμονή μέχρι το μεσημέρι, χωρίς όμως να διακρίνεται καμιά κίνηση στο κατάστρωμά του.

Το απόγευμα πέρασε με υποθέσεις και σχόλια για το «Πλοίο Φάντασμα» κι όταν σκοτείνιασε αρκετά, αυτό παρέμεινε στη θέση του, χωρίς φώτα. Υπέθεσαν πως, για λόγους ασφαλείας, το πλοίο απέφευγε να είναι στόχος σε τυχόν συμμαχικά υποβρύχια και ότι τηρούσε σίγαση. Ύστερα από ολονύκτιο συμβούλιο, ο Αρτέμιος, τα χαράματα έστειλε τους υποτακτικούς του μοναχούς Γαβριήλ και Ιωάννη με μια μικρή ψαροπούλα να εξακριβώσουν τι συμβαίνει με το πλοίο.

Κάποια στιγμή η ψαροπούλα έφτασε κοντά στο πλοίο χωρίς να εμφανιστεί κανένας από το πλήρωμα. Διάβασαν το όνομά του, «ALBERTA», κι από κάτω 1933 που ήταν η χρονολογία νηολόγησης του πλοίου. Σε κοντάρι, πίσω στην πρύμη, κρεμότανε τρίχρωμη σημαία. Έφεραν μια βόλτα το βαπόρι με χτυποκάρδι και φωνές, αλλά δεν πήραν καμιά απάντηση. Στο κατάρτι της πλώρης ήταν σηκωμένο ένα κόκκινο παντιερόνι και θεώρησαν πως ήταν γερμανική σημαία με αγκυλωτό σταυρό που δεν διακρινόταν, από την άπνοια. Βρήκαν κατεβασμένη μια ανεμόσκαλα και την ανέβηκαν.

Στο κατάστρωμα του «ALBERTA» αντίκρισαν μικρά κανόνια με τις μπούκες στραμμένες στη θάλασσα. Μάζεψαν πεταμένα μικροαντικείμενα από το κατάστρωμα και μια «ταυτότητα» με γαλλικό όνομα που δίπλα του έγραφε ινζενιέρ. Διαπίστωσαν πως όλες οι βάρκες ήταν κατεβασμένες. Ανέβηκαν στη γέφυρα χωρίς να βρούνε ούτε ημερολόγιο ούτε άλλα ναυτιλιακά έγγραφα. Στα σαλόνια και την τραπεζαρία, όλα ήταν στη θέση τους, μέχρι και τ' αλατοπίπερα. Στις καμπίνες του πληρώματος διέκριναν ακαταστασία, αλλά δεν υπήρχαν αποσκευές, τα πάντα έλειπαν. Μόνο μια παρατημένη βαλίτσα βρήκαν με ρούχα και είδη για ταξίδι. Στην πρύμη δεν κατέβηκαν, γιατί είχε στα διαμερίσματα νερά.

Όταν διαπίστωσαν πως δεν υπήρχε άνθρωπος επάνω, αποφάσισαν να επωφεληθούν από τ’ αμπάρια για τις άσχημες ημέρες του πολέμου που θα επακολουθούσαν. Ανακάλυψαν μια βάρκα, την καθάρισαν και την φόρτωσαν. Πήραν τρόφιμα, γαλλικά κρασιά, σαπούνια, σερβίτσια, μαχαιροπήρουνα, κουβέρτες, παπλώματα, πετσέτες, κουρτίνες από το σαλόνι, καθρέφτες από το καπνιστήριο, ανεμιστήρες, σωλήνες, κουβάδες, συσκευές τηλεφώνου, γλόμπους, φωτογραφικές μηχανές, φορητούς φακούς κι ένα βαρύ ασύρματο.

Επέστρεψαν στη Σκήτη, αλλά για δεύτερο δρομολόγιο δεν είχαν περιθώριο χρόνου γιατί η εμφάνιση του πλοίου είχε μαθευτεί από τη Μονή Μεγίστης Λαύρας μέχρι την Ξενοφώντος. Έτσι πρόλαβε να πάει στο «ΑLBERTA» το ψαράδικο του καπετάν Σωτήρη που είχε φτάσει μεσημέρι στη Σκήτη της Αγίας Άννας, ερχόμενο από το νησάκι Αμμουλιανή, που είναι απέναντι από την Ουρανούπολη. Ο ψαράς ανέφερε πως η σημαία του «ALBERTA» στη πρύμη ήταν γαλλική. Το κόκκινο παντιερόνι που το είδε ξεδιπλωμένο από το αεράκι, ήταν σημαία τουρκική με την ημισέληνο. Ο ίδιος, σύμφωνα με τις δικές του γνώσεις, υπολόγισε πως η «ALBERTA» ήταν 6.000 τόννοι. Στη συνέχεια χάλασε ο καιρός, σηκώθηκε ισχυρός άνεμος και παρέσυρε το πλοίο προς τη χερσόνησο της Σιθωνίας. Το άλλο πρωί η «ALBERTA» προσάραξε στα αβαθή στο Καλαμίτσι της Σιθωνίας, κοντά στον Κόλπο της Συκιάς, που διέθετε σταθμό Χωροφυλακής.

Το «Πλοίο-Φάντασμα» είχε καλύψει μοναχό του, χωρίς πλήρωμα, μια διαδρομή περίπου 9 μίλια. Την άλλη μέρα επιβιβάστηκαν Γερμανοί πάνω στο πλοίο, άντλησαν τα νερά, έβαλαν μπρος τις μηχανές, αποκόλλησαν από τα αβαθή το πλοίο και αναχώρησαν προς άγνωστη διεύθυνση. Έτσι το «ALBERTA» παρέμεινε το «Πλοίο – Φάντασμα» που μέχρι σήμερα δεν μαθεύτηκε η τύχη του, ούτε η τύχη του πληρώματος που το εγκατέλειψε…

(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Φτάσαμε στον Αρσανά της Αγίας Άννας κατά τις 2.30' με τον αυγουστιάτικο ήλιο να μας καίει κατακέφαλα. Από κει είδαμε ότι άρχιζε ν’ ανεβαίνει ψηλά προς την απόκρημνη πλαγιά του βουνού ένα μονοπάτι με καλντερίμι και σκαλιά.

Η Σκήτη της Αγίας Άννας είναι η αρχαιότερη του Αγίου Όρους και η μεγαλύτερη από άποψη εγκαταβιούντων μοναχών - αριθμούνται περί τους εβδομήντα. Αποτελείται από 52 καλύβες και 10 ξεροκάλυβα (καλύβες πού δεν υδρεύονται από νερά πηγής). Εξ αυτών οι 51 κοσμούνται με το χαρακτηριστικό Σκητιώτικο Ναίδριο, αλλά κατοικούνται μόνον οι 35. Η Σκήτη είναι εξαρτώμενη από την Μονή της Μεγίστης Λαύρας και έχει χαρακτηρισθεί ως το "Ιερό Βήμα" του παμμεγίστου Ιερού Ναού του Άθωνος, όπως αποκαλείται η περιοχή της Αθωνικής ερήμου που βρίσκεται μεταξύ της Νέας Σκήτης έως τα Κατουνάκια και τα «φρικτά» Καρούλια. Γιατί "φρικτά"; Διότι πρέπει να κάνει ακροβατικά κανείς για ν' ανέβει εκεί πάνω.

Η ίδρυση της Σκήτης της Αγίας Άννας τοποθετείται στον 14ο αιώνα από τον Όσιο Γερόντιο, τελευταίο Ηγούμενο της μονής των Βουλευτηρίων. Λόγω των συχνών πειρατικών επιδρομών, οι μονάζοντες μεταφέρθηκαν στην νοτιοδυτική πλευρά του βουνού πάνω στην απόκρημνη κατάφυτη πλαγιά, με την ψηλότερη κτισμένη καλύβα να βρίσκεται σε υψόμετρο 450 μέτρων.

Στο μέσο του οικισμού, σε υψόμετρο περί τα 300 μέτρα βρίσκεται το Κυριακό, δηλαδή ο κεντρικός μητροπολιτικός ναός της Σκήτης, διακοσμημένος με εξαίρετης τέχνης νωπογραφίες της Κρητικής Αγιογραφικής Σχολής και «θησαυρισμένος με το αριστερό πόδι της Αγίας Άννης, της μητέρας της Παναγίας», που έφεραν μαζί τους μοναχοί που ήρθαν στην Σκήτη από την Παλαιστίνη.

Ύστερα από μιας ώρας ανάβαση και με τον ιδρώτα να στάζει πάνω μας φτάσαμε αγκομαχώντας στο Κυριακό αποκαμωμένοι. Πόσα τα μέτρησες τα σκαλοπάτια, ρώτησα τον Σωτήρη αλλά δεν πήρα απάντηση.

Τραβήξαμε για το αρχονταρίκι, όπου μας υποδέχθηκε ένας ευγενικός λαϊκός που εκτελούσε καθήκοντα Αρχοντάρη και μας πρόσφερε τσίπουρο και λουκούμι. Άγιο τσιπουράκι με λουκούμι, Μέγας είσαι Κύριε και θαυμαστά τα έργα σου! Το μόνο άσχημο ήταν που δεν μπορούσα να καπνίσω σε κείνο το χώρο, έπρεπε να πάω έξω από τον αύλειο χώρο της Μονής σ' έναν εξώστη με καταπληκτική θέα πάντως που χρησίμευε και ως καπνιστήριο για τους ξένους. Ύστερα από λίγη ώρα ο ίδιος Λαϊκός μας οδήγησε στον κοιτώνα που θα κοιμόμασταν το βράδυ.

(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Το έτος 1754 η Σκήτη της Αγίας Άννας αποφάσισε να χτίσει μεγαλύτερο Κυριακό και χρειάσθηκαν πολλά χρήματα. Οι Χριστιανοί έστειλαν από παντού βοήθεια "εις μνημόσυνον γονέων και συγγενών". Τα μνημόσυνα όμως που έπρεπε να γίνουν στη Σκήτη, και που εντάσσονταν σε αγρυπνίες, κούραζαν τους μοναχούς και δεν μπορούσαν να δουλέψουν την άλλη μέρα. Για το λόγο αυτό, ύστερα από συμβουλή του κοινού τους πνευματικού παπά - Φιλοθέου του Πελοποννησίου, άρχισαν να κάνουν τα μνημόσυνα τις Κυριακές, αφού λόγω της αργίας, δεν επρόκειτο έτσι κι αλλιώς να δουλέψουν.

Η καινοτομία μαθεύτηκε στο υπόλοιπο Όρος και προκάλεσε αντιδράσεις. Οι Αγιαννανίτες όπου πήγαιναν γίνονταν αντικείμενο ελέγχου, γιατί μνημόσυνο νεκρών την Κυριακή ήταν κάτι το πρωτάκουστο και αντέβαινε στο αναστάσιμο της Κυριακής.

Τότε μερικοί από τους μοναχούς της Σκήτης εξομολογήθηκαν στον πνευματικό ότι έχουν πρόβλημα συνειδήσεως. Ο πνευματικός τους επέτρεψε να αποχωρούν από τον ναό μόλις άρχιζε το μνημόσυνο. Η αποχώρηση όμως αυτή αναστάτωσε όσους έμεναν. Έτσι άρχισε στο Άγιο Όρος η περίφημη "περί μνημοσύνων έρις” που έμεινε στην Ιστορία".

Στην Αγία Άννα εκείνο τον καιρό έμενε ο πρώην Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλος. Όταν άκουσε για την αποχώρηση ορισμένων μοναχών από τα μνημόσυνα της Κυριακής είπε: “Εγώ όταν ήμουν στον θρόνο, συνεχώς έδινα άδεια και έψαλλαν την Κυριακή μνημόσυνα νεκρών”. Τα λόγια αυτά του πρώην Πατριάρχη ενίσχυσαν τους καινοτόμους που, με το επιχείρημα ότι η Κωνσταντινούπολη κάνει μνημόσυνα τις Κυριακές, εξασκούσαν ηθική βία σε όσους δίσταζαν. Το πείσμα των καινοτόμων δεν άργησε να μεταβληθεί σε μίσος, και το μίσος σε διωγμό αυτών που δεν δέχθηκαν τελικά να υποκύψουν.

Η Σκήτη της Αγίας Άννας υπάγεται στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας. Κατήγγειλαν λοιπόν στη Λαύρα οι καινοτόμοι τους διαφωνούντες σαν ταραχοποιούς! Οι Λαυριώτες, χωρίς να καλέσουν τους κατηγορουμένους σε απολογία, έβγαλαν αμέσως αφορισμό εναντίον τους και διέταξαν τους Αγιαννανίτες να μη τους δέχονται ούτε στην εκκλησία, ούτε στα κελλιά, ούτε στο μύλο. Ο μύλος ήταν μοναδικός στην περιοχή και η απαγόρευση να τον χρησιμοποιήσουν ήταν καίριο πλήγμα για τη διατροφή τους. Οι υπερασπιστές της παράδοσης έδωσαν τόπο στην οργή και έφυγαν από την Αγία Άννα, αφήνοντας τα κελλιά τους, μερικοί μάλιστα απ' αυτούς σε προχωρημένη ηλικία.

Αλλά όπου κι αν βρήκε καταφύγιο ο καθένας, οι Αγιαννανίτες δεν τους άφηναν ήσυχους. Κοινοποιούσαν τον Λαυρεωτικό αφορισμό σε όλες τις Σκήτες και τις Μονές επισυνάπτοντας και ονομαστικό κατάλογο, όλων αυτών που είχαν εκφράσει δημόσια την υποστήριξή τους προς την παράδοση, έστω και αν δεν υπήρξαν ποτέ κάτοικοι της Αγίας Άννας. Και απαιτούσαν να εκδιωχθούν αμέσως! Στο διωγμό αυτόν πρωτοστάτησαν δύο Επίσκοποι που συνέπεσε να βρίσκονται τον καιρό εκείνο στο Όρος: ο πρώην Κωνσταντινουπόλεως Κύριλλος (που είχε και την ιδέα για τον μύλο) και ο Μητροπολίτης πρώην Χαλεπίου Γεννάδιος.

Οι ορθόδοξοι διώχνονταν σαν αφορισμένοι και αιρετικοί. Τους ονόμασαν χλευαστικά “Κολλυβάδες” και διέδωσαν εμπιστευτικά ότι ήυαν δήθεν μασόνοι! Ο τελευταίος αυτός χαρακτηρισμός έκανε μεγάλη εντύπωση στους απλούς μοναχούς, που αποτελούσαν και την πλειονότητα και οι οποίοι μόλις τον άκουσαν, χωρίς να ερευνήσουν περισσότερο, άρχισαν να αποστρέφονται τους συκοφαντούμενους με όλη τους την ψυχή. Ακόμη και ο λαϊκός καραβοκύρης, που έκανε την συγκοινωνία, δεν δεχόταν Κολλυβά στο καράβι του!

Μπροστά στην κατάσταση αυτή οι παραδοσιακοί μοναχοί αποφάσισαν να καταφύγουν στο Πατριαρχείο για τη δικαίωση και την προστασία τους. Για το σκοπό αυτό μαζεύτηκαν στο κελλί του παπα - Παρθενίου του Ζωγράφου του Σκούρτου. Εκεί έγραψαν ομολογία πίστεως που την υπέγραψαν όλοι οι παρόντες και αργότερα και πολλοί άλλοι, και την έστειλαν στον Πατριάρχη μαζί με αναφορά για τα γεγονότα.

Οικουμενικός Πατριάρχης ήταν τότε ο Θεοδόσιος Β΄ ο Κρής, μεγάλη δε επιρροή στη Σύνοδο είχε ο Νικομηδείας Μελέτιος και ο Ιεροσολύμων Σωφρόνιος.

Το Πατριαρχείο στην απάντησή του τον Ιούνιο του 1772 έγραφε τα εξής: “... Οι μεν γαρ εν Σάββασι τελούντες τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων καλώς ποιούσιν, οι δε δ’ άν εν Κυριακή ουκ υποκείνται κρίματι...” Μετά από ένα έτος, τον Ιούνιο του 1773, το Πατριαρχείο ξαναέγραψε: “... Ούτε οι εν Σαββάτω τελούντες τα μνημόσυνα των κεκοιμημένων να μέμφονται τους εν Κυριακή ταύτα τελείν εθέλοντας, ούτε εκείνοι ανθιστάμενοι προς αυτούς, δηλαδή τους καλώς τελούντας εν Σαββάτω τα μνημόσυνα, να τους ονομάζουν αιρετικούς και καινοτόμους, ή άλλα τοιαύτα δύσφημα ονόματα να επιφέρωσι κατ’ αυτών αδίκως, και να ταράττωσι και την των λοιπών μοναχών ησυχίαν αλλά να ειρηνεύσωσι και να συγκοινωνώσι...” Σε μια τρίτη επιστολή, λίγο μετά την προηγούμενη ξαναγράφει το Πατριαρχείο ότι “οι εν Σαββάτω τελούντες τα των αποιχομένων μνημόσυνα, κατά το αρχαίον της Εκκλησίας έθος” δεν πρέπει “να μέμφωνται τους εν Κυριακή ταύτα τελείν εθέλοντας” και ότι “όλοι οι εν σκήταις ασκούμενοι... να έπωνται και να ακολουθώσιν απαρασαλεύτως εις την φυλαττομένοιν εν τοις Μοναστηρίοις τάξιν και συνήθειαν περί των μνημοσύνων...”.

Μόλις οι διώκτες των Κολλυβάδων πήραν στα χέρια τους την διακήρυξη του Πατριαρχείου ότι “ουκ υποκείνται κρίματι” έγιναν αχαλίνωτοι. Λησμόνησαν όχι μόνον το σχήμα του μοναχού που έφεραν αλλά και το χριστιανικό τους βάπτισμα. Στην αρχή επιχείρησαν δυο φορές να δολοφονήσουν τον ασκητικό και ενάρετο Καππαδόκη μοναχό Σίλβεστρο. Την πρώτη φορά του έριξαν πέτρα καθώς περνούσε έξω από την Αγία Άννα. Την δεύτερη φορά, όταν μπήκε σε πλοίο για να φύγει από το Όρος, έπεισαν τον πλοίαρχο να τον σκοτώσει καθ’ οδόν. Όμως ο πλοίαρχος μετάνοιωσε και έτσι ο γέρο Σίλβεστρος γλίτωσε και έφθασε στην Πάρο.

Για να γίνουν αποτελεσματικοί οι αββάδες της Αγίας Άννας και της Νέας Σκήτης, προσκάλεσαν τον αρχιληστή καπετάν - Μάρκο, του έδωσαν 700 αργυρά νομίσματα και τα ονόματα ένδεκα μοναχών Κολλυβάδων, που παρέμεναν ακόμη στα όρια των δύο Σκήτεων. “Οι μοναχοί αυτοί, του είπαν, είναι μάγοι και μασόνοι και κάνουν μεγάλο κακό στο Όρος. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να γλιτώσει ο τόπος παρά μόνον αν φονευθούν”.

Τα παλικάρια του καπετάν - Μάρκου έφθασαν στο Κυριακό της Άγίας Άννας Σάββατο βράδυ, παραμονή της εορτής των Αγίων Πάντων του έτους 1773, ενώ είχε αρχίσει η αγρυπνία. Μπήκαν στο ναό και ζήτησαν οδηγό να τους δείξει τις καλύβες των μελλοθάνατων. Οι αββάδες υπέδειξαν κάποιον Τιμόθεο αλλά αυτός δεν ήθελε να πάει. Τον έπεισαν λέγοντας ότι πρέπει να κάνει υπακοή. Όταν έφυγαν οι ληστές με τον Τιμόθεο αυτοί συνέχισαν τον Προοιμιακό. Ο Τιμόθεος έδειξε στους ληστές την πόρτα του Παϊσίου και έφυγε.

Ο ιερομόναχος Παϊσιος κατοικούσε στην καλύβη του προφήτη Ηλία, πάνω από το Κυριακό της Αγίας Άννης και ήταν καλλιγράφος. Οι αντικολλυβάδες τον μισούσαν πολύ γιατί τους αποστόμωνε σε κάθε συζήτηση. Οι ληστές εισέβαλαν στην καλύβα του παπα - Παϊσίου, άρπαξαν ό,τι βρήκαν και τον ξυλοκόπησαν άγρια, γιατί δεν πίστευαν ότι δεν είχε κρυμμένα χρήματα. Τέλος ζήτησαν φαγητό και αφού έφαγαν, φόρτωσαν στον παπά - Παϊσιο και τον γέροντά του Θεοφάνη τα κλοπιμαία και τους ζήτησαν να τους οδηγήσουν στον παπα - Αγάπιο, ο οποίος ήταν τρίτος στη λίστα.

Οι Πατέρες όμως δε μαρτύρησαν τις καλύβες των άλλων παρά τους ξυλοδαρμούς και τις ύβρεις. Η θλιβερή συνοδεία έφθασε στο Κυριακό την ώρα που έψαλλαν την εβδόμη ωδή. Οι εξαντλημένοι από το ξύλο πατέρες ακούμπησαν πίσω από το άγιο βήμα και οι ληστές μπήκαν στην εκκλησία και φώναξαν έξω τους συνασκητές των μελλοθανάτων, για να τους δείξουν “το καλό κυνήγι”.

Αυτοί έβγαιναν λίγοι - λίγοι και, όπως γράφει ο Αθανάσιος Πάριος “στοχαζόμενοι συνομίλουν. Και ην να εκπλαγή τινας δια την τόσην απανθρωπίαν εκείνων των ασκητών... Καθ’ ότι ενώ έβλεπον τους αδελφούς αυτών εις τοσαύτην αθλίαν κατάστασιν, ουδείς ευρέθη ίνα είπη, τι τούτο εις αυτούς;... ουδείς ηκούσθη ίνα εκβάλη λόγον συμπαθείας εκ του στόματος.. τινάς δεν δείχνει έλεος εις εκείνους όπου κάθηνται δεδεμένοι οπίσω εις το βήμα, εκδεχόμενοι τον θάνατον”.

Αφού οι ληστές λεηλάτησαν και το κελλί του παπα - Γαβριήλ χωρίς να βρούν τον ίδιο, φόρτωσαν τα νέα κλοπιμαία σε κάτι λαϊκούς κτίστες που βρέθηκαν εκεί και πήγαν στη Νέα Σκήτη την ώρα που οι εκεί πατέρες, έβγαιναν από τη λειτουργία. Ούτε αυτοί έδειξαν την ελάχιστη χριστιανική συμπάθεια προς τους δύο καταδίκους, παρά μόνο παρατηρούσαν το μαρτύριο από μακριά.

Οι ληστές κατέβασαν τον παπα - Παϊσιο και τον γέροντα Θεοφάνη στο γιαλό, όπου είχαν το πλοίο τους, έδεσαν πέτρες στο λαιμό τους, ανοίχθηκαν λίγο και λέγοντάς τους: “Σκυλιά, γιατί δεν θέλετε να κάνετε κόλλυβα τις Κυριακές, όπως λέγουν οι Πατριάρχες και οι πνευματικοί του Όρους;” τους έριξαν από το πλοίο στη θάλασσα, μπροστά στα μάτια του πλήθους των μοναχών της Νέας Σκήτης, προσθέτοντας στους Αγίους Πάντες, που γιόρταζαν εκείνη την ημέρα, άλλους δύο οσιομάρτυρες.

Το ισχυρότερο όμως πλήγμα κατά των Κολλυβάδων το έδωσε το Πατριαρχείο Κων/λεως το έτος 1776, πατριαρχεύοντος του Κων/πόλεως Σωφρονίου Β΄.

Μεγάλη κληρικολαϊκή Σύνοδος, αποτελούμενη απ’ όλους τους ενδημούντες στην Πόλη αρχιερείς και από πολλούς άρχοντες, καταδίκασε και αφόρισε όλους τους Κολλυβάδες και όλους όσους μαζί μ’ εκείνους και μετά από εκείνους φρονούν ότι μνημόσυνα νεκρών δεν τα επιτρέπει η Ορθόδοξος Εκκλησία του Χριστού να γίνονται ημέρα Κυριακή.

Διακήρυξε η Σύνοδος αυτή ότι ανέκαθεν η ιερά της Εκκλησίας τάξη και κανονική διατύπωση ήταν να γίνονται τα μνημόσυνα και Σάββατο και Κυριακή και οποιαδήποτε άλλη μέρα της εβδομάδος αδιακρίτως και ότι αυτό δήθεν είναι Αποστολική Παράδοση και όσοι δεν την δέχονται και δεν τελούν Κυριακή μνημόσυνα είναι αντάρτες, καινοτόμοι και κακόδοξοι. Ως αντιπροσώπους όλων των Κολλυβάδων, προταίτιους και αρχηγούς η Σύνοδος καθήρεσε και αφόρισε τέσσαρες ιερομονάχους αναφέροντάς τους ονομαστικά.

Αρκούσαν όσα ακούσαμε. Δεν θέλαμε άλλες τέτοιες ωραίες χριστιανικές ιστορίες....

Μόλις άρχισε να πέφτει η νύχτα πήγαμε στον κοιτώνα μας χωρίς κουράγιο για άλλες κουβέντες. Το πρόγραμμα έλεγε πως τα χαράματα με το πρώτο φως της ημέρας θα κινούσαμε για την κορφή του Άθω. Αυτός και μόνον αυτός ήταν ο σκοπός μας!

"Σωτήρη ροχαλίζεις... Σωτήρη σκάσε ....την πίστη μου... θα φας την αρβύλα στο κεφάλι...!"

(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Ξημέρωσε δεκαπενταύγουστος της Παναγίας, Παρασκευή 15 Αυγούστου 2008.

Δεν ξέρω τι όνειρο είχα δει το προηγούμενο βράδυ αλλά ένιωθα μια σιγουριά πως αυτήν εδώ τη μέρα θα πατούσα στην κορυφή. Παρόλο που τα πόδια μου ήταν κάπως πιασμένα ύστερα από προηγούμενη ταλαιπωρία, ήξερα καλά πως τίποτε πια δεν μπορούσε να με σταματήσει.

Στο Κυριακό της Αγίας Άννας εκείνη την ώρα δεν υπήρχε ψυχή έξω στον αυλόγυρο. Προφανώς όλοι βρίσκονταν στην εκκλησιά στον όρθρο. Το βασίλειό μου για έναν καφέ! Πού τέτοια τύχη, κανείς δεν με άκουσε. Άναψα τσιγάρο και το κάπνισα αργά μέχρι τέλος γουλιά-γουλιά ρουφώντας τη θέα του πελάγους που ήθελε να γίνει ένα με τον ουρανό.

Ο Σωτήρης είχε καταφέρει να ξυπνήσει τη νύχτα και πήγε στον όρθρο ο τρελός. Είχα ακούσει κι εγώ τα σήμαντρα με τον χαρακτηριστικό τους ήχο, αλλά το μόνο που έκανα ήταν ν' αλλάξω πλευρό.

Ο όρθρος δεν είχε τελειώσει ακόμα και θα καθυστερούσαμε αλλά δεν γινόταν αλλιώς. Τελείωσε μετά τις 6.00 και όταν ο Σωτήρης ήρθε να με βρει στον εξώστη, τον περίμενα ήδη έτοιμος με το σακίδιό μου στην πλάτη. Την έβαψες φίλε αν μας βρει η νύχτα στους γκρεμούς, του είπα και τράβηξα μπροστά.

Έβλεπα μπροστά μου ένα ανηφορικό καλντερίμι και ήξερα πως αυτό έπρεπε να ακολουθήσουμε. Καμιά σχέση με την χθεσινή μας ανάβαση. Τούτο εδώ ήταν πιο απότομο και κακοτράχαλο και όσο αφήναμε από κάτω τις καλύβες της Σκήτης που φαίνονταν πια μικροσκοπικές, τόσο στένευε και γίνονταν ολοένα και πιο δύσβατο.

Είσαι σίγουρος πως πάμε καλά; ρώτησε ο Σωτήρης. Μήπως προτιμάς να πάρουμε το τελεφερίκ; Να, εδώ πιο πάνω είναι η στάση, περπάτα να προλάβουμε, είπα γελώντας.

Τα πράγματα άρχισαν να δυσκολεύουν για τα καλά. Αρπάξαμε από ένα κλαδί οξιάς που βρήκαμε και το κάναμε μπαστούνι για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε. Αυτό βοηθούσε σίγουρα αλλά ο ιδρώτας εξακολουθούσε να στάζει ποτάμι και ο ανήφορος δοκίμαζε σκληρά την αντοχή μας έχοντας συμπληρώσει ούτε μιας ώρας ανάβαση. Αν δεν κάναμε πεντάλεπτες τακτικές στάσεις για να πάρουμε ανάσες δεν θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε ενώ για τσιγάρο ούτε σκέψη φυσικά.

Ύστερα από δυο ώρες πιάσαμε τα 800 μέτρα υψόμετρο και κοντεύαμε να φτάσουμε στη διασταύρωση στη θέση «Σταυρός». Η θέα του πελάγους από εκεί πάνω ήταν επιβλητική.
Συνεχίσαμε ν’ ανεβαίνουμε το μονοπάτι που οδηγούσε στο "Σταυρό". Είναι αρκετά ταλαιπωρημένο από τα μουλάρια - κι αυτά όλα αρσενικά - που με τη συνοδεία αλβανών εργατών κουβαλάνε τα υλικά και τα τρόφιμα για τις απομακρυσμένες σκήτες και για τα έργα που γίνονται στην πλευρά αυτή του Όρους.

Διαπιστώσαμε με τα μάτια μας τη δουλειά που κάνουν οι αλβανοί εργάτες στο Όρος. «Ο άγιος αλβανός…» στα μονοπάτια, στις ανακατασκευές και συντηρήσεις των μονοπατιών, των κτιρίων και των μονών γενικά. Και βέβαια με τη συνεισφορά της «αγίας ευρωπαϊκής ένωσης» και των ΚΠΣ.

Εξαιτίας του απόκρημνου εδάφους όλες οι διαδρομές γίνονται από καλντερίμια, τα περισσότερα από τα οποία παρουσιάζουν υψηλή επικινδυνότητα για ζώα και ανθρώπους, δεδομένου μάλιστα ότι το σύνολο των μεταφορών, ανθρώπων και αγαθών, επιτελείται με την βοήθεια των συμπαθών ημιόνων χωρίς τους οποίους όλες οι εργασίες παρέλυαν. Δοξασμένοι εσείς ημίονοι, άπαντες μάλιστα αρσενικοί! Αν είχα απαθανατίσει το μαρτύριο των άτυχων αυτών ζωντανών και οι φωτογραφίες δημοσιεύονταν στα ΜΜΕ, είμαι σίγουρος ότι θα ξεσηκώνονταν το σύμπαν. Πρόκειται μου περί σκανδάλου μεγαλύτερου μάλιστα κι απ’ αυτό ακόμη του Βατοπεδίου! Ήταν κάτι που το σκέφτηκα δυστυχώς κατόπιν εορτής όταν διαπίστωσα ότι η μπαταρία της ψηφιακής είχε αρχίσει να εξαντλείται επικίνδυνα. Εκείνο που μπορώ να υποσχεθώ είναι ότι οι συμπαθέστατοι ημίονοι θα αποτελέσουν αντικείμενο της επόμενης εξόρμησής μου.

Προχωρώντας αργά στο ανηφορικό μονοπάτι διασχίζουμε το πυκνό δάσος με τις καστανιές, βελανιδιές, οξιές, σκλήθρα, αριές, πλατάνια στις ρεματιές. Μια μικρή ζούγκλα. Από άποψη χλωρίδας το Άγιο Όρος χαρακτηρίζεται για την πυκνή του βλάστηση. Αφθονούν σε μεγάλο βαθμό η καστανιά, η οξιά, η δρυς, το πουρνάρι, η κουμαριά καθώς και πλήθη βοτάνων.
Φτάσαμε στη θέση Σταυρός, σε υψόμετρο 850 μέτρων όπου βρίσκεται η διασταύρωση προς την Κερασιά και την κορυφή. Πιο κάτω στο ξέφωτο υπάρχει νερό που έρχεται με λάστιχο από μια βρύση. Εδώ σ’ αυτό το υψόμετρο βρίσκεται το τελευταίο μέρος του βουνού όπου μπορεί κανείς να βρει νερό. Εδώ εφοδιάζονται και οι ακούραστοι ημίονοι για να το μεταφέρουν σε μεγάλα πλαστικά μπιτόνια προκειμένου να γίνουν όλα αυτά τα έργα που έχουν αναλάβει με εργολαβίες οι αλβανοί.

Κάνουμε μια μεγάλη στάση για να δροσιστούμε και γεμίζουμε με νερό τα μπουκάλια μας. Ύστερα παίρνουμε ξανά το κακοτράχαλο ανηφορικό μονοπάτι μέσα στο πυκνό πουρναρόδασος. Το μονοπάτι βγαίνει στην αρχή λίγο ανοιχτά, αριστερά με επιβλητική θέα το απέραντο μπλε.

Ανηφορίζουμε το απόκρημνο μονοπάτι προς την Παναγιά που βρίσκεται στα 1.500 μέτρα, το τελευταίο καταφύγιο πριν από την κορυφή. Εξουθενωτική διαδρομή, μας έπιασε κι ο ήλιος που έκαιγε από ψηλά κάθε φορά που το μονοπάτι έβγαινε έξω από το δάσος. Τα ρούχα μας έγιναν μούσκεμα και κολλούσαν πάνω μας σαν να είχαμε κάνει μπάνιο μέσα στον ιδρώτα. Το καπέλο μου είχε γίνει ένα με το κεφάλι μου.

Μετά από τέσσερις με πέντε ώρες ανάβαση – δεν θυμάμαι ακριβώς – άρχισε να διακρίνεται το εκκλησάκι της Παναγιάς. Εδώ εργάζεται ένα μεγάλο συνεργείο με αλβανούς μαστόρους για την κατασκευή νέου μεγαλύτερου ναού με βοηθητικούς χώρους, που θα λειτουργεί και ως καταφύγιο.

Εικόνα εργοταξίου μπροστά μας. Καμιά δεκαριά μαστόρια και εργάτες, όλοι τους αλβανοί φυσικά. Παντού σκόρπια εργαλεία, υλικά και μπόλικα σκουπίδια, κονσερβοκούτια και χαρτιά πεταμένα στα πρανή. Ό,τι χειρότερο μπορούσε να δει κανείς σ’ αυτό το υψόμετρο.

Όπως μας είπαν οι ίδιοι, έρχονται επί 15 χρόνια τώρα οι περισσότεροι και έχουν συνεργαστεί με τα περισσότερα μοναστήρια και Σκήτες στην κατασκευή των έργων. Δηλώνουν μωαμεθανοί στο θρήσκευμα. Μια ειρηνική συνεργασία των δύο θρησκειών στο επίπεδο της μαστορικής και της τέχνης αλλά και της μπίζνας. Όλα γίνονται…

Πέσαμε αποκαμωμένοι στο πλακόστρωτο της εκκλησιάς κι αφού βγάλαμε τα άρβυλα και τις χοντρές κάλτσες ξαπλώσαμε με τα πόδια ψηλά στο πεζούλι του αυλόγυρου. Ύστερα καθίσαμε να φάμε, είχε πάει μεσημέρι. Βγάλαμε από τα σακίδιά μας ο καθένας από ένα μεγάλο παστέλι και αμύγδαλα και φάγαμε με όρεξη. Εκτός από τον υπνόσακο και την ψηφιακή, κουβάλαγα δυο ακόμα παστέλια και κανένα τέταρτο αμύγδαλα, ένα μπουκάλι νερό κι ένα ακριβό πούρο που είχα φέρει μαζί μου με σκοπό να το απολαύσω όταν θα έφτανα στην κορυφή.

Παρατηρούσαμε για αρκετή την κορφή του Άθω απέναντί μας, που ήταν σχεδόν γυμνή, με ελάχιστη βλάστηση και χωρίς δέντρα. Στο σημείο εκείνο όλο το τοπίο θύμιζε άγρια δύση. Βρισκόμασταν ήδη στα 1.500 μέτρα υψόμετρο και θέλαμε άλλα 533 ως επάνω. Υπολογίζαμε πως στην κατάσταση που ήμασταν θα χρειαζόμασταν στην καλύτερη περίπτωση ένα δίωρο τουλάχιστον και στη χειρότερη τρεις ώρες. Πού να φανταστούμε πως αυτά τα 533 μέτρα θα ήταν ένα αληθινό μαρτύριο! Κατά τις 3.00 φορέσαμε πάλι τις κάλτσες και τα άρβυλα, πήραμε τα σακίδια στην πλάτη και ξεκινήσαμε.

(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Υπερίσχυσε η χειρότερη πρόβλεψη. Αργή και απότομη η ανάβαση στο ελικοειδές μονοπάτι που ίσα-ίσα διακρίνονταν πάνω στις κοφτερές πέτρες, τόσο που σκαρφαλώναμε σαν τα μουλάρια. Όσο νομίζαμε πως πλησιάζαμε τόσο περισσότερο η κορυφή έχασκε στο ίδιο σημείο ή έδειχνε σαν να απομακρύνεται. Τα μάτια μας είχαν θολώσει από τον αλμυρό ιδρώτα που έτρεχε ποτάμι πάνω στα πρόσωπά μας.

Μπροστά ο Απόμακρος κι ακολουθούσε σταθερά ο Σωτήρης. Ύστερα από δυο ώρες το εκκλησάκι της Παναγιάς μόλις που διακρίνονταν. Αποφεύγαμε όμως να κοιτάξουμε πίσω μας. Ένα μεγαλείο ήταν η θέα αλλά και ένα χάος ταυτόχρονα, σε φόντο μπλε που δεν ξεχώριζες ουρανό από θάλασσα.

Κοιτούσα μόνο το βραχώδες μονοπάτι μπροστά μου και δεξιά την κόψη της πλαγιάς του βουνού την οποία πλησίαζε ολοένα και πιο απειλητικά το μονοπάτι χωρίς όμως να την φτάνει, ενώ ύστερα γυρνούσε από την άλλη μεριά ελικοειδώς πάντοτε, για να την πλησιάσει ακόμη περισσότερο στην επόμενη στροφή ώσπου σχεδόν να την αγγίξει.

Σωτήρη δεν συνεχίζω, είπα σε μια στιγμή λαχανιασμένος. Είχα κολλήσει στο σημείο όπου το μονοπάτι απείχε ελάχιστα από την κόψη της πλαγιάς και ήταν αδύνατο να κάνω βήμα. Δεν μπορούσα να δω τι υπήρχε πίσω απ’ αυτή την κοφτερή κόψη που έσκιζε σαν χαρτί τον μπλε ουρανό σε ελάχιστη μόλις απόσταση δεξιά μου και σε υψόμετρο πάνω από 2.000 μέτρα. Μου ήταν αδύνατο να διακρίνω πάνω στα κοφτερά βράχια την κατεύθυνση του μονοπατιού που φάνταζε απάτητο.

Σωτήρη, δεν είμαι σίγουρος, αλλά αν το μονοπάτι καβαλάει την πλαγιά δεν μπορώ να συνεχίσω, είπα ασθμαίνοντας. Ο Σωτήρης γούρλωσε τα μάτια του μη θέλοντας να πιστέψει ότι κόλλησα. Σταμάτα, είπε, πάρε βαθιές ανάσες, είμαστε ακριβώς κάτω απ’ την κορυφή, αν χρειαστεί θ’ ανέβουμε επάνω ακόμα και με την κοιλιά.

Δεν το πίστευα αυτό που ένιωθα, ήταν ένας αλλόκοτος φόβος που έμοιαζε με υψοφοβία αλλά δεν ήταν κάτι τέτοιο. Τα ύψη με συγκινούσαν από παιδί. Αποζητούσα πάντοτε τη λαχτάρα του φόβου κι, εκείνο το συναίσθημα της αγωνίας που κάνει την καρδιά να πάλλεται δυνατά.

Η γνωριμία μου με το συναίσθημα αυτό είχε γίνει από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Στον αυλόγυρο του σχολείου μας υπήρχαν μονόζυγα καμωμένα από χοντρές σιδηροδρομικές ράγες, σε ύψος τριών μέτρων περίπου, δεν ξέρω ποιανού εγκέφαλου φαεινή ιδέα ήταν, αλλά θυμάμαι πως όταν το κουδούνι χτύπαγε διάλειμμα ήμουν ο πρώτος που έτρεχε να σκαρφαλώσει εκεί πάνω. Τότε χωρίς να ξέρω τι ακριβώς ήταν, ένιωσα πρώτη φορά την γλύκα της εκσπερμάτωσης, όταν πλέκοντας τα σκέλια μου γύρω από την σιδηροδρομική ράγα και τραβώντας με τα χέρια μου προς τα πάνω προσπαθούσα ν' ανέβω στην κορυφή του μονόζυγου όπου θα καμάρωνα περήφανος γιατί κανένας από τους συμμαθητές μου δεν μπορούσε να το καταφέρει αυτό, παρά μόνο κάποιοι μεγαλύτεροι από μένα. Και το έκανα σε όλα τα διαλείμματα ώσπου να χτυπήσει πάλι το κουδούνι ή ώσπου να με κυνηγήσει ο δάσκαλος καθώς ο διευθυντής του σχολείου το απαγόρευε αυστηρά. Κι όταν τον έβλεπα πάνω από το μονόζυγο να έρχεται απειλητικός, τότε πηδούσα κάτω κι έτρεχα σαν αστραπή μακριά για ν’ αποφύγω τα χαστούκια και τις σφαλιάρες. Μια από τις λίγες φορές που κατάφερε να με γραπώσει θυμάμαι έφαγα τέτοιο χαστούκι που το αποτύπωμα ολόκληρης της παλάμης έμεινε στο μάγουλό μου σχεδόν μια βδομάδα. Μένω ακόμα με την απορία πώς το κατάφερε τέτοιο πετυχημένο χαστούκι! Αλλά το μεγαλύτερο κατόρθωμά μου το έκανα στην έκτη δημοτικού όταν σε μια πρωινή έπαρση σημαίας είχε μπλεχτεί το σχοινί στην κορυφή του ιστού στο καρούλι και οι δάσκαλοι κοιτάζονταν αμήχανοι μεταξύ τους μη ξέροντας τι να κάνουν. Τότε ο διευθυντής ζήτησε έναν εθελοντή να ανέβει επάνω στον ιστό για να ξεμπερδέψει το σχοινί και προσφέρθηκα μοναδικός εγώ σε όλο το σχολείο. Ανέβηκα σαν αίλουρος στην κορφή του πανύψηλου κονταριού και ξεμπέρδεψα το σχοινί κάνοντας τη γαλανόλευκη να κυματίζει περήφανα μέσα σε ενθουσιώδη χειροκροτήματα κατακτώντας έτσι από τότε τον θαυμασμό των δασκάλων και συνάμα τον παιδικό φθόνο των αγοριών αλλά και τον έρωτα των κοριτσιών. Κι αργότερα στο γυμνάσιο τα καλοκαίρια σαν αρχηγός εγώ της συμμορίας έδινα το σύνθημα της εξόρμησης από την αλάνα της γειτονιάς που ήταν μικρή για τις εξερευνήσεις μας. Κι αφού δερνόμασταν με τις άλλες συμμορίες καταλήγαμε στο εγκαταλειμμένο λατομείο που ήταν το κρησφύγετό μας. Ανεβαίναμε πάνω στα τσιμεντένια δοκάρια και τα περπατούσαμε ισορροπώντας πάνω σ’ αυτά χωρίς να υπολογίζουμε το κενό τόσων μέτρων που έχασκε απειλητικό. Ήταν αυτή η γλυκιά ηδονή που προκαλούσε το συναίσθημα του φόβου που αντί να μας κάνει να κλείνουμε τα μάτια, ανέβαζε την αδρεναλίνη στο κατακόρυφο και μας έκανε ισχυρούς και άτρωτους.

Είχα τόσα πολλά χρόνια να νιώσω αυτό το γλυκό συναίσθημα, αλλά τώρα είχα κολλήσει άσχημα. Μια ανάσα μόλις πριν απ’ την κορφή φοβόμουν κι έτρεμα στη σκέψη πως το μονοπάτι θα καβαλούσε την κόψη της πλαγιάς και θα με πετούσε σαν φύλλο στο κενό.

«Αντώνη είσαι καλά;» φώναξε ο Σωτήρης. «Όχι ακόμα, περίμενε λίγο», είπα. Τι ήταν αυτό που φοβόμουν, δεν ξέρω πόσα λεπτά πήρε να το συνειδητοποιήσω. Άφησα τον φόβο να με κυριεύσει ολόκληρο. Έτρεμα σαν το φύλλο μέσα στο δυνατό άνεμο. Κι αυτό άρχισε σιγά-σιγά να γίνεται όμορφο. Ο φόβος είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Είναι αδύνατο να υπάρχει ένας άνθρωπος στον κόσμο χωρίς να φοβάται γιατί ένας τέτοιος άνθρωπος θα ήταν νεκρός. Ο φόβος είναι μέρος της ανθρώπινης ευφυΐας. Ο φόβος δείχνει απλώς ότι υπάρχει θάνατος κι εμείς οι άνθρωποι βρισκόμαστε εδώ για λίγες στιγμές, δεν πρόκειται να είμαστε μόνιμα εδώ, δεν είμαστε αιώνιοι, λίγες στιγμές ακόμα και θα φύγουμε για το άγνωστο. Αυτό έκανα. Επέτρεψα στον εαυτό μου να νιώσει το φόβο και να τρέμει, παρατήρησα τον εαυτό μου πώς ήταν αυτό το συναίσθημα και το απόλαυσα. Μέσα απ' αυτή την παρατήρηση ένιωσα ένα σημείο μέσα μου που παρέμενε ανεπηρέαστο. Η καταιγίδα περνούσε, κάπου βαθιά μέσα μου όμως, υπήρχε το κέντρο που έμενε ανέγγιχτο – το μάτι του κυκλώνα.

Αυτό ήταν. «Πάμε τώρα!» φώναξα δυνατά στο Σωτήρη και με δυο τρεις δρασκελιές προς τα πάνω γύρισα το βράχο και πάτησα στην κορυφή!

Και τότε σαν να άνοιξε ο ουρανός και μια λάμψη φανερώθηκε συνοδεύοντας την κραυγή «μπράβο απόμακρε!»

Μα ποιος και γιατί με καλούσε, αναρωτήθηκα. Αλλά κανείς δεν μου έκανε το χατίρι να απαντήσει. Όταν σήκωσα το κεφάλι μου στον ουρανό και ρώτησα ποιος απ’ τα ουράνια φώναζε το όνομά μου και τι ήθελε από μένα, κανένας επίσης δεν απάντησε.

Κάπως έτσι ο Απόμακρος πάτησε στην κορφή του Άθω την Παρασκευή 15 Αυγούστου και ώρα 6.10' το απόγευμα.

(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Καθώς πάτησε και περπάτησε στην κορυφή ο Απόμακρος, όλη η κούρασή του εξαφανίστηκε. Ξεχείλιζε τώρα από ενέργεια. Ο Γουίλιαμ Μπλέικ έχει δίκιο όταν λέει πως η ενέργεια είναι απόλαυση. Ναι, η ενέργεια είναι απόλαυση κι όσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια τόσο μεγαλύτερη είναι η απόλαυση!

Η ίδια η ενέργεια που ξεχείλιζε γίνονταν απόλαυση. Γίνονταν γλέντι και χόρευε μέσα του, με βαθιά αρμονία, με ρυθμό και ροή, ήταν μια ευλογία!

Τζάμπα κουβάλησε ο Απόμακρος το πούρο μαζί του. Η ενέργεια της κορυφής ήταν τόσο μεγάλη αφ' εαυτής που μπροστά της κάθε άλλη "απόλαυση" φαινόταν τόσο ασήμαντη κι αστεία.

Επάνω στην κορυφή υπάρχουν δύο κολονάκια και το μικρό εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. Ακόμα κι εδώ ένα συνεργείο αλβανών φτιάχνει έργα. Ανακατασκευάζουν τον μικρό ναό και ρίχνουν πλάκα για να φτιάξουν επιβλητικότερο ναό με δώδεκα μέτρα ύψος και παραδίπλα έχουν ήδη σηκώσει κολώνες για να φτιάξουν καταφύγιο σύμφωνα με τα σχέδια. Εργάζονται εδώ πάνω μόνο τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, γιατί τους υπόλοιπους μήνες οι καιρικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Επικίνδυνο και ίσως δεν έπρεπε. Συνήθως στις κορυφές θέλουμε ένα απλό σημάδι, έναν σταυρό και το πολύ-πολύ ένα μικρό πέτρινο εκκλησάκι. Τι να τα κάνουμε όλα τα άλλα; Οι κορυφές δεν είναι να μένει κανείς πολύ. Χάνουν την αίγλη και τη γοητεία τους. Τα καταφύγια συνήθως γίνονται χαμηλότερα, όπως, ας πούμε, η Παναγιά πιο κάτω. Αλλά εδώ στην κορυφή; Μπετόν και σίδερα κι εδώ πάνω;

Αυτός ο πολιτισμός έχει αποτύχει επειδή εναντιώθηκε στη φύση. Υπήρξαμε τόσο αλαζονικοί μαζί της που επιχειρήσαμε να την κατακτήσουμε, πόσο γελοίο πράγμα. Αφού εμείς είμαστε μέρος της φύσης, είμαστε η ίδια η φύση, πώς θέλουμε να την κατακτήσουμε; Αντί να κοιτάξουμε πώς θα συμφιλιωθούμε και πάλι με τη γη μας, με τα δέντρα, τα δάση, τα βουνά, τους ωκεανούς και τις θάλασσες, εμείς θέλουμε να τα κατακτήσουμε όλα. Και να βάλουμε και το σύμβολο της κυριαρχίας μας πάνω τους. Γιατί; Πρέπει να ζήσουμε μαζί με τη φύση και όχι εναντίον της. Όλο αυτό το τσιμέντο πάνω στην κορυφή του Άθω είναι εναντίον της φύσης. Δεν ξέρω αν η φύση εκδικείται αλλά αναρωτιέμαι τι λόγο θα δώσουμε στις επόμενες γενιές για τα έργα μας; Τι δικαιολογία θα βρούμε για το πόσο αυτοκαταστροφικοί υπήρξαμε; Πότε θα αφυπνιστούμε επιτέλους και θα καταλάβουμε; Πότε; Μόνο ας μην είναι αργά για την ανθρωπότητα και τον πλανήτη μας.


(Συνεχίζεται)

[Apomakros]

Ήταν τυχερός ο Απόμακρος που η ανάβασή του στην κορυφή συνέπεσε με την αυγουστιάτικη πανσέληνο. Ένιωθε ευγνωμοσύνη για το θέαμα που αντίκριζε εδώ ψηλά και την αίσθηση που του προκαλούσε. Ένιωθε αυτή την απέραντη Ύπαρξη σαν μια μεγάλη ορχήστρα όπου δεν υπήρχε καμιά διαμάχη, κανένας διαχωρισμός, καμιά δυσαρμονία.

Την ώρα που η πανσέληνος είχε αρχίσει να σηκώνεται επιβλητική από την Ανατολή, την ίδια ώρα ακριβώς ο ήλιος βασίλευε στη Δύση. Η Σελήνη κι ο Ήλιος ταυτόχρονα σε μια εκστατική συνάντηση!

Δεν ήξερε ο Απόμακρος πού να στρέψει το βλέμμα του, τόση ομορφιά που αντίκριζε δεν την χωρούσε ο νους του. Εκπληκτικά χρώματα και παιχνιδίσματα των χρωμάτων με το φως, ήλιος και φεγγάρι, μια μαγεία, μια πρωτόγνωρη και εκστατική εμπειρία.

Και δεν ήταν μόνο αυτό. Ήταν και η ταυτόχρονη εμφάνιση της επιβλητικής σκιάς του Άθω, που σχημάτιζε τον σκούρο κώνο της πάνω στη θάλασσα προς τη μεριά της Ανατολής, έτσι ώστε η κορυφή του κώνου άγγιζε το στρόγγυλο φεγγάρι δημιουργώντας παράλληλα τέτοια σχήματα και χρώματα στον ουρανό την ώρα που από την άλλη μεριά του Άθω βασίλευε ο Ήλιος!

Εκείνη την στιγμή ο Απόμακρος δεν πατούσε πια στην κορυφή του Όρους, δεν υπήρχε πια κανένας Απόμακρος πάνω στη Γη.

Άπλωσε τα χέρια του και ενώθηκε με τον δημιουργό, έγινε ένα με τον δημιουργό του, ενώθηκε με το Σύμπαν.

T E Λ O C

[Apomakros]

αυτό το "βουνό" μοιάζει με πυραμίδα ή παίζει ο φακός με το φως και τα μάτια μου;

Ήταν και η ταυτόχρονη εμφάνιση της επιβλητικής σκιάς του Άθω, που σχημάτιζε τον σκούρο κώνο της πάνω στη θάλασσα προς τη μεριά της Ανατολής, έτσι ώστε η κορυφή του κώνου άγγιζε το στρόγγυλο φεγγάρι δημιουργώντας παράλληλα τέτοια σχήματα και χρώματα στον ουρανό την ώρα που από την άλλη μεριά του Άθω βασίλευε ο Ήλιος!

[Apomakros]

(δεν περιγράφω άλλο)

[ArELa]

Η ανάρτηση στα ΙΔΕΟγραφα του οδοιπορικού του Απόμακρου που παρουσιάστηκε με ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ τρόπο, γλαφυρή πένα και εικόνες που μας μετέφεραν εκεί, συμπίπτει και με την ονομαστική του εορτή.

Ξέρω Αντώνη πως δεν σ'αρέσουν οι ευχές, αλλά εμένα μ'αρέσουν και δεν τις εκφράζω ποτέ αν δεν είναι από καρδιάς.

Χρόνια πολλά σου φίλε μου, γιατί αυτά μετράνε...
Χρόνια καλά γιατί αυτά αξίζουν
χρόνια δημιουργικά γιατί αυτά αποδίδουν (και στα ΙΔΕΟ επίπεδο προσδίδουν)
και χρόνια τρελά, γιατί αυτά μένουν!

Σου αφιερώνω ολόψυχα το το αρχικό κουπλέ και το ρεφραίν (όχι τον επίλογο) από αυτό το λατρεμένο μου, που με συγκλόνιζε από παιδί και μου'φερνε κλάματα χωρίς να ξέρω το γιατί...




Αχ κυρ'Αντώνη πώς σ'αγαπάμε
και μαζί σου τ'άστρα μετράμε
τις φωτιές για σένα πηδάμε
ώσπου να'ρθει η βροχή

και τον θυμό σου πάντα ξεχνάμε
σαν πουλιά μαζί τριγυρνάμε
σαν παιδιά μ'εσένα γελάμε
σαν κάνεις προσευχή...

[ArELa]

Όσα μέλη μας επιθυμούν να σχολιάσουν ή απλά να δουν το πλήρες τόπικ με τους σχολιασμούς, να μεταβούν εδώ παρακαλώ.

(ο σχολιασμός που τοποθετήθηκε εδώ, μεταφέρθηκε εκεί)