Ο ¨Περίπλους του Ευξίνου Πόντου" του Αρριανού.

ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ ΤΟΥ ΕΥΞΕΙΝΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΡΡΙΑΝΟΥ

Εις τον Αυτοκράτορα Καίσαρα Τραϊανό Αδριανό τον Σεβαστό ο Αρριανός εύχεται το χαίρε.

Φτάσαμε εις την Τραπεζούντα, Ελληνική πόλις, όπως λέγει ο Ξενοφών, η οποία έχει κτισθεί παρά την θάλασσαν και είναι αποικία των Σινωπέων. Και την μεν θάλασσαν του Ευξείνου Πόντου μετά’ ευχαριστήσεως είδαμε, από όπου ακριβώς ο Ξενοφών και συ. Και οι βωμοί υψούνται ήδη, εν λίθου βεβαίως σκληρού, και δια τούτο τα γράμματα δεν έχουν χαραχθεί ευκρινώς. Το δε Ελληνικό επίγραμμα έχει γραφθεί εσφαλμένα, διότι έχει γραφθεί από βαρβάρους. Γνωρίζω καλώς ότι και οι βωμοί πρέπει να είναι από λευκό λίθο και τα επιγράμματα να χαράσσονται με εμφανή στοιχεία. Ο μεν δικός σου ανδριάντας έχει ήδη στηθεί, και ως προς το σχήμα είναι ευχάριστος και δείχνει την θάλασσα. Ως προς την εργασία όμως ούτε όμοιος με εσένα τυγχάνει ούτε από άλλης πλευράς είναι ωραίος. Επομένως στείλε ανδριάντα, να φέρει επάξια το όνομά σου, στο ίδιο με αυτόν σχήμα. Διότι ο τόπος είναι καταλληλότατος για αιώνια μνημόνευση. Ο δε ναός έχει κατασκευασθεί με τετραγωνισμένους λίθους, καθόλου άσχημος. Αλλά το άγαλμα του Ερμή ούτε επάξιο του ναού είναι, ούτε αντάξιο αυτού εδώ του τόπου. Εάν συμφωνείς στείλε μου άγαλμα του Ερμή, πέντε μάλιστα πόδων. Διότι μου φαίνεται ότι τόσο μεγάλο πρέπει να είναι, ώστε να αποβαίνει σύμμετρο προς τον ναό. Στείλε μου και ένα άλλο του Φιλησίου, τεσσάρων πόδων. Διότι κατά την γνώμη μου δεν πρέπει να κατέχει τον ίδιο βωμό και τον ίδιο ναό, με τον προπάτορα. Και άλλος μεν ελθών θα θυσιάζει στον Ερμή, άλλος στον Φιλήσιο. Για τον μεν Ερμή θα χαρούν, επειδή τιμούν τον εγγονό αυτού, για τον Φιλήσιο επειδή τιμούν τον προπάτορά του. Στην περίπτωσή μου μάλιστα, εγώ θυσίασα και έναν βούν, (όχι όπως ο Ξενοφών στον λιμένα της Κάλπης, ο οποίος λόγω έλλειψης ζώων προς θυσία, θυσίασε βόδι από αυτά που έσερναν την άμαξα) αλλά κατάλληλο προς θυσία σφάγιο και όχι αμφιβόλου προελεύσεως, το οποίο προετοίμασαν αυτοί οι ίδιοι οι Τραπεζούντιοι. Φάγαμε επίσης τα σπλάχνα του θυσιασθέντος ζώου, και στα σπλάχνα κάναμε και σπονδές. Είσαι ο πρώτος για την ευτυχία του οποίου ευχόμαστε, δεν σε ξεχνούμε και δεν αγνοείς τον τρόπο μας και έχεις συναίσθηση περί του εαυτού σου πόσο άξιος είσαι και για τον οποίο όλοι θα ευχόταν να έχεις όλα τα καλά, ακόμη και όσοι ευεργετήθηκαν λιγότερο από εσένα. Αφού ξεκινήσαμε από την Τραπεζούντα, κατά την πρώτη ημέρα φτάσαμε στον λιμένα της Υσσού, όπου και εκγυμνάσαμε τους πεζούς τους ευρισκόμενους εκεί. Διότι η τάξης αυτή, όπως γνωρίζεις, είναι των πεζών και έχει προς εξυπηρέτηση περίπου είκοσι ιππείς. Αλλά εδέησε και αυτοί να ακοντιστούν με τις λόγχες. Από εκεί πλεύσαμε με την βοήθεια των πνοών των ανέμων που έρχονται από τους ποταμούς, από το μέρος της ανατολής και συγχρόνως χρησιμοποιήσαμε και τα κουπιά. Διότι εκεί ήταν ψυχροί οι άνεμοι, όπως λέει και ο όμηρος, και κατάλληλοι για όσους επιθυμούν να πλέουν γρήγορα. Κατόπιν επακολούθησε νηνεμία με αποτέλεσμα να κινούμαστε μόνο κωπηλατώντας. Μετά από λίγο, ξαφνικά, σηκώθηκαν σύννεφα και μάλιστα σε μεγάλη έκταση και άνεμος σφοδρός. Ήταν ακριβώς ενάντιος και παραλίγο να μας θα μας κατέστρεφε. Διότι προκάλεσε κενό στην θάλασσα, όχι μόνο στον χώρο των κουπιών, αλλά και πέρα από αυτών. Συνέβη δε και τούτο το τραγικό, να εισρέουν και από τα μέρη του πλοίου άφθονα ύδατα. Και εμείς αδειάζαμε το πλοίο από τα νερά της θαλάσσης, εκείνη όμως κτυπούσε με ορμή και έμπαινε μέσα σε αυτό. Αλλά βέβαια δεν μας κτυπούσε από τα πλάγια η τρικυμία, για τον λόγο αυτόν μόλις με δυσκολία κωπηλατώντας κατορθώσαμε να προχωρήσουμε. Τελικά, αφού πολλά υποφέραμε, φτάσαμε εις τας Αθήνας. Διότι υπάρχει βέβαια και στον Εύξεινο Πόντο χωρίον έτσι αποκαλούμενο, υπάρχει δε εκεί και Ελληνικό ιερό της Αθηνάς, γι’ αυτό κατά την γνώμη μου εδώθει και το όνομα σε αυτό το χωριό. Αλλά και κάποιο φρούριο εγκαταλελειμμένο υπάρχει εκεί. Ο δε όρμος ανάλογα με την εποχή του χρόνου δέχεται όχι και πολλά πλοία, παρέχει όμως σε αυτά προφύλαξη από τον νότιο άνεμο και τον σιρόκο. Είθε δε να φυλάσσονταν και από τον βορρά τα ευρισκόμενα στον όρμο πλοία, όμως δεν συμβαίνει βέβαια αυτό, όπως και με τον αποκαλούμενο στον Πόντο θρασκία και στην Ελλάδα σκίρωνα. Κατά την διάρκεια της νύκτας μεγάλες βροντές και αστραπές έπεφταν και ο άνεμος δεν διατηρήθηκε πλέον ο ίδιος αλλά μεταβλήθηκε σε νότιο και μετά από λίγο από νότιος σε λίβα και πλέον δεν υπήρχε ασφαλής όρμος για τα πλοία. Πριν λοιπόν εξαγριωθεί εντελώς η θάλασσα όσα πλοία μπορούσε να δεχθεί το χωρίο αυτό (αι Αθήναι) τα ανελκύσαμε εκεί , εκτός από την τριήρη. Γιατί αυτή αφότου αγκυροβόλησε κάτω από έναν βράχο σάλευε με ασφάλεια. Τα πολλά όμως πλοία εθεωρήθη ότι έπρεπε να ελκυσθούν (νεωλκηθούν) στις πλησίον παραλίες. Όπως και ενεωλκήθησαν με αποτέλεσμα να σωθούν χωρίς βλάβες, εκτός από ένα κατά την ώρα της προσορμίσεως, για να προφυλαχθεί από την τρικυμία, έστρεψε πλαγίως, το πρόλαβε όμως το κύμα και το πέταξε στην όχθη συντρίβοντάς το. Διασώθηκαν όμως όλα, όχι μόνο τα ιστία αλλά και τα ναυτικά σκεύη, και οι άνθρωποι ακόμη και τα καρφιά. Και ο κηρός επίσης διασώθηκε και δεν χρειάζεται τίποτε άλλο για την ναυπήγησή του παρά ξύλα τα οποία εδώ έχει μεγάλη αφθονία εδώ στον Πόντο όπως καλά γνωρίζεις. Αυτή η κακοκαιρία κράτησε δύο ημέρες και κατ’ ανάγκη έπρεπε να παραμείνουμε εκεί. Άρα λοιπόν έπρεπε να μην παραπλεύσουμε τις εν Πόντο Αθήναις σαν σε κάποιο έρημο και ανώδυνο όρμο. Από εκεί αφού σηκώσαμε άγκυρες κατά την αυγή, προσπαθούσαμε να ανοιχθούμε στο πέλαγος έχοντας το κύμα από τα πλάγια. Καθώς η ημέρα προχωρούσε σηκώθηκε λίγος βοριάς που αναστάτωσε [λίγο] την θάλασσα και την έκανε να τρέμει. Φτάσαμε πριν από το μεσημέρι στον Άψαρο, απόσταση μεγαλύτερη από πεντακόσια στάδια, όπου εγκατεστημένες είναι οι πέντε σπείρες των στρατιωτών. Έδωσα τους μισθούς στην στρατιά και τα όπλα είδα και το τείχος και την τάφρο και τους ασθενείς και την αποθηκευμένη τροφή. Η γνώμη την οποία αποκόμισα περί αυτών, έχει γραφεί στα ρωμαϊκά γράμματα. Το δε χωρίο Άψαρος λένε κάποτε καλείτο Άψυρτος. Διότι εδώ φονεύθηκε ο Άψηρτος από την Μήδεια και δείχνεται και ο τάφος του. Αργότερα λένε το όνομα παραφθάρηκε από περίοικους βαρβάρους όπως και πολλά άλλα. Το ίδιο και τα Τύανα, τα αποκαλούμενα από τους Καππαδόκες Θόανα, λένε πως ονομάζονται έτσι από τον Θόαντα τον βασιλιά των Ταύρων, ο οποίος διώκοντας τους άνδρες του Ορέστη και Πυλάδη, φημολογείται πως έφθασε μέχρι την χώρα αυτήν και εδώ πέθανε από κάποια νόσο. Ποταμούς περάσαμε κατά την διάρκεια του παράπλου από την Τραπεζούντα τον Ύσσο, του οποίου Ύσσου φέρει το όνομα και ο λιμένας που απέχει από την Τραπεζούντα εκατόν ογδόντα στάδια. Τον Όφι ο οποίος απέχει από τον λιμένα του Ύσσου περισσότερο από ενενήντα στάδια και χωρίζει την χώρα των Κόλχων από την Θιαννική. Έπειτα τον Ψυχρό ονομαζόμενο ποταμό που απέχει από τον Όφι περίπου τριάντα στάδια. Έπειτα τον Καλό ποταμό, και αυτός απέχει από τον Ψυχρό τριάντα στάδια. Μετά από τον Ψυχρό είναι ο Ρίζιος ποταμός που απέχει από τον Καλό εκατόν είκοσι στάδια, και μετά από αυτόν τριάντα στάδια άλλος ποταμός ο Άσκουρος και σε εξήντα στάδια από τον Άσκουρο κάποιος Αδιηνός. Από εδώ μέχρι τις Αθήναις είναι εκατόν ογδόντα στάδια. Πλησίον των Αθηνών σε απόσταση μόλις επτά σταδίων βρίσκεται ο Ζαγάτις ποταμός. Αφού ξεκινήσαμε από τις Αθήναις περάσαμε τον Πρύτανιν ποταμό δίπλα στον οποίο βρίσκονται και τα ανάκτορα του Αγχιάλου, και αυτός απέχει από τις Αθήναις σαράντα στάδια. Μετά από τον Πρύτανιν είναι ο Πυξίτης ποταμός. Η απόσταση μεταξύ των δύο είναι ενενήντα στάδια, από τον Πυξίτη μέχρι τον Αρχάβη άλλα ενενήντα. Από τον Αρχάβη μέχρι τον Άψαρο είναι εξήντα στάδια. Ξεκινώντας από τον Άψαρο περάσαμε νύκτα τον Άκαμψη ο οποίος απέχει από αυτόν δέκα πέντε στάδια από αυτόν απέχει εβδομήντα πέντε στάδια ο Βαθύς και ο Ακίνασης (=ο οξέως ρέων) από τον βαθύ ενενήντα. Ενενήντα επίσης απέχει από τον Ακίναση και ο Ίσης. Είναι δε ναυσίποροι τόσο ο Άκαμψης όσο και ο Ίσης και αναδίδουν ισχυρές πρωινές αύρες. Από τον Ίση προχωρήσαμε και περάσαμε τον Μώγρο. Ενενήντα στάδια μεσολαβούν μεταξύ τους και είναι και αυτός πλωτός. Από εκεί προχωρήσαμε μέχρι τον Φάση ο οποίος απέχει από τον Μώργο ενενήντα στάδια και απέχει ελαφρότατο ύδωρ από όσους εγώ γνώρισα και έχει χρώμα εξαιρετικά παραλλαγμένο. Την ελαφρότητα μπορεί να την συμπεράνει κανείς από το ζύγισμα αλλά και χωρίς αυτό αφού διότι επιπλέει στην θάλασσα και δεν αναμιγνύεται με το θαλάσσιο ύδωρ.

Όπως ακριβώς λέγει ο Όμηρος ότι επιρρέει ο Τιταρήσιος στον Πηνειό

εις την επιφάνεια επιρρέει ωσάν έλαιο

και εκείνος που θα καταβύθιζε αγγείο στο επιρρέων ύδωρ θα αντλούσε γλυκό νερό. Εάν όμως βύθιζε το δοχείο σε βάθος θα αντλούσε αλμυρό. Και βεβαίως ο Πόντος στο σύνολό του περιέχει ως επί το πλείστον το γλυκύτερο ύδωρ, παρά η έξω θάλασσα, και το αίτιο γι αυτό είναι οι ποταμοί, οι οποίοι ούτε κατά το πλήθος είναι μετρήσημοι ούτε κατά το μέγεθος. Απόδειξη της γλυκύτητας του νερού, εάν χρειάζονται αποδείξεις για τα προσπίπτοντα στις αισθήσεις, είναι ότι οι κάτοικοι πλησίον της θαλάσσης οδηγούν όλα τα ζώα στην θάλασσα και από εκεί τα ποτίζουν. Τα ζώα από την πλευρά τους δείχνουν ευχαριστημένα και επικρατεί η άποψη ότι είναι ωφέλιμο αυτό το ποτό, μάλιστα περισσότερο του γλυκού. Το χρώμα του Φάση είναι τέτοιο, σαν να έχει βαφεί το νερό από μόλυβδο ή κασσίτερο. Όταν όμως κατακαθίσει γίνεται καθαρότατο. Δεν θεωρείται βέβαια σωστό να φέρουν μαζί τους νερό οι εισπλέοντες τον Φάση, αλλά όταν εισέλθουν λαμβάνουν εντολή να το χύσουν . διαφορετικά κυκλοφορεί η φήμη πως αυτοί που θα το αμελήσουν δεν θα έχουν καλή πλεύση. Το νερό του Φάση μάλιστα λένε πως δεν σαπίζει ούτε μετά από δέκα έτη, και εκτός αυτού ο καιρός το μεταβάλλει και σε γλυκύτερο. Όταν λοιπόν κάποιοι εισβάλουν στον Φάση (με πλοίο), προς τα αριστερά τους είναι κτισμένος ο ναός της Φασιανής θεάς. Από το σχήμα του θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει πως ότι είναι η Ρέα. Διότι και κύμβαλο κρατάει στα χέρια και στα πόδια της υπάρχουν λέοντες κάτω από τον θρόνο ενώ αυτή κάθεται, όπως εκείνη του Φειδία στο μητρώο των Αθηνών. Εδώ δεικνύεται και η άγκυρα της Αργώ. Η μεν σιδερένια όμως δεν μου φαίνεται πολύ παλιά , αν και ως προς το μέγεθος δεν είναι σαν και τις τωρινές άγκυρες και κατά το σχήμα είναι παραλλαγμένη. Μου φάνηκε ότι είναι μεταγενέστερη. Κάποιας άλλης όμως λίθινης τα θραύσματα που δεικνύονται είναι τόσο παλιά που υποθέτει κανείς πως είναι της Αργούς. Κανένα άλλο ενθύμημα δεν υπάρχει εδώ σχετικό με τους μύθους γύρω από τον Ιάσωνα. Το δε φρούριο που εδρεύουν τετρακόσιοι επίλεκτοι στρατιώτες μου φάνηκε πως είναι από την φύση του οχυρότατο και ότι κείται σε καταλληλότατη θέση για την ασφάλεια των πλεόντων. Τάφρος διπλή περιβάλλει το χωρίο παρά το τείχος, η οποία είναι πλατιά και από τις δύο πλευρές. Παλιότερα βέβαια το τείχος ήταν χωμάτινο και οι πύργοι στο πλάι ορθωνόταν ξύλινοι. Τώρα όμως έχουν κατασκευασθεί από ψημένο πλίνθο και έχουν θεμελιωθεί γερά. Και πολεμικές μηχανές είναι στημένες εκεί και εντός ολίγου χρονικού διαστήματος μπορούν να οπλισθούν ώστε ούτε να πλησιάσει τολμά κανείς βάρβαρος σε αυτό, ούτε βεβαίως να θέσει σε κίνδυνο με πολιορκία τους εντός αυτού φρουρούς.

Επειδή όμως θα χρειάζεται να είναι ασφαλής για τα πλοία και όσα καταλύματα βρίσκονται έξω από το φρούριο και ανήκουν σε απόστρατους και σε μερικούς άλλους ανθρώπους εμπορευόμενους, μου φάνηκε σωστό εκτός από την διπλή τάφρο, η οποία περιβάλλει το τείχος, να ανοιχθεί και άλλη τάφρος μέχρι τον ποταμό η οποία να περικλύσει και τον ναύσταθμο όπως και τις εκτός τείχους οικίες. Μετά από τον Φάση περάσαμε στον Χαρίεντα ποταμό που είναι επίσης πλωτός. Μεταξύ των δύο αυτών απόσταση ενενήντα στάδια. Από τον Χαρίεντα εισπλεύσαμε στον Χώβο άλλα ενενήντα στάδια όπου και προσωρμησθήκαμε. Για τους λόγους που κάναμε αυτό και όσα εδώ πράξαμε, θα σε πληροφορήσουν τα ρωμαϊκά γράμματα. Μετά τον Χώβο περάσαμε τον πλωτό ποταμό Σιγγάμη. Απέχει από τον Χώβο διακόσια δέκα και πλέον στάδια. Μετά τον Σιγγάμη ακολουθεί ο ποταμός Ταρσούρας, η μεταξύ αυτών απόσταση είναι εκατόν είκοσι στάδια. Ο επόμενος ποταμός Ίππος απέχει από τον Ταρσούρα εκατόν πενήντα στάδια και ο Αστέλεφους από τον Ίππο τριάντα. Όταν περάσαμε τον Αστέλεφο φθάσαμε προ της Μεσήμβριας στην Σεβαστούπολη έχοντας ξεκινήσει από τον Χώβο. Από τον Αστέλεφο μέχρις εδώ μεσολαβούν εκατόν είκοσι στάδια. Πετύχαμε, ώστε και την μισθοδοσία αυθημερόν να δώσουμε στους στρατιώτες και να δώ τους ίππους, τα όπλα και τους ιππείς να αναπηδούν εις τους ίππους, και τους ασθενείς και τον σίτο και το τείχος να περιοδεύσω όπως και την τάφρο. Τα στάδια από την Σεβαστούπολη έως και τον Χώβο είναι εξακόσια τριάντα. Από την Σεβαστούπολη μέχρι την Τραπεζούντα δύο χιλιάδες διακόσια εξήντα. Η Σεβαστούπολη παλιότερα εκαλείτο Διοσκουριάς και ήταν άποικος των Μιλησίων. Έθνη δε περάσαμε τα εξής: Στους Τραπεζουντίους μεν, καθώς και ο Ξενοφών λέγει, γείτονες είναι οι Κόλχοι, μαχιμώτατοι και εχθρικότατοι προς τους Τραπεζουντίους. Ο μεν Ξενοφών ονομάζει τους Κόλχους Δρύλλες, μου φαίνεται όμως πως είναι Σαννοί. Διότι είναι μαχιμώτατοι αλλά και διότι είναι εχθρικοί προς τους Τραπεζουντίους, κατοικούν σε οχυρωμένα χωριά και είναι έθνος αβασίλευτο. Παλιότερα αυτοί ήταν φόρου υποτελείς στους Ρωμαίους, κατεχόμενοι όμως από ληστρική διάθεση δεν ανταποκρίνονται στην καταβολή του φόρου. Αλλά τώρα βέβαια με την παραχώρηση του θεού θα ανταποκριθούν, διαφορετικά θα φονεύσουμε αυτούς. Ακολούθως είναι οι Μαχέλωνες και οι Ηνίοχοι, βασιλείς δε αυτών ο Αγχίαλος. Μετά από τους Μαχέλωνες και τους Ηνίοχους είναι οι Ζυδρείτες. Αυτοί είναι υπήκοοι του Φαρασμάνου. Μετά τους Ζυδρείτες είναι οι Λαζοί, βασιλεύς των Λαζών είναι ο Μάλασσας ο οποίος έχει αναλάβει την εξουσία από εσένα. Εν συνεχεία μετά τους Λαζούς έρχονται οι Aψιλες. Βασιλεύς αυτών ο Ιουλιανός. Αυτός έχει λάβει την εξουσία από τον πατέρα σου. Στους Aψιλους γείτονες είναι οι Aβασκοι και των Αβάσκων βασιλιάς ο Ρημάσγας. Και αυτός έλαβε την εξουσία από σένα. Μετά τους Αβασκούς είναι οι Σανίγες από τους οποίους βέβαια έχει οικισθεί η Σεβαστούπολη. Ο βασιλεύς των Σανιγών Σπαδάγας έχει λάβει την βασιλεία από εσένα. Μέχρι τον Aψαρον πλέαμε προς ανατολάς, στα δεξιά του Ευξείνου Πόντου. Διότι από εκεί ο πλους μας γίνετε προς βορρά προς τον Χώβο ποταμό και από τον Χώβο προς τον Σιγγάμη. Από τον Σίγγαμο δε, στραφήκαμε προς την αριστερή πλευρά του Πόντου και προς τον Ίππο ποταμό. Από δε Ίππο μέχρι τον Αστέλεφο και την Διοσκουριάδα είδαμε καλά το όρος Καύκασος, ως προς το ύψος όμοιος με τις Κελτικές Aλπεις. Δεικνύετε δε και κάποια κορυφή του Καυκάσου, το όνομα της κορυφής είναι στρόβιλος και μυθολογείται ότι εκεί κρεμάστηκε από τον Ήφαιστο ο Προμηθέας κατά διαταγή του Διός. Η περιγραφή των τόπων από τον Θρακικό Βόσπορο μέχρι την πόλη Τραπεζούντα έχει ως εξής: Το ιερό του Ουρίου Διός απέχει από το Βυζάντιο στάδια εκατόν είκοσι. Στο σημείο αυτό που αποκαλείτε Στόμα του Πόντου είναι στενότατο. Αυτά βέβαια που σου λέω τα γνωρίζεις. Πλέοντας δεξιά από το ιερό, βρίσκεται ο Ρήβας ποταμός που απέχει από το ιερό του Διός ενενήντα στάδια. Κατόπιν το ακρωτήρι Μελαίνης εκατόν πενήντα στάδια. Από την Μέλαινα άκρα μέχρι τον Αρτάνη ποταμό, όπου δίπλα από το ιερό της Αφροδίτης υπάρχει και όρμος για τα μικρά πλοία, η απόσταση είναι άλλα εκατόν πενήντα στάδια. Από τον Αρτάνη μέχρι τον Ψίλη ποταμό είναι εκατόν πενήντα στάδια. Και πλοία μικρά θα μπορούσαν να προσορμισθούν κοντά στον υψούμενο βράχο, όχι πολύ μακριά από τις εκβολές του ποταμού. Από εδώ μέχρι τον λιμένα της Κάλπης είναι διακόσια δέκα στάδια. Ο δε λιμήν της Κάλπης είναι χωριό και όρμος, και ότι υπάρχει σε αυτό πηγή ψυχρού και καθαρού ύδατος, και δάση κοντά στην θάλασσα με δένδρα προς εξαγωγή ναυπηγήσιμων ξύλων, και είναι γεμάτα άγρια ζώα, αυτά λέχθηκαν από τον Ξενοφώντα τον πρεσβύτερο. Από τον λιμένα της Κάλπης μέχρι την Ρόη, σε είκοσι σταδίων απόσταση, υπάρχει όρμος για μικρά πλοία. Από την Ρόη μέχρι την μικρή νήσο Απολλωνία, η οποία απέχει λίγο από την ηπειρωτική χώρα, άλλα είκοσι στάδια. Υπάρχει και λιμένας στην νησίδα. Και από εκεί μέχρι τις Χηλές είκοσι στάδια. Από τις Χηλές μέχρι το σημείο που ο Σαγγάριος εισβάλει στον Πόντο εκατόν ογδόντα στάδια. Από εκεί μέχρι τις εκβολές του Υππίου άλλα εκατόν ογδόντα στάδια. Από τον Ύππιο μέχρι το εμπορικό κέντρο Λίλλιο εκατό στάδια και από το Λίλλιο μέχρι το Έλαιο εξήντα. Από εκεί μέχρι τον Κάλητα, άλλο εμπορικό κέντρο, εκατόν είκοσι στάδια. Από τον Κάλητα μέχρι τον ποταμό Λύκο ογδόντα στάδια. Από τον Λύκο μέχρι την Ηράκλεια, Δωρική Ελληνική πόλη, αποικία των Μεγαρέων, στάδια είκοσι. Στην Ηράκλεια υπάρχει όρμος για τα πλοία. Από την Ηράκλεια μέχρι το επικαλούμενο Μητρώο, στάδια ογδόντα. Από εδώ μέχρι το Ποσίδη σαράντα στάδια, και μέχρι τις Τυνδαρίδες, σαράντα πέντε. Μέχρι το Νυμφαίο δέκα πέντε και από το Νυμφαίο μέχρι τον Οξείνα ποταμό τριάντα. Από δε του Οξείνα μέχρι την Σανδαράκη ενενήντα.

Η Σανδαράκη είναι όρμος για μικρά πλοία. Από εδώ μέχρι τις Κρυνίδες, στάδια εξήντα και από τις Κρυνίδες μέχρι το εμπορικό κέντρο Ψύλλα, στάδια τριάντα. Από εδώ μέχρι την Τίον, ελληνική Ιωνική πόλη εγκατεστημένη παρά την θάλασσα άποικος και αυτή των Μιλησίων, ενενήντα στάδια. Από την Τίο μέχρι τον Βιλλαίο ποταμό, στάδια είκοσι. Από τον Βιλλαίο μέχρι τον Παρθένιο ποταμό, στάδια εκατό. Μέχρι τώρα οι Βιθυνοί Θράκες νέμονται την περιοχή, τους οποίους και ο Ξενοφών στην συγγραφή του μνημόνευσε, ότι είναι μαχιμώτατοι μεταξύ των κατοίκων της Ασίας. Και τα πολλά κακά τα οποία έπαθε η στρατιά των Ελλήνων σε αυτήν την χώρα, τα έπαθε επειδή απεχωρίσθησαν οι Αρκάδες από την μερίδα του Χειρισόφου και του Ξενοφώντος. Από αυτό το σημείο εκτείνεται η Παφλαγονία. Από τον Παρθένιο μέχρι τον Aμαστρι, Ελληνική πόλη, που είναι και όρμος για τα πλοία, στάδια ενενήντα. Από εδώ μέχρι τους Ερυθίνους, στάδια εξήντα και από τους Ερυθίνους μέχρι την Κρώμνα άλλα εξήντα. Μέχρι το Κύτωρον, ενενήντα στάδια. Υπάρχει και όρμος για τα πλοία στο Κύτωρο. Και από το Κύτωρο μέχρι τους Αιγιαλούς εξήντα στάδια, μέχρι τα Θύμηνα ενενήντα και μέχρι την Κάραμβη εκατόν είκοσι. Μέχρι το Ζεφύριο εξήντα. Από δε το Ζεφύριο μέχρι το τείχος της μικρής πόλεως Αβώνου, όπου υπάρχει όρμος για τα πλοία καθόλου ασφαλής, εκατόν πενήντα. Θα ήταν δυνατόν να ησυχάσουμε ασφαλείς αν δεν υπήρχε κακοκαιρία. Από το τείχος της Αβώνου μέχρι την Αιγινήτη, άλλα εκατόν πενήντα στάδια. Από εδώ μέχρι το εμπορικό κέντρο Κίνωλη, άλλα εξήντα. Και στην Κίνωλη δεν έχουν ηρεμία τα πλοία κατά την διάρκεια κάποιων εποχών του έτους. Από την δε Κίνωλη μέχρι την Στεφάνη, ασφαλής όρμος για πλοία, στάδια εκατόν ογδόντα. Από την Στεφάνη μέχρι τους Ποταμούς, εκατόν πενήντα. Από εδώ μέχρι την Λεπτή Aκρα, εκατόν είκοσι στάδια. Από την Λεπτή Aκρα μέχρι την Αρμένη, εξήντα στάδια. Εδώ υπάρχει λιμάνι. Ο Ξενοφών μνημόνευσε την Αρμένη. Από εδώ μέχρι την Σινώπη, στάδια σαράντα. Οι Σινωπείς είναι άποικοι των Μιλησίων. Από την Σινώπη μέχρι την Κάρουσα, εκατόν πενήντα στάδια. Η παρακείμενη θάλασσα είναι ταραχώδης για τα πλοία. Από εδώ μέχρι την Ζάγωρα, άλλα εκατόν πενήντα. Και μέχρι τον Aλυ ποταμό, τριακόσια. Αυτός ο ποταμός παλιότερα μεν υπήρξε όριο μεταξύ της βασιλείας του Κροίσου και των Περσών, τώρα όμως ρέει υπό Ρωμαϊκή επικράτεια, όχι από τον νότο, όπως λέγει ο Ηρόδοτος, αλλά από εκεί που ανέρχεται ο ήλιος. Το δε σημείο που χύνεται στον Πόντο, χρησιμεύει σαν όριο των τόπων εργασίας των Σινωπέων και Αμισηνών. Από τον Aλυ ποταμό μέχρι τον ναύσταθμο, όπου βέβαια υπάρχει και λίμνη, στάδια ενενήντα. Από εδώ μέχρι το Κωνωπείον, άλλη λίμνη, άλλα πενήντα στάδια. Από δε το Κωνωπείο μέχρι την Ευσήνη, στάδια εκατόν είκοσι. Μέχρι την Αμισό (νυν Σαμψούς), εκατόν εξήντα. Η Αμισός, Ελληνική πόλη, άποικος των Αθηναίων, είναι κτισμένη πλησίον της θαλάσσης. Από την Αμισό μέχρι τον λιμένα Αγκώνα, όπου και ο Ίρης εισβάλει στον Πόντο, στάδια εκατόν εξήντα. Από τις εκβολές του Ίριου μέχρι το Ηράκλειο, στάδια τριακόσια εξήντα, όπου και υπάρχει όρμος για τα πλοία. Από εδώ μέχρι τον Θερμώδοντα ποταμό, σαράντα στάδια. Αυτός ο Θερμώδων είναι εκείνος παρά τον οποίον λένε ότι κατοίκισαν οι Αμαζόνες. Από τον Θερμώδοντα μέχρι τον Βήρη ποταμό, στάδια ενενήντα. Από εδώ μέχρι τον Θόαρη εξήντα από δε τον Θόαρη μέχρι την Οινόη τριάντα. Από την Οινόη μέχρι τον Φρυγαμούντα ποταμό σαράντα, από εκεί μέχρι το φρούριο Φαδισάνη εκατόν πενήντα, και μέχρι την πόλη Πολεμώνιον δέκα στάδια. Από το Πολεμώνιον μέχρι την καλούμενη Ιασόνιον Aκρα, εκατόν τριάντα στάδια. Μέχρι την νήσο των Κιλίκων, δέκα πέντε στάδια. Από την νήσο των Κιλίκων μέχρι τον Βοώνα, εβδομήντα πέντε στάδια. Στον Βοώνα υπάρχει και όρμος για τα πλοία. Από εδώ μέχρι τα Κοτύωρα, στάδια ενενήντα. Αυτήν την πόλη μνημόνευσε ο Ξενοφών και λέει πως είναι άποικος των Σινωπέων. Τώρα όμως είναι κωμόπολη και αυτή, όχι πολύ μεγάλη. Από τα Κοτύωρα μέχρι τον Μελάνθιο ποταμό, στάδια περισσότερα των εξήντα και μέχρι τον άλλο ποταμό Φαρματηνόν, εκατόν πενήντα στάδια. Από εδώ μέχρι την Φαρνακεία, εκατόν είκοσι. Αυτή η Φαρνακεία καλούταν πριν Κερασούς, άποικος και αυτή Σινωπέων. Από εδώ μέχρι την Αρηντιάδα νήσο, στάδια τριάντα. Μέχρι το Ζεφύριο εκατόν είκοσι όπου και υπάρχει όρμος για τα πλοία. Από τον Ζεφύριο μέχρι την Τρίπολη, στάδια ενενήντα. Από εδώ μέχρι τα Αργύρια , στάδια είκοσι. Από τα Αργύρια μέχρι την Φιλοκάλεια, ενενήντα, και μέχρι τα Κόραλλα, εκατό. Από τα Κόραλλα μέχρι το Ιερό Όρος εκατόν πενήντα. Από το Ιερό Όρος μέχρι την Κορδύλη, σαράντα στάδια, όπου και όρμος για τα πλοία. Από την Κορδύλη μέχρι την Ερμώνασσα, σαράντα πέντε. Και εδώ υπάρχει όρμος. Από την Ερμώνασσα μέχρι την Τραπεζούντα, στάδια εξήντα. Εδώ εσύ κατασκευάζεις λιμένα. Διότι παλιά υπήρχε όρμος, όπου σε κάποια χρονικά διαστήματα του έτους επικρατούσε νηνεμία. Οι δε αποστάσεις από την Τραπεζούντα έως την Διοσκουριάδα έχουν αναφερθεί προηγουμένως, με σταθμούς μέτρησης τους ποταμούς. Αθροίζονται δε από την Τραπεζούντα μέχρι την Διοσκουριάδα, καλούμενη τώρα Σεβαστούπολη, στάδια δύο χιλιάδες διακόσια εξήντα. Αυτές είναι οι αποστάσεις για τους πλεύσαντες από το Βυζάντιο δεξιά μέχρι την Διοσκουριάδα, όπου είναι και το στρατόπεδο, όπου τελειώνει η επικράτεια των Ρωμαίων, στα δεξιά εισπλέοντας στον Πόντο. Όταν δε πληροφορήθηκα ότι έχει πεθάνει ο Κότης, ο βασιλιάς του Κιμμερίου, όπως καλείται, Βοσπόρου, φρόντισα να σου ανακοινώσω και τον μέχρι Βόσπορο πλου, ώστε, εάν έχεις κάποια σκέψη περί του Βοσπόρου και εφ όσον γνωρίζεις τις δυσχέρειες αυτού του θαλάσσιου ταξιδιού, να έχεις την δυνατότητα να το πραγματοποιήσεις.

Για όσους ξεκινήσουν, λοιπόν, από την Διοσκουριάδα, πρώτος όρμος θα είναι η Πυτιούντα, τριακόσια πενήντα στάδια. Από εκεί στην Νιτική, εκατόν πενήντα στάδια, όπου παλαιά κατοικούσε Σκυθικό έθνος, το οποίο μνημονεύει ο λογοποιός Ηρόδοτος και λέγει ότι αυτοί είναι «φθειροφάγοι». Και ως προς αυτό ακόμη και τώρα η ίδια γνώμη περί αυτών επικρατεί. Από την Νιτική μέχρι τον Aβασκο ποταμό, είναι ενενήντα στάδια. Ο δε Βόργυος απέχει από τον Άβασκο εκατόν είκοσι στάδια. Και ο Νήσις του Βόργυος, όπου βεβαίως έχει και Ηράκλειο άκρα, απέχει εξήντα στάδια. Από τον Νήσι μέχρι την Μασαϊτική, ενενήντα στάδια. Από εκεί μέχρι τον Αχαιούντα, εξήντα στάδια. Ο ποταμός αυτός χωρίζει τους Ζικχούς και τους Σάνιχας. Βασιλεύς των Ζικχών είναι ο Σταχέμφαξ. Και αυτός απέκτησε την βασιλεία από εσένα. Από τον Αχαιούντα μέχρι την Ηράκλεια Άκρα, εκατόν πενήντα στάδια. Από εκεί μέχρι την άκραν, όπου βέβαια υπάρχει σκέπη του θρακικού και βόρειου ανέμου, εκατόν ογδόντα στάδια. Από εκεί μέχρι την καλούμενη παλαιά Λαζική εκατόν είκοσι στάδια και μέχρι την παλαιά Αχαΐα εκατόν πενήντα. Και από εκεί μέχρι τον λιμένα της Πάγρας, τριακόσια πενήντα στάδια. Από τον λιμένα της Πάγρας μέχρι τον Ιερό Λιμένα, εκατόν ογδόντα. Μέχρι την Σινδική, τριακόσια στάδια. Από την Σινδική μέχρι τον Βόσπορο τον καλούμενο Κιμμέριο και την πόλη του Βοσπόρου Παντικάπαιο, πεντακόσια σαράντα. Από εδώ μέχρι τον Τάναϊ ποταμό εξήντα. Αυτός λένε ότι είναι όριο μεταξύ Ασίας και Ευρώπης. Και ξεκινά μεν από την λίμνη Μαιώτιδα, χύνεται όμως στην θάλασσα του Ευξείνου. Αλλά και ο Αισχύλος στον Προμηθέα Λυόμενο, τον Φάσι τον κάνει όριο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Λέγουν, λοιπόν, σε αυτό το έργο, οι Τιτάνες στον Προμηθέα ότι: «ήλθαμε να δούμε αυτούς εδώ τους δικού σου άθλους, Προμυθεύ, και αυτό εδώ το πάθημα των δεσμών σου». Έπειτα απαριθμούν τις αποστάσεις της χώρας που διέτρεξαν «κάπου στο δίδυμο της γης Ευρώπης και της Ασίας το απέραντο άκρο, τον Φάσι». Ο περίπλους της Μαιώτιδος λίμνης κυκλικά (χωρίς παρεκβάσεις) λέγεται ότι είναι περί τα εννέα χιλιάδες στάδια. Από το Παντιικάπαιον μέχρι την μέχρι την κωμόπολη Κεζέκα, κτισμένη δίπλα στην θάλασσα, είναι τετρακόσια είκοσι στάδια. Από εδώ μέχρι την έρημη πόλη Θεοδοσία διακόσια ογδόντα στάδια. Και αυτή κατά την παλιά εποχή ήταν Ελλάς, Ιωνική πόλη, άποικος των Μιλησίων. Και αναμνηστικά αυτής της πόλης διατηρούνται πολλές επιγραφές. Από εκεί μέχρι τον έρημο λιμένα Σκυθοταύρων, διακόσια στάδια και από εκεί στην Αλμίτιδα της Ταυρικής εξακόσια στάδια. Από την δε Λαμπάδα μέχρι τον λιμένα του Συμβόλου, Ταυρικός και αυτός, πεντακόσια είκοσι στάδια, και από εκεί στην χερσόνησο της Ταυρικής εκατόν ογδόντα. Από την δε χερσόνησο μέχρι την Κερκινήτη, εξακόσια στάδια και από την Κερκινίτη μέχρι τον Καλό Λιμένα, Σκυθικός και αυτός, άλλα επτακόσια. Από τον Καλό Λιμένα μέχρι την Ταμυράκη τριακόσια. Στο εσωτερικό της Ταμυράκης υπάρχει λίμνη όχι μεγάλη και από εκεί μέχρι της άκρες των υδάτων της λίμνης άλλα τριακόσια στάδια. Από τις άκρες της λίμνης τις Ηόνες (Όχθες), στάδια τριακόσια ογδόντα. Και από εδώ μέχρι τον ποταμό Βορυσθένη εκατόν πενήντα. Παρά τον Βορυσθένη, για όποιον ανέρχεται τον ρου του, έχει κτισθεί πόλη Ελληνική με το όνομα Ολβία. Από τον Βορυσθένη μέχρι την έρημη και ανώνυμη μικρή νήσο είναι εξήντα στάδια, από εκεί μέχρι την Οδησσό ογδόντα.

Στην Οδησσό υπάρχει όρμος για τα πλοία. Μετά την Οδησσό βρίσκεται ο λιμένας των Ιστρίων, σε απόσταση διακοσίων πενήντα σταδίων, και μετά από αυτόν σε απόσταση πενήντα σταδίων βρίσκεται ο λιμένας των Ισιακών. Και από εκεί μέχρι το αποκαλούμενο Ψηλό Στόμα του Ίστρου, χίλια διακόσια στάδια. Οι ενδιάμεσοι τόποι είναι έρημοι και ανώνυμοι. Παρά το στόμιο αυτό μάλιστα, για τον πλέοντα στο πέλαγος κατ' ευθείαν με βόρειο άνεμο υπάρχει νήσος, την οποία άλλη ως νήσο του Αχιλλέα, άλλοι δε Δρόμο του Αχιλλέα και άλλοι Λευκή από το χρώμα της, την ονομάζουν. Λένε πως αυτήν η Θέτιδα διέθεσε στον υιό της να κατοικεί και ότι υπάρχει πλοίο του Αχιλλέα και ένα ξόανο παλιάς τεχνοτροπίας. Η νήσος είναι έρημη από ανθρώπους και βόσκουν σε αυτήν αίγες, όχι πολλές, και λέγεται ότι αυτές τις αναθέτουν στον Αχιλλέα, όσοι σταματούν στην νήσο. Και άλλα πολλά αφιερώματα είναι εκτεθειμένα στον ναό, φιάλες και δακτύλιοι και λίθοιαπό τους πολυτελέστερους. Όλα αυτά, αφιερωμένα στον Αχιλλέα, ανάκεινται εις τον ναό καθώς και επιγράμματα, άλλα μεν στην Ρωμαϊκή (Λατινική), άλλα δε στην Ελληνική, γραμμένα σε διάφορα μέτρα, και διάφοροι έπαινοι στον Αχιλλέα. Υπάρχουν μάλιστα και εκείνα τα σχετικά με τον Πάτροκλο. Διότι, και τον Πάτροκλο τιμούν μαζί με τον Αχιλλέα. Πολλά πτηνά υπάρχουν στην νήσο, γλάροι και άλλα θαλάσσια πουλιά και θαλάσσιες κουρούνες, αμέτρητα ως προς το πλήθος. Αυτά τα πτηνά υπηρετούν τον ναό του Αχιλλέως. Με την αυγή, καθημερινά, πετούν προς την θάλασσα και έπειτα με βρεγμένα τα φτερά τους γρήγορα και πάλι πίσω στον ναό για να τον ραντίσουν. Όταν όλα έχουν καλώς, τα πουλιά καθαρίζουν πάλι το έδαφος με τα φτερά τους. Κάποιοι, λένε και τα ακόλουθα: από τους προσερχόμενους στην νήσο, άλλοι επίτηδες πλέουν σε αυτήν και κομίζουν επάνω στα πλοία ζώα προς θυσία, ενώ μερικά από αυτά τα αφήνουν εκεί στον Αχιλλέα. Κάποιοι άλλοι όμως αφού εξαναγκαστούν λόγο τρικυμίας να προσεγγίσουν, ζητούν από τον ίδιο τον θεό ζώο προς θυσία. Αυτοί, αφού ρωτούν το μαντείο τα σχετικά προς την θυσία ζώα, εάν είναι προτιμότερο και ωφελιμότερο για αυτούς να θυσιάσουν οτιδήποτε κατά την γνώμη τους θα μπορούσε να δοθεί για θυσία που το επιλέγουν, αφού ταυτοχρόνως καταβάλλουν (στο ιερό) το αντίτιμο, του οποίου το ύψος το καθόριζαν κατά την προσωπική τους εκτίμηση. Εάν όμως ο χρησμός ήθελε να τους το απαγορεύσει, γιατί υπάρχουν χρησμοί στον ναό που λέγετε πως αυτοί αυξάνουν το αντίτιμο, και αν ακόμη συνέχιζε να τους το απαγορεύει, αυτοί, αύξαναν το αντίτιμο. Όταν όμως ο χρησμός τους το επέτρεπε αντιλαμβάνονταν πως το αντίτιμο είναι ικανοποιητικό. Το Δε προς θυσία ζώο λένε πως στέκεται αυθορμήτως στο ίδιο σημείο και δεν φεύγει πλέον από εκεί. Κατa αυτόν τον τρόπο λοιπόν πολύ αργύριο προς τιμή του ήρωος συγκεντρώνεται από τα καταβαλλόμενα αντίτιμα των προς θυσία σφαγείων. Λένε πως επίσης φανερώνεται σε όνειρα ο Αχιλλεύς, άλλοτε σε αυτούς που προσεγγίζουν το νησί και άλλοτε σε αυτούς που πλέουν, εφ όσον δεν βρίσκονται μακριά, και τους λέει σε πιο σημείο του νησιού είναι καλλίτερα να πλησιάσουν και που να προσορμίσουν. Aλλοι όμως λέγουν πως εφάνει και όραμα επάνω από τον ιστό, ο Αχιλλέας στο υπέρτατο άκρο της κεραίας του πλοίου, όπως ακριβώς εμφανίζονται οι Διόσκουροι. Λίγο μόνο μειονεκτεί ο Αχιλλέας από τους Διόσκουρους διότι οι Διόσκουροι εμφανίζονται ξεκάθαρα στους ταξιδευτές, και όταν εμφανιστούν γίνονται σωτήρες. Ενώ ο Αχιλλέας εμφανίζεται μόνο σε αυτούς που πλησιάζουν την νήσο. Άλλοι λένε πως και ο Πάτροκλος εμφανίστηκε σε ενυπνίους. Αυτά λοιπόν ως προς την νήσο του Αχιλλέως κατέγραψα, ακούγοντας αυτούς που πλησίασαν το νησί ή άλλους που ρωτήθηκαν από εμένα. Και μου φαίνεται πως δεν είναι απίστευτα. Διότι εγώ πιστεύω ότι ο Αχιλλέας, περισσότερο από κάθε άλλον, είναι ήρωας με αποδεδειγμένη την καταγωγή, και ως προς το κάλλος και ως προς την δύναμη της ψυχής, και έφυγε νέος από τους ανθρώπους και τον εξύμνησε ο Όμηρος και έγινε αντικείμενο έρωτος και υπήρξε αφοσιωμένος στον φίλο, ώστε να επιλέξει να πεθάνει αμέσως μετά από τον παιδικό του φίλο.

Από το αποκαλούμενο Ψηλό Στόμα του Ίστρου μέχρι το δεύτερο στόμιο είναι εξήντα στάδια. Από εκεί μέχρι το αποκαλούμενο Καλό Στόμα είναι σαράντα και από το Καλό στόμα μέχρι το Νάρακο, το ονομαζόμενο εδώ τέταρτο στόμα του Ίστρου, εξήντα στάδια. Από εδώ μέχρι το πέμπτο εκατόν είκοσι και μέχρι την πόλη Ιστρία, πεντακόσια στάδια. Μέχρι την πόλη Τομείς, τριακόσια στάδια. Από τους Τομείς μέχρι την πόλη Κάλλαντρα άλλα τριακόσια. Εκεί υπάρχει και όρμος για τα πλοία. Από εδώ μέχρι τον λιμένα των Καρών, εκατόν ογδόντα. Η χώρα γύρω από τον λιμένα ονομάζεται Καρία. Από τον λιμένα των Καρών μέχρι την Τετρισιάδα, εκατόν είκοσι στάδια, και μέχρι τον έρημο τόπο Βίζο, εξήντα. Από τον Βίζο μέχρι την Διονυσόπολη, ογδόντα στάδια. Μέχρι την Οδησσό διακόσια στάδια, όπου και όρμος για τα πλοία. Από την δε Οδησσό μέχρι τις υπώρειες του Αίμου, οι οποίες καταλήγουν στον Πόντο, τριακόσια εξήντα στάδια. Και εδώ υπάρχει όρμος για τα πλοία. Από τον Αίμο μέχρι την πόλη Μεσημβρία, ενενήντα στάδια, όπου υπάρχει όρμος για τα πλοία, και από την Μεσημβρία μέχρι την πόλη Αγχίαλο εβδομήντα στάδια. Από την Αγχίαλο μέχρι την Απολλωνία εκατόν ογδόντα. Όλες αυτές οι πόλεις είναι Ελληνικές, κτισμένες στην Σκυθία, προς τα αριστερά του εισπλέοντος εις τον Πόντο. Από την δε Απολλωνία μέχρι την χερσόνησο, εξήντα στάδια, όπου και όρμος για τα πλοία. Από την χερσόνησο μέχρι το Τείχος του Αυλαίου, διακόσια πενήντα. Από εκεί μέχρι την ακτή Θυνιάδα εκατόν είκοσι και από την Θυνιάδα μέχρι την Σαλμυδησσό διακόσια στάδια. Αυτό το χωριό το μνημονεύει ο Ξενοφών ο πρεσβύτερος. Λέγει ότι μέχρι τούτου του χωρίου έφθασε η στρατιά των Ελλήνων της οποίας αυτός ηγήθηκε, όταν έκανε την τελευταία εκστρατεία μαζί με τον Σεύθη τον Θράκα. Και περί της ελλείψεως λιμένος στο χωρίο αυτό πολλά έγραψε ο Ξενοφών, διότι εδώ έχασε το αξίωμα. Τα δε πλοία κατά την διάρκεια της τρικυμίας ναυαγούν, και οι πλησιόχωροι Θράκες διαπληκτίζονται με αυτούς για τα ναυάγια. Από τη Σαλμυδησσό, μέχρι την Φρυία, τριακόσια τριάντα στάδια, και μέχρι τις Κυάνεες τριακόσια είκοσι στάδια. Αυτές μάλιστα οι Κυάνεες, λένε οι ποιητές, ότι την παλιά εποχή ήταν κινούμενες. Από την πόλη αυτή λένε ότι πρώτη ναύς, πέρασε η Αργώ,. Η οποία έφερε και τον Ιάσωνα στους Κόλχους. Από τους Κυανείς, στο ιερό του Ουρίου Διός, όπου βέβαια είναι το στόμα του Πόντου, είναι σαράντα στάδια. Από δω ως τον λιμένα της Δάφνης, η οποία αποκαλείται μαινόμενη, σαράντα στάδια, από την Δάφνη στο Βυζάντιο ογδόντα. Αυτά είναι τα από τον Κιμμερικό Βόσπορο μέχρι τον Θρακικό Βόσπορο και την πόλη Βυζάντιο.