Ανδρονίκη – εξαιρετικα αφιερωμενο – αρκαδιην μ’αιτεις μεγα μ’αιτεις…
Για τον Μιχαλη τον Ττερλικκα τον κυπραιο μουσικο που ασχολειται με παραδοσιακη μουσικη εχουμε ξαναμιλησει. Τον γνωρισα πριν από 25 περιπου χρονια οπου τραγουδουσε με φωνη καμπανα-βυζαντιο χωρις ορχηστρα και μικροφωνα…και δακρυζανε κι οι πετρες…και τοτε και τωρα…
Ένα από τα αγαπημενα τραγουδια είναι η «Ανδρονικη»…ένα τραουιν που απανταται τελη του 19ου αιωνα στη μικρα ασια στην Πολη και αλλου αλλά και στην Κύπρο…ενιοτε με διαφορετικες αφηγηματικες μελωδιες {βαλτε γκουγκλ γιουτουμπ ττερλικκας ανδρονικη αμα θετε} αλλα με ιδιο στορυ, ας μην κολησουμε επιφανειακα σε φεμινιστικες ενστασεις..τα νοηματα είναι βαθυτερα…ας κρινουμε αναλογα με την εποχη και τις ομοιοτητες τες διαχρονικες [αποψη μου]
Η Αντρονίκη.
Εμάθετε τι ’γίνην σε μέρη ελληνικά
’ντύθην η Αντρονίκη ρούχα ’βρωπαϊκά.
Φορεί τα πατταλόνια τζαι πα’ στον καβενέν
του καβετζή προστάζει καβέν τζαι ναρκιλλέν.
Τραβά τζ’ έναν τραπέζιν τζαι μιαν μάτσαν χαρκιά
τζ’ αρκίνησεν να παίζει μ’ έναν παλληκαράν.
Δκυό φίλοι του αρφού της την αγρωνίσασιν
πάσιν στον Ευαντζέλην τζαι του το είπασιν.
Π’ άκουσεν ο Βαντζέλης, πολλά θυμώθηκεν
επήεν εις το σπίτιν καλά ’ρματώθηκεν.
Πκιάννει ευτύς την στράταν τζαι πα’ στον καβενέν
βρίσκει την Αντρονίκην φουμάρει ναρκιλλέν.
- Κρίμαν σε Αντρονίκη την τέγνην πόπιασες
ούλλην την γενεάν μας εσού αντρόπιασες.
- Άφησ’ με ρε Βαγγέλη να παίξω τα χαρκιά
με τούντο παλληκάριν αφούς με αγαπά.
Τραβά το λιβορβόριν την λιβορβόρησεν
που το δεξίν βυζίν της η σφαίρα πέρασεν.
Σύρνει τζαι το μασαίριν που μεσ’ στην θήκην του
τζ’ έσφαξεν την αμέσως την Αντρονίκην του.
Τζειαμαί που την εφκάλλαν απού τα σπίθκια της
μιτσοί τζαι μιάλ’ εκλαίαν τα μαύρα βρύθκια της.
Ποτζεί που την ερέσσαν ούλλοι εκλαίασιν
κρίμαν στην ομορκιάν της ούλλοι ελέασιν.
Τζ’ άμαν την επαιρνούσαν απού τα μαχαζιά
μιτσοί τζαι μιάλ’ εκλαίαν τα άσπρα της βυζιά.
Τζ’ αντάν την επαιρνούσαν απού τον καβενέν
εσπάζαν τα φεντζάνια που πίνναν τον καβέν.
τζ’ όταν την κατεβάζαν μέσα στο μνήμαν της
δκυό φίλοι του αρφού της είχαν το κρίμαν της.
Το αφηγηματικό αυτό τραγούδι, αναφέρεται σε μια πραγματική ιστορία που συνέβη στον ελλαδικό χώρο στα τέλη του 19ου ή στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο τόπος μαρτυρείται από τις διάφορες παραλλαγές. Μία παραλλαγή λέει: «Εμάθετε τι ’γίνην στης Πόλης τα χωριά....», μια άλλη: «Εμάθετε τι ’γίνην στης Πάτρας τα χωριά....» και η παρούσα αναφέρεται αόριστα, «Εμάθετε τι ’γίνην σε μέρη ελληνικά...». Ο δε χρόνος, από τις αφηγήσεις πολλών ηλικιωμένων οι οποίοι το άκουσαν από τις μανάδες ή τις γιαγιάδες τους, τοποθετείται γύρω στο 1930 οι οποίες με τις σειρά τους το είχαν ακούσει από τους ποιητάρηδες της εποχής. Έχοντας λοιπόν υπ’ όψιν το γεγονός ότι συνήθως οι ποιητάρηδες έκαναν τραγούδια συγκλονιστικά γεγονότα της επικαιρότητας υποκαθιστώντας κατά κάποιο τρόπο τα μέσα ενημέρωσης που την εποχή εκείνη ήταν υποτυπώδη, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το γεγονός πρέπει να ήταν σχετικά πρόσφατο. Την υπόθεση αυτή ενισχύει και η ύπαρξη κατά την ίδια εποχή τραγουδιού με τον ίδιο τίτλο στην Μικρά Ασία το οποίο αφηγείται την ίδια ακριβώς ιστορία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η μικρασιάτικη παραλλαγή δεν έχει την ίδια μελωδία με την κυπριακή, κάτι που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πιθανόν στην Κύπρο να μην έφτασε το τραγούδι, αλλά η ιστορία την οποία όπως φαίνεται πήρε κάποιος άγνωστος ποιητάρης της εποχής και την έκανε τραγούδι. Το πιθανότερο όμως, είναι να έφτασε στην Κύπρο σε μορφή στίχου, σε κάποια φυλλάδα και να το μελοποίησε σε αυτό το αφηγηματικό ύφος κάποιος κύπριος ποιητάρης, προσαρμόζοντάς το με τη διάλεκτο και κάνοντας τις δικές του μετατροπές στον στίχο. Είναι πάντως γεγονός ότι στις αρχές του περασμένου αιώνα ήταν πολύ διαδεδομένο και δημοφιλές στην Κύπρο, διότι σχεδόν όλοι οι ηλικιωμένοι με τους οποίους συνομίλησα το θυμούνταν με συγκίνηση.
Πηγές: Το άκουσα για πρώτη φορά από τον Αντρέα Μαππούρα. Στη συνέχεια όμως το άκουσα από πολλούς ηλικιωμένους σε διάφορες παραλλαγές, κυρίως στο στίχο.
http://mousalyra.com.cy/greek/diskograf ... _foni2.htm
-----------------------------------------------------------------------------
θα το συναντησουμε και σε άλλες εκδοχες από τη μαρθα φριτζηλα
το μαθετε τι εγινη στα μερη της Ελλας….
Ανορθογραφα , με λαθη γραμματικης και συντακτικου ενιοτε [και όχι σπανια…]
Λεγονται οι πιο «ορθογραφημενες» αληθειες…μερες που ρχονται…
το μαθετε τι εγινη στα μερη της Ελλας….