Μάνος Χατζιδάκις
Δημοσιεύτηκε: Παρ 22 Ιουν 2012, 17:37
(Αρχίζω από τις συμβουλές του)
Οι συμβουλές του Μάνου
Οταν μιλάω για τον Χατζιδάκι, με πιάνει ένα χτυποκάρδι μαζί και μια ευδαιμονία, όπως όταν μιλάω για τη μάνα μου και τον πατέρα μου. Οσα και να πω, όσα και να διηγηθώ, δεν είναι αρκετά. «Μη μου πεις ότι δεν ήρθες στη δουλειά γιατί ήσουν άρρωστος, πες μου “δεν ήρθα γιατί είμαι ερωτευμένος”» έλεγε πάντα και η συμβουλή του ήταν να φροντίζουμε «όταν εργαζόμαστε επάνω σε κάτι που μας ενδιαφέρει στην ουσία του, να ξεχνάμε τον έρωτα – και όταν είμαστε ερωτευμένοι να ξεχνάμε τη δουλειά, όσο ουσιώδης και να είναι».
Ηταν τελειομανής σε όλα και οι «μισές δουλειές» δεν τον ικανοποιούσαν, ούτε στον έρωτα ούτε στην τέχνη. Αλλη μια φράση του που δεν θα ξεχάσω ποτέ και η οποία με χαρακτήρισε ήταν αυτή που έλεγε «μην αποταμιεύσεις εδώ, στην Τράπεζα του Ουρανού να αποταμιεύεις» – δείχνοντας προς τα πάνω. Αλλά δεν ήταν, βέβαια, ένα και δύο αυτά που με χαρακτήρισαν από τη γνωριμία μου και τη συνεργασία μου με τον Χατζιδάκι. Μέσα σε ένα κείμενο, όσο μεγάλο και να είναι, δεν χωράει ούτε ένας κόκκος άμμου από την τεράστια αμμουδιά που ήταν αυτός ο σπουδαίος άνθρωπος. Η γενναιοδωρία του και η «ανοιχτότητά» του (που θα έλεγε σήμερα και ο Στέλιος Ράμφος!) δεν χωράνε πουθενά – πόσω μάλλον σε ένα κείμενο.
Δεν ήτανε του κόσμου τούτου ο Χατζιδάκις, και ας έζησε τα χρόνια του στον πλανήτη σεβόμενος τους όρους του παιχνιδιού απολύτως. Ηταν ένας πολίτης που ήθελε να παρεμβαίνει και να εκφράζεται – γι’ αυτό και η αντιπαλότητά του με τους «Αυριανιστές» πασοκτζήδες ήταν δριμύτατη και ακραία. Δεν πίστεψε ποτέ στις «καλές προθέσεις» αυτής της μερίδας του ΠαΣοΚ και ο ίδιος τοποθετούσε τον εαυτό του στην αστική Κεντροδεξιά, ασχέτως αν πήγαινε και έκανε δωρεάν συναυλίες στα φεστιβάλ της ΚΝΕ και του Ρήγα – επειδή είχε μεγάλη αγάπη και εκτίμηση σε κάποιους ανθρώπους της Αριστεράς, όπως ο Λεωνίδας Κύρκος ή ο Χαρίλαος Φλωράκης – και για τις νεολαίες αυτών των κομμάτων, οι οποίες είχαν ακόμη τότε έναν ενθουσιασμό και μια ενέργεια δημιουργική που τον συγκινούσε.
Πολιτικά, ο Χατζιδάκις δεν χώριζε ποτέ τους ανθρώπους σε «παρατάξεις». Δεν υπήρχαν για αυτόν «δεξιοί» και «αριστεροί»: χαρακτηριστικό είναι πως όταν του δόθηκε η ευχέρεια (χάρη στη φιλία του με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή) να προσλάβει 15 ανθρώπους της επιλογής του στο μισθολόγιο του «Γ΄ Προγράμματος», προσέλαβε μόνο αριστερούς – αλλά αριστερούς όπως η Καραΐνδρου και ο Κυπουργός, η Κριεζή, ο Μαραγκόπουλος, ο Κοντογεωργίου ή η Ελένη Βλάχου-Ποντικάκη.
Ο Χατζιδάκις, αν και «αστός», δεν μπορούσε να ξεχωρίσει πολιτικά τους ανθρώπους και δεν τον ενδιέφερε το ψηφοδέλτιο που επέλεγε να ρίξει ο καθένας στις κάλπες. Τον ενδιέφεραν το ήθος και η ποιότητα των ανθρώπων, η ευθύβολη ματιά όσων κοιτούν κατάματα τον συνομιλητή τους, το διαυγές μυαλό και η γρήγορη, εξασκημένη σκέψη, το αποτέλεσμα της δουλειάς, το χιούμορ – και η τόλμη σου στον έρωτα. Αγαπούσε πολύ τους ερωτευμένους ανθρώπους και αυτούς που είχαν πολύ αγαπήσει και, νομίζω, αυτό ήταν και το κυριότερο κριτήριό του: άνθρωποι ανέραστοι και ανίκανοι να ερωτευθούν παράφορα τον άφηναν παγερά αδιάφορο. Πίστευε ότι ο έρωτας είναι κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία, όπως πίστευε ότι ποίηση δεν είναι «τα ποιήματα», αλλά ένας τρόπος ζωής και συνειρμών τολμηρών και αδέσμευτων που, στην ουσία, επιβεβαίωναν την ικανότητα και τη δυνατότητα των συνανθρώπων του να είναι, να νιώθουν και να πράττουν σαν ελεύθεροι άνθρωποι.
http://www.tovima.gr/vimagazino/views/a ... aid=462082
Οι συμβουλές του Μάνου
Οταν μιλάω για τον Χατζιδάκι, με πιάνει ένα χτυποκάρδι μαζί και μια ευδαιμονία, όπως όταν μιλάω για τη μάνα μου και τον πατέρα μου. Οσα και να πω, όσα και να διηγηθώ, δεν είναι αρκετά. «Μη μου πεις ότι δεν ήρθες στη δουλειά γιατί ήσουν άρρωστος, πες μου “δεν ήρθα γιατί είμαι ερωτευμένος”» έλεγε πάντα και η συμβουλή του ήταν να φροντίζουμε «όταν εργαζόμαστε επάνω σε κάτι που μας ενδιαφέρει στην ουσία του, να ξεχνάμε τον έρωτα – και όταν είμαστε ερωτευμένοι να ξεχνάμε τη δουλειά, όσο ουσιώδης και να είναι».
Ηταν τελειομανής σε όλα και οι «μισές δουλειές» δεν τον ικανοποιούσαν, ούτε στον έρωτα ούτε στην τέχνη. Αλλη μια φράση του που δεν θα ξεχάσω ποτέ και η οποία με χαρακτήρισε ήταν αυτή που έλεγε «μην αποταμιεύσεις εδώ, στην Τράπεζα του Ουρανού να αποταμιεύεις» – δείχνοντας προς τα πάνω. Αλλά δεν ήταν, βέβαια, ένα και δύο αυτά που με χαρακτήρισαν από τη γνωριμία μου και τη συνεργασία μου με τον Χατζιδάκι. Μέσα σε ένα κείμενο, όσο μεγάλο και να είναι, δεν χωράει ούτε ένας κόκκος άμμου από την τεράστια αμμουδιά που ήταν αυτός ο σπουδαίος άνθρωπος. Η γενναιοδωρία του και η «ανοιχτότητά» του (που θα έλεγε σήμερα και ο Στέλιος Ράμφος!) δεν χωράνε πουθενά – πόσω μάλλον σε ένα κείμενο.
Δεν ήτανε του κόσμου τούτου ο Χατζιδάκις, και ας έζησε τα χρόνια του στον πλανήτη σεβόμενος τους όρους του παιχνιδιού απολύτως. Ηταν ένας πολίτης που ήθελε να παρεμβαίνει και να εκφράζεται – γι’ αυτό και η αντιπαλότητά του με τους «Αυριανιστές» πασοκτζήδες ήταν δριμύτατη και ακραία. Δεν πίστεψε ποτέ στις «καλές προθέσεις» αυτής της μερίδας του ΠαΣοΚ και ο ίδιος τοποθετούσε τον εαυτό του στην αστική Κεντροδεξιά, ασχέτως αν πήγαινε και έκανε δωρεάν συναυλίες στα φεστιβάλ της ΚΝΕ και του Ρήγα – επειδή είχε μεγάλη αγάπη και εκτίμηση σε κάποιους ανθρώπους της Αριστεράς, όπως ο Λεωνίδας Κύρκος ή ο Χαρίλαος Φλωράκης – και για τις νεολαίες αυτών των κομμάτων, οι οποίες είχαν ακόμη τότε έναν ενθουσιασμό και μια ενέργεια δημιουργική που τον συγκινούσε.
Πολιτικά, ο Χατζιδάκις δεν χώριζε ποτέ τους ανθρώπους σε «παρατάξεις». Δεν υπήρχαν για αυτόν «δεξιοί» και «αριστεροί»: χαρακτηριστικό είναι πως όταν του δόθηκε η ευχέρεια (χάρη στη φιλία του με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή) να προσλάβει 15 ανθρώπους της επιλογής του στο μισθολόγιο του «Γ΄ Προγράμματος», προσέλαβε μόνο αριστερούς – αλλά αριστερούς όπως η Καραΐνδρου και ο Κυπουργός, η Κριεζή, ο Μαραγκόπουλος, ο Κοντογεωργίου ή η Ελένη Βλάχου-Ποντικάκη.
Ο Χατζιδάκις, αν και «αστός», δεν μπορούσε να ξεχωρίσει πολιτικά τους ανθρώπους και δεν τον ενδιέφερε το ψηφοδέλτιο που επέλεγε να ρίξει ο καθένας στις κάλπες. Τον ενδιέφεραν το ήθος και η ποιότητα των ανθρώπων, η ευθύβολη ματιά όσων κοιτούν κατάματα τον συνομιλητή τους, το διαυγές μυαλό και η γρήγορη, εξασκημένη σκέψη, το αποτέλεσμα της δουλειάς, το χιούμορ – και η τόλμη σου στον έρωτα. Αγαπούσε πολύ τους ερωτευμένους ανθρώπους και αυτούς που είχαν πολύ αγαπήσει και, νομίζω, αυτό ήταν και το κυριότερο κριτήριό του: άνθρωποι ανέραστοι και ανίκανοι να ερωτευθούν παράφορα τον άφηναν παγερά αδιάφορο. Πίστευε ότι ο έρωτας είναι κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία, όπως πίστευε ότι ποίηση δεν είναι «τα ποιήματα», αλλά ένας τρόπος ζωής και συνειρμών τολμηρών και αδέσμευτων που, στην ουσία, επιβεβαίωναν την ικανότητα και τη δυνατότητα των συνανθρώπων του να είναι, να νιώθουν και να πράττουν σαν ελεύθεροι άνθρωποι.
http://www.tovima.gr/vimagazino/views/a ... aid=462082