Ο Aγνωστικισμός

Ο όρος είναι σύνθετος και παράγεται από την αρχαία ελληνική λέξη «γνώσις». Τυπικά λοιπόν σημαίνει το να μην ξέρω ή το να μην γνωρίζω. Αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στην θρησκεία και στην θεολογία, οπότε ουσιαστικά σημαίνει να μην γνωρίζω Θεό.

Πολύ απλά ο Αγνωστικισμός είναι ένας ισχυρισμός σύμφωνα με τον οποίο είναι αδύνατο να γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν ο Θεός υπάρχει ή όχι. Και αν υπάρχει, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε το οτιδήποτε γι΄ αυτόν. Αυτό είναι σε γενικές γραμμές το νόημά του.

Παρ΄ όλα αυτά, αν και είναι αρκετά σαφές το τι πρεσβεύει, ο Αγνωστικισμός καταλήγει να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους.

Πολλοί κάνουν το λογικό σφάλμα να θεωρούν πως ο Αγνωστικισμός αρνείται κάθε είδους γνώση. Ο Αγνωστικισμός όμως, στην ορθόδοξη μορφή του, όπως τον έθεσε τουλάχιστον αυτός που εφηύρε τον ίδιο τον όρο (T. H. Huxley, 1825-1895), αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στο θρησκευτικό - θεολογικό ζήτημα της ύπαρξης ή όχι του Θεού. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί θρησκεία καθώς δεν στηρίζεται σε θέσεις πίστης, αλλά αποκλειστικά και μόνο στην επιστήμη, είναι δηλαδή μια καθαρά κοσμική φιλοσοφία.

Η ιδέα πως ο Θεός είναι άγνωστος, μη κατανοητός, δεν είναι καθόλου παράξενη ή πρωτόγνωρη. Στην πραγματικότητα, αποτελεί στοιχείο αρκετών θρησκειών. Ο Αγνωστικισμός είναι αρκετά ειρωνικός καθώς βρίσκεται σε αντίθεση με το τον κλασικό Γνωστικισμό, ο οποίος καταδικάστηκε ως αίρεση από τους Ορθόδοξους Χριστιανούς. Αρκετές θρησκείες μπορεί και να συμφωνούν με τον Αγνωστικισμό, όσον αφορά το ότι ο Θεός δεν μπορεί να γίνει καταληπτός. Αυτό ίσως να αποτελεί έκπληξη για πολλούς θρησκευόμενους, δεν παύει όμως να είναι αλήθεια.

Ο Αγνωστικισμός βασίζεται πολύ απλά στην παρατήρηση του κόσμου. Δεν υπάρχει κανένα άμεσο αποδεικτικό στοιχείο για την ύπαρξη του Θεού, τίποτα το οποίο να μπορεί κάποιος να το δείξει και να πει «Ορίστε ο Θεός!» ή «Ορίστε τα αποτυπώματα του Θεού!».

Πολλές θρησκείες διαβεβαιώνουν πως υπάρχουν υποδηλούμενα αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη του Θεού: η τάξη του σύμπαντος, το συμπαντικό σχέδιο, τα ιερά κείμενα, τα θαυματοποιά ή κατακλυσμικά γεγονότα, η προσωπική μυστικιστική εμπειρία κλπ. Σε τελική ανάλυση όμως, όλα τα παραπάνω δεν είναι τίποτα περισσότερο από ισχυρισμοί, που βασίζονται αποκλειστικά και μόνο στην υπόθεση πως ο Θεός όντως υπάρχει.

Ο Αγνωστικισμός δεν κάνει σε καμία περίπτωση τέτοιου είδους υποθέσεις, και δεν χρησιμοποιεί την τεχνική της έμμεσης ερμηνείας για να εξηγήσει τα γεγονότα. Αυτό που είναι, είναι. Αυτό που δεν είναι, δεν είναι. Αυτό που είναι γνωστό, είναι γνωστό. Αυτό που δεν είναι γνωστό, δεν είναι γνωστό.

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει ο Αγνωστικιστής είναι ένα απόλυτα εύλογο, λογικό συμπέρασμα, καθαρά ορθολογιστικό, το οποίο δεν κάνει υποθέσεις, και το οποίο δεν χρησιμοποιεί κανενός είδους έμμεσες ερμηνείες ή παρερμηνείες.

Το να πει κανείς πως η ύπαρξη του Θεού είναι αβέβαιη, στηρίζεται πάνω στην παρατήρηση ότι δεν υπάρχει τεκμηριωμένη απόδειξη για την ύπαρξη του. Και φυσικά το να ισχυριστεί κανείς πως δεν υπάρχει επίσης και τεκμηριωμένη απόδειξη για την μη-ύπαρξη του, είναι εντελώς άτοπο, ακριβώς επειδή είναι σαν να ζητάμε από κάποιον να μας αποδείξει πως δεν υπάρχουν ιπτάμενοι ρόζ ελέφαντες, την στιγμή που είναι πασιφανές πως, αν όντως υπήρχε κάποιος ο οποίος θα ισχυριζόταν κάτι τέτοιο, αυτός πλέον θα ήταν πρώτιστα υπεύθυνος για την απόδειξη της πεποίθησης του και όχι οι άλλοι για την κατάριψη της πεποίθησης αυτής.

Ο σοφιστής Πρωταγόρας, όταν του ζήτησαν να τοποθετηθεί σχετικά με την ύπαρξη των θεών, έδωσε την παρακάτω απάντηση:

Για τους θεούς δεν μπορώ να γνωρίζω τίποτα: ούτε ότι υπάρχουν, ούτε ότι δεν υπάρχουν, ούτε τι λογής μορφή έχουν. Γιατί είναι πολλά τα όσα εμποδίζουν να γνωρίζουμε. Από τη μία το άδηλο του ζητήματος και από την άλλη η συντομία της ανθρώπινης ζωής (Diels Kanz 80 Β4).

Για αυτή του τη δήλωση ο Πρωταγόρας εξορίστηκε και τα βιβλία του ρίχτηκαν στην πυρά.

* Το παρόν κλειδώνεται. Για τη μετάβασή σας στο τόπικ διαλόγου, εδώ http://ideografhmata.gr/forum/viewtopic ... 920#p37920