SystemFreaks™
Ο Λευκάδιος Χέρν γεννήθηκε στις 27/6/1850 στην Αγία Μαύρα της Λευκάδας. Ο πατέρας του ήταν ο Κάρολος Χερν, στρατιωτικός χειρούργος του Βρεττανικού Σώματος Επτανήσων και η μητέρα του η ευγενής Ρόζα Κασιμάτη εκ Κυθήρων. Πριν από τη γέννησή του ο πατέρας του πήρε μετάθεση για τις Δυτικές Ινδίες και δύο χρόνια αργότερα ο ίδιος και η μητέρα του φεύγουν για το Δουβλίνο, προκειμένου να μείνουν με την οικογένεια του πατέρα. Η νέα οικογένεια δεν τους υποδέχθηκε καλά κι έτσι έμειναν με μια θεία του Καρόλου, την Σάρα Μπρενάν στην Ιρλανδία. Ο πατέρας του χωρίζει από την μητέρα του επιστρέφοντας από τις Δυτικές Ινδίες (βγάζοντας άκυρο το γάμο τους) και ξαναπαντρεύεται. Η μητέρα του έτσι αναγκάζεται από τον Κάρολο να επιστρέψει στην Ελλάδα σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση και έγκυος στο τρίτο της παιδί (το πρώτο πέθανε πριν από τη γέννηση του Λευκάδιου) και όπου πεθαίνει τελικά μόνη στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας χωρίς ποτέ να ξαναδεί τα παιδιά της αφού ο Κάρολος Χερν απαίτησε και διεκδίκησε την κηδεμονία τους.
Στα πέντε του χρόνια, ο Λευκάδιος βρίσκεται οριστικά μόνος στην Ιρλανδία με την θεία του, την κυρία Μπρενάν να αναλαμβάνει την διαπαιδαγώγησή του, μέσα σε ένα καταθλιπτικό περιβάλλον όπου τον αποκαλούσαν «το παιδί» κι όχι με το όνομά του, αναπτύσσοντας υπερβολικό φόβο για τα φαντάσματα και τα στοιχειά αφού η θεία του συνήθιζε να τον κλειδώνει τις νύχτες σε ένα κατασκότεινο δωμάτιο. Μοναδική του διέξοδος η μεγάλη βιβλιοθήκη της οικογένειας στην οποία και έβρισκε καταφύγιο διαβάζοντας, και η συναναστροφή με ντόπιους ψαράδες όπου αγαπούσε να ακούει τους θρύλους και τις ιστορίες τους. Όπως γράφει ο ίδιος κάποια μέρα πέφτει πάνω σε ένα βιβλίο για την αρχαία ελληνική μυθολογία γεμάτο με φιγούρες που το έντονο καθολικό περιβάλλον στο οποίο ζούσε αποκαλούσε «διαβολικές» αλλά όπως ο ίδιος είπε αυτό ήταν και η αφορμή για τη δική του Αναγέννηση.
"Κοίταζα αποσβολωμένος! Όσο περνούσε η ώρα, τόσο ανείπωτα θαυμάσιες έμοιαζαν εκείνες οι μορφές. Η ευχαρίστηση που ένιωσα να γεννιέται μέσα μου ήταν από μόνη της θαύμα και φόβος μαζί. Και αυτές τις φιγούρες τις αποκαλούσαν διαβολικές! Τις λάτρεψα! Τις αγάπησα! Υποσχέθηκα στον εαυτό μου να αντιπαθήσω για πάντα όσους αρνιούνταν να εκδηλώσουν τη λατρεία τους σε εκείνες". Φυσικά το συγκεκριμένο βιβλίο εξαφανίστηκε μυστηριωδώς και επέστρεψε ξανά στη θέση του με κομμένες τις σελίδες στα «ανήθικα» μέρη τους.
Μετά από αυτό, στέλνεται ο μικρός Λευκάδιος στην Ρουέν σε γαλλικό κολλέγιο για να συνεχίσει τις σπουδές του. Μόνος και απομονωμένος μαθαίνει γαλλικά και αυτό γίνεται η αφορμή για να έρθει σε επαφή με την γαλλική λογοτεχνία και τη συγγραφή. Στα 16 του χρόνια στη διάρκεια ενός παιχνιδιού τραυματίζεται σοβαρά στο μάτι και χάνει την όρασή του από αυτό οριστικά. Ένα χρόνο αργότερα η θεία του χάνει όλη την περιουσία της και ο Λευκάδιος βρέθηκε στο σπίτι μιας παλιάς υπηρέτριας της θείας του στο Λονδίνο. Άνεργος και απένταρος περνούσε πολύ από το χρόνο του στο βρεττανικό μουσείο. Μια μέρα ο Μολυνέ (μακρινός συγγενής από τη θεία του) του έδωσε ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή για τη Νέα Υόρκη μαζί με λίγα χρήματα. Φεύγει για τη Νέα Υόρκη και όπως λέει και ο ίδιος ήταν οι ιρλανδοί εργάτες των αποθηκών του λιμανιού που τον βοήθησαν να επιβιώσει. Έκανε κάθε είδους δουλειά προκειμένου να ζήσει. Τότε βρίσκεται στον δρόμο του ο Χένρυ Γουώτκιν, ένας άγγλος τυπογράφος. Το πρόβλημα της όρασής του όμως δεν τον άφηνε να εργαστεί στο τυπογραφείο. Μαζί περνούσαν πολύ χρόνο μιλώντας για βιβλία και ιδέες, γνώρισε την γερμανική λογοτεχνία και φιλοσοφία και μετέφραζε κείμενα των ουτοπιστικών σοσιαλιστών Φουριέ και Σαιν Σιμόν που λάτρευε ο τυπογράφος. Στο φιλικό αυτό περιβάλλον άφησε ελεύθερη τη φαντασία του να επιχειρήσει τα πρώτα της πετάγματα, που τόσο εντυπωσίαζαν τον Γουώτκιν ώστε να τον αποκαλεί "Κόρακα", χαρακτηρισμό που με χαρά αποδέχθηκε ο Χερν αφού του θύμιζε τον αγαπημένο του Έντγκαρ Άλλαν Πόε.
Την ίδια εποχή άρχισε να εργάζεται σαν βοηθός σε μικρή εφημερίδα. Κατόπιν σαν διορθωτής σε μια εκδοτική εταιρεία. Πείθει τον εκδότη της μεγαλύτερης εφημερίδας του Σινσινάτι να τον προσλάβει δοκιμαστικά καλύπτοντας το αστυνομικό δελτίο. Αποκτά γρήγορα τη φήμη του καλού δημοσιογράφου χάρη στην πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα αντιμετώπιση των θεμάτων και στην ιδιόμορφη και καλλιεργημένη γραφή του. Παντρεύεται μια όμορφη νεαρή μιγάδα, την Αλέτια Φόλεϋ με την οποία συζούσε σε μια εποχή όπου επικρατούσαν ακόμη η δουλεία και ο φυλετικός διαχωρισμός. Και αυτός ήταν λόγος για να χάσει τελικά την εργασία του. Μετακομίζει τότε στην Νέα Ορλεάνη και βρίσκει δουλειά σαν δημοσιογράφος σε μικρή τοπική εφημερίδα. Γράφει εκείνη την περίοδο στο φίλο του Γουώτκιν μετά από 2-3 απόπειρες αυτοκτονίας όπως του ομολογεί: "Η ελπίδα όμως, οτι υπάρχει στον κόσμο κάτι που αξίζει να βρεις τις λέξεις να το πεις, μου δίνει τη δύναμη κάθε φορά να γυρίζω σπίτι". Σε ένα άλλο γράμμα λέει στον φίλο του: "Δεν θα έπρεπε να έχω γεννηθεί τούτον τον αιώνα, στα όνειρά μου ζω παντοτινά σε άλλες εποχές, σε άλλες πίστεις, σε άλλες ηθικές... Αν μια μέρα καταφέρω να δημιουργήσω κάτι, ίσως γνωρίσω για λίγο την περηφάνεια του προφήτη που βρέθηκε με τον Θεό του πρόσωπο με πρόσωπο".
Τον Δεκέμβριο του 1884 στην Παγκόσμια Βιομηχανική Έκθεση στην Νέα Ορλεάνη τραβάνε την προσοχή του τα ασιατικά περίπτερα και ιδιαίτερα το ιαπωνικό, γνωρίζοντας τον ειδικό απεσταλμένο Ιτζίζο Χατόρι. Επιστρέφει στην Νέα Υόρκη και κατόπιν φεύγει για τις Γαλλικές Αντίλλες όπου θα ζήσει στην Μαρτινίκα για δύο χρόνια και θα γράψει το «Δυό χρόνια στις Αντίλλες». Αυτό είναι και το σημείο καμπής στη ζωή του, αφού αποφασίζει τελικά να απορρίψει τον δυτικό πολιτισμό. Κάπως έτσι έρχεται και η πρόταση από το περιοδικό Harper για την παρουσίαση της ζωής στην Ιαπωνία. Το Μάρτιο του 1890 ξεκινά από το Βανκούβερ με το πλοίο «Αβησσυνία» για το λιμάνι της Γιοκοχάμα. Για εκείνη τη στιγμή της άφιξης στο ιαπωνικό λιμάνι θα γράψει αργότερα:
«Κοίταζαν λοιπόν ψηλά, ψηλά ως τη καρδιά του ουρανού, κι αντίκρυσαν την επιβλητική κορυφή να ροδίζει σαν θαυμαστό στοιχειωμένο μπουμπούκι λωτού στο ξεχύλισμα της επερχόμενης μέρας. Έμειναν άφωνοι. Ξαφνικά το αιώνιο χιόνι έλαμψε σαν χρυσάφι, ύστερα άσπρισε όταν ο ήλιος έριξε τις πρώτες αχτίδες του πάνω από την καμπύλη του κόσμου, πάνω από τις σκιερές οροσειρές, πάνω από τα ίδια τα αστέρια, έτσι έμοιαζε. Η βάση του γίγαντα όμως παρέμενε αθέατη. Η νύχτα έφυγε εντελώς, ένα μαλακό γαλάζιο φως πλημμύρισε το θολωτό ουρανό, τα χρώματα ξεπετάχτηκαν από τον ύπνο. Μπροστά στα μάτια των θεατών φάνηκε ο φωτεινός κόλπος της Γιοκοχάμα με την ιερή κορυφή κι αόρατη πάντα την βάση της, να κρέμεται πάνω από τον κόσμο σαν χιονισμένο φάντασμα στην απέραντη αψίδα της ημέρας».
Ο Χερν φθάνει σε μια Ιαπωνία σε φάση αλλαγών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Ο αυτοκράτορας Κούτσου Χίτο έχει ήδη αρχίσει από το 1871 τη διάλυση των φεουδαρχικών υπολειμμάτων και την προσπάθεια μεταμόρφωσης της Ιαπωνίας σε μια χώρα με ισχυρή βιομηχανία και δυτικό τρόπο ζωής. Κατά συνέπεια πολλοί νέοι στέλνονται στο εξωτερικό για σπουδές και στα σχολεία γίνεται υποχρεωτική η εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας. Το 1877 ξεσπά η αντίδραση της "παλιάς Ιαπωνίας" η οποία τελικώς καταλήγει στην οριστική συντριβή της (2.500 σαμουράϊ εκτελούν σεπούκου και όσοι επέζησαν βρέθηκαν στην απόλυτη φτώχεια και εξαθλίωση). Ο Λευκάδιος Χερν βρίσκει λοιπόν δουλειά σαν καθηγητής της αγγλικής γλώσσας στην πόλη Ματσούε, στην "επαρχία των Θεών" και αντιμετωπίζει την ιαπωνική κουλτούρα με απόλυτο σεβασμό και αγάπη. Φάνηκε εξαιρετικός εκπαιδευτικός με απεριόριστη κατανόηση προς τους μαθητές του και τη δυσκολία που είχαν να κατανοήσουν μια γλώσσα κι έναν πολιτισμό τόσο διαφορετικό από το δικό τους. Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι εμφυσούσε περηφάνεια για τις παραδόσεις τους σε μια τόσο δύσκολη περίοδο. "Θα ήθελα να μπορούσα να φύγω για πάντα από τη περίοδο Μέιτζι, να κολυμπήσω αντίθετα στο ρεύμα του Χρόνου, να φτάσω στην περίοδο Τεμπό ή στην εποχή του Μικάδο Γυριάκο, χίλια τετρακόσια χρόνια πριν". Η πόλη Ματσούε είναι μια πόλη στο Β/Δ τμήμα της Ιαπωνίας όπου οι καιρικές συνθήκες είναι εξαιρετικά δύσκολες, και αυτό έχει συνέπεια στην εύθραστη υγεία του. Ταυτόχρονα ο επί χρόνια φίλος του Χερν, Νισίντα, του πρότεινε να παντρευτεί την Σετζούκο Κοϊζούμι, κόρη ξεπεσμένου σαμουράϊ. Όντως παντρεύεται την Σετζούκο με τον όρο να μην μάθει η ίδια ούτε μια λέξη αγγλικά. Τα σοβαρά προβλήματα υγείας που παρουσίασε από την δεύτερη χρονιά παραμονής του στη Ματσούε, τον αναγκάζουν να ζητήσει μετάθεση στην Κουμαμμότο μια νέα πόλη με κτίρια δυτικού τύπου και δίχως τους ναούς και την παράδοση που τόσο αγαπούσε ο ίδιος. Το 1893 μένει έγκυος η γυναίκα του σε μια περίοδο αναταραχής αφού η Ιαπωνία βρισκόταν σε πολεμική διάθεση απέναντι στην Κίνα και ένα κύμα σοβινισμού γέμιζε τις ιαπωνικές πόλεις. Έτσι κινδύνευε η δουλειά του ως εκπαιδευτικού και αποφασίζει να γίνει συντάκτης μιας αγγλόφωνης εφημερίδας στο Κόμπε όπου και εγκαταστάθηκε τον Οκτώβριο του 1894 αφού γεννήθηκε πρώτα ο γιός του. Ζητά την ιαπωνική υπηκοότητα και σύμφωνα με την τότε πρακτική υιοθετήθηκε από την οικογένεια της γυναίκας του και έγινε ο Γιακούμο (Οκτώ Σύννεφα) Κοϊζούμι (Μικρή Πηγή) και μεγαλώνουν την οικογένειά τους με τρία ακόμη παιδιά.
Τον Δεκέμβριο του 1896 το Αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο του Τόκιο του προσφέρει την έδρα του καθηγητή Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας. Τον Μάρτιο του 1903 ύστερα από σύγκρουση με τις διοικητικές αρχές του Πανεπιστημίου ο Λευκάδιος Χέρν υποβάλλει την παραίτησή του. Και στις 26 Σεπτεμβρίου 1904 μετά από μια μεγάλη περίοδο εξασθένησης και ταλαιπωρίας πεθαίνει ξαφνικά από οξύ πνευμονικό οίδημα.
"Eίμαι εγώ ένας;
Είμαι μια και μόνη ψυχή;
Όχι, εγώ είμαι ένα πλήθος,
ένα ασύλληπτο πλήθος.
Είμαι γενεά των γενεών
αιώνας των αιώνων
Αμέτρητες είναι οι φορές
που η συρροή όλων αυτών που είμαι
σκορπίστηκε στο άπειρο
για να συγκεντρωθεί και πάλι
Ίσως, αφού στο μεταξύ καώ
Επί τρισεκατομμύρια αιώνες
στις διάφορες δυναστείες των ήλιων
τα καλύτερα από αυτά που είμαι
θα μπορέσουν να σμίξουν και πάλι".
Είμαι μια και μόνη ψυχή;
Όχι, εγώ είμαι ένα πλήθος,
ένα ασύλληπτο πλήθος.
Είμαι γενεά των γενεών
αιώνας των αιώνων
Αμέτρητες είναι οι φορές
που η συρροή όλων αυτών που είμαι
σκορπίστηκε στο άπειρο
για να συγκεντρωθεί και πάλι
Ίσως, αφού στο μεταξύ καώ
Επί τρισεκατομμύρια αιώνες
στις διάφορες δυναστείες των ήλιων
τα καλύτερα από αυτά που είμαι
θα μπορέσουν να σμίξουν και πάλι".
Πηγές:
- Αποσπάσματα από το άρθρο του Γιώργου Μηλιώνη στο περιοδικό Ελληνική Διαπορά
και από τον πρόλογο του βιβλίου του Χερν "Κείμενα από την Ιαπωνία", εκδόσεις Ινδικτος
- http://en.wikipedia.org/wiki/Lafcadio_Hearn
Βιβλιογραφία
Glimpses of Unfamiliar Japan,
Out of the East: Reveries and Studies in New Japan,
Kokoro: Hints and Echoes of Japanese Inner Life,
Gleanings in Buddha-Fields: Studies of Hand and Soul in the Far East,
The Boy who Drew Cats, (Houghton Mifflin, Boston).
Exotics and Retrospectives,
Japanese Fairy Tales, (and sequels).
In Ghostly Japan,
Shadowings,
Japanese Lyrics,
A Japanese Miscellany,
Kottō: Being Japanese Curios, with Sundry Cobwebs,
Kwaidan: Stories and Studies of Strange Things
Japan: An Attempt at Interpretation,
The Romance of the Milky Way and other studies and stories
κ.α.
Βιβλιογραφία μεταφρασμένη στα ελληνικά
Η χώρα των χρυσανθέμων
Εντός του κύκλου των ψυχών
Ιαπωνικοί Θρύλοι
Ηλέκτρα
Καϊντάν
Κείμενα από την Ιαπωνία
Όλεθρος και άλλα διηγήματα
Το αγόρι που ζωγράφιζε γάτες και άλλες ιστορίες
Για online αναγνώσεις (στα αγγλικά): http://www.cincinnatilibrary.org/main/hearn.html
