Δικανικός λόγος...

[ArELa]

ΑρΕλα
Διαχειριστής (Administrator)


PostPosted: Thu Jul 13, 2006 8:57 am

Ellhnofwnos στις 14/5/2006 19:21


Ο ΔΙΚΑΝΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
ΠΑΝ. Δ. ΗΛΙΑΔΗ

"Το παρόν αεί βαρύ"
Θουκυδίδης.


Η εποχή μας είναι καταφανώς αντιπνευματική. Τα προβλήματά μας όμως ενέχουν αθέλητον πνευματικότητα, ως εκ της φύσεως των, παρ' όλον ότι επλάτυνε πιεστικώς ο υλικός κόσμος και εσμίκρυνεν απελπιστικώς ο πνευματικός.
"Σοφόν τι το μηχανό εν τέχνας υπέρ ελπίδ' έχων" (Σοφοκλής. Αντιγ. 322)
Σήμερον ο βαθύς στοχασμός θεωρείται περιττή πολυτέλεια και ανεδαφική απώλεια πολύτιμου χρόνου. Και η πνευματικότης, ενώ άλλοτε ήτο συνήθης κατάστασις αξίας, έγινε σπανία περίπτωσις υποκειμενικής εκτιμήσεως, λησμονηθέντος παντελώς τού γεγονότος ότι η πνευματική απόδοσις είναι πάντοτε ανάλωμα τιμίου μόχθου και ανιδιοτελούς προσπάθειας.
(...) Η εποχή μας είναι προσέτι καταλυτική των ευγενών παραδόσεων και υπολείπεται του παρελθόντος εις συνθετικάς ικανότητας και εις ασφαλή κριτήρια ευπρεπούς αξιολογήσεως των πραγμάτων. Αι ευτελούς κατασκευής ιδέαι των ολίγων μωροφιλόδοξων, εντέχνως υποβαλλόμεναι, παρά την αβασάνιστον αναξιότητά των, γίνονται ευκόλως εμπαθή αισθήματα πολλών καθοδηγούμενων.

Η ΔΗΜΑΓΩΓΙΑ

Η Ελλάς είναι η μήτηρ τού λόγου. Προήγαγε και εξηυγένισε την γλώσσαν εις μέσον ηθικής επιβολής και πνευματικού πολιτισμού και μετέδωσεν εις τον λόγον την διάυγειαν τού ουρανού της και την καθαρότητα των τοπίων της. Χωρίς βεβαίως να λείψουν από το γλωσσικό της στερέωμα τα νέφη των υπερβολών και των καταχρήσεων τής σοφιστικής δημαγωγίας, ήτις διαστρέφει την πραγματικότητα και παραποιεί τα γεγονότα.
Πολλοί εσώθησαν από την καλήν χρήσιν τού λόγου, ενώ άλλοι αντιστρόφως κατεστράφησαν από τας εκτροπάς τους.
"Πολλάκις μεν οι Αθηναίοι ουδέν αδικούντας λόγω αχθεσθέντες απέκτειναν, πολλάκις αδικούντας ή εκ του λόγου οικτίσαντες ή επιχάριτως απέλυσαν" (Ξενοφών. Απολογ. 4).

Ο ΔΙΚΑΝΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

(...) Η αλήθεια κατ' αρχήν είναι "αστραία" και τα νέφη την σκιάζουν. Είναι όμως πρακτική ανάγκη η αλήθεια να γίνη "ιχναία" και να τεθή υπό έρευναν προς ανακάλυψίν της. Διά τούτο ο λόγος πρέπει να είναι φωτεινός. Ό,τι φύεται εις την σκιάν είναι στείρον και συνήθως στερείται αρώματος.
Η μετατόπισις όμως του λόγου από της σκιάς τής αφανείας εις την λάμψιν τής πιθανότητος αποτελεί δύσκολον μεταφοράν και μόνον επιδέξιοι χειρισμοί δύνανται να αποκλείσουν το ναυάγιον τού φωτεινού λόγου, πρέπει η ενορχήστρωσις των λογικών στοιχείων να δημιουργή ψυχικάς τάσεις προσδιοριστικάς πεποιθήσεων εις το ακροατήριον.

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

Η φιλοσοφία διδάσκει τον τρόπο αναζητήσεως τής λογικής συνδέσεως, της αιτιοκρατικής εξαρτήσεως και της τελολογικής πορείας των πραγμάτων. Η ιστορία προσφέρει άφθονον πείραν των πεπραγμένων τού παρελθόντος, καθώς και την ευχέρειαν παραλληλισμών και συγκρίσεων επί των γεγονότων προς συναγωγήν διδακτικών συμπερασμάτων. Η έτοιμη πείρα των άλλων παρέχει άνεσιν χρησιμότητος. Η φιλολογία κοσμεί το πνεύμα και ευγενίζει την διάθεσιν, προμηθεύει δε άμα και τον φρόνιμον ζήλον τής κομψής μορφής και της ορθής σκέψεως, διά την αρτίαν εμφάνισιν πάσης πνευματικής κατασκευής.

Ο Τάκιτος γράφει διά τον Κικέρωνα, ότι τα κύματα ευγλωττίας του είχον την αρχικήν των εκκίνησιν εκ της πολυγνωσίας του και δη της βαθείας ελληνομαθείας.

Φύσις και τέχνη συμβάλλουν εξ ίσου διά την παραγωγίν τού ρήτορος. "Η φύσις άνευ μαθήσεως τυφλόν, η δε μάθησις δίχως φύσεως ελλιπές, η δε άσκησις δίχως ομφοίν ατελές". (Μένανδρος).

Η ΕΥΣΤΡΟΦΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Η ευστροφία τού πνεύματος γεννά άμεσον συμπάθειαν και δημιουργεί ευμενή ατμόσφαιραν, εφ' όσον εκδηλούται με ευγένειαν και χωρίς δεικτικότητα. Ενίοτε όμως και η οξύτης συγχωρείται, οσάκις υπάρχει απροκάλυπτος προκλητικότης, απαιτούσα άμεσον απάντησιν εις τον αυτόν τόνον.
Ο λόγος, χωρίς να είναι ώθησις προχειρότητος, δεν πρέπει να προδίδη προσπαθειαν. Ο ακροατής δέον να έχη την εντύπωση τής κατασκευής το πρώτον ενώπιόν του και όχι της προπαρασκευής και της εμφανίσεως λόγου συντετηρημένου εν καταψύξει. Η φυσικότης όμως δεν αποκλείει το ποικίλον χρώμα και το πλούσιον λεκτικόν. Η αφθονία τού φραστικού υλικού διευκολύνει την διατύπωσιν, αποκλείει τάς επαναλήψεις και παρέχει κομψότητα και άνεσιν εις την διαμόρφωσιν των εννοιών. Λιτότης αποκλείουσα την χυδαιότητα ενέχει στάσιν οικειότητος και εκμυστηρεύσεως, ήτις ελκύει την συμπάθειαν. Ο δικανικός λόγος έχει την τεχνικήν αποδεικτικής μάχης. Κατά τον Όμηρον οι κακοί στρατιώται τοποθετούνται πάντοτε εις το μέσον διά να πολεμήσουν υποχρεωτικώς, εφ' όσον δεν είναι ως εκ της θέσεως των δυνατή η φυγή των. "Κακούς δ' ες μέσον έλασσεν, όφρα και ουκ έθελων τις αναγκαίη πολεμίζοι". (Ιλιάδος Δ'/299).
Κατά τον Κικέρωνα η δικανική επιχειρηματολογία πρέπει επίσης να έχη πολεμικήν διάταξιν. Οι καλοί άνδρες τοποθετούνται εις την αρχήν τής παρατάξεως διά να δείξουν το παράδειγμα, οι μέτριοι εις το μέσον και οι άριστοι εις το τέλος διά να καλύψουν τους μεσσαίους.
Ο Γαμβέττας υπήρξε μαθητής τής τακτικής τού Ισοκράτους.
"Τα πρέποντα τοίς πρότερον εγνωσμένοις".




.