mytF
Ιδεογραφίτης με τα όλα του
PostPosted: Thu Nov 23, 2006 1:58 pm
Για τον φίλο που ρωτάει τι είναι ο Γνωστικισμός δυο εγκυκλοπαιδικά άρθρα (πιθανό να μην λένε όλη την αλήθεια )
Αντιγράφω από την σελίδα:
(
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE% ... F%8C%CF%82 )
Γνωστικισμός
Από την Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Jump to: navigation, search
Ο Γνωστικισμός είναι ένας γενικός όρος για διάφορες μυστικιστικές θρησκείες και σέκτες του πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων. Η σύγχρονη ακαδημαϊκή έρευνα εφαρμόζει τον όρο Γνωστικισμός σε μια πληθώρα θρησκευτικών κινημάτων που αναπτύχθηκαν στον μεσογειακό κόσμο κατά τη διάρκεια της ιστορικής περιόδου, στην οποία αναπτύχθηκε και εδραιώθηκε ο Χριστιανισμός. Όλοι αυτοί οι «Γνωστικισμοί» μας παρέχουν παραδείγματα του θρησκευτικού συγκρητισμού που απλώθηκε σε όλη την επικράτεια της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και έχει τις ρίζες του στα ελληνιστικά ήθη των πρώτων μεταχριστιανικών αιώνων. Η διερεύνηση της πρώιμης χριστιανικής μορφής του Γνωστικισμού χρησιμοποιήθηκε από τους πρώτους υπερασπιστές της ανάπτυξης και της παγίωσης της ορθοδοξίας, όπως ο Κλήμης, ο Ωριγένης και ο Ειρηναίος. Οι συγκεκριμένοι υπέρμαχοι του ορθόδοξου Χριστιανισμού καταδίκασαν σκληρά αυτό που οι ίδιοι αποκάλεσαν «γνωστική αίρεση». Στην πραγματικότητα, η άμυνά τους εναντίον του Γνωστικισμού ήταν και η πρωταρχική τους ώθηση για τη συγγραφή των θεολογικών συγραμμάτων τους.
Γενικά χαρακτηριστικά
Η λέξη γνωστικισμός προέρχεται από την ελληνική λέξη γνώσις, και αναφέρεται στην πεποίθηση ότι υπάρχει μια ιδιαίτερη εσωτερική γνώση, ένα κλειδί στην υπερβατική κατανόηση που μόνον λίγοι κατέχουν. Η απόκρυφη φύση της γνωστικής διδασκαλίας και το γεγονός ότι τα περισσότερα στοιχεία μας για αυτήν έρχονται παραδοσιακά από τις επιθέσεις των ορθόδοξων Χριστιανών συγγραφέων, δυσκολεύουν την προσπάθειά μας να είμαστε ακριβείς για το περιεχόμενο των πρώιμων γνωστικών συστημάτων, ιδιαίτερα για εκείνα που είναι προ-χριστιανικά. Ο Ειρηναίος στο Κατά των Αιρέσεων περιέγραψε αρκετές διαφορετικές σχολές του Γνωστικισμού του 2ου μ.Χ. αιώνα, αντιπαραθέτοντας -ενίοτε με σαρκαστικό τρόπο- τις διαφορές τους με τον Χριστιανισμό. Ωστόσο, η ανακάλυψη της βιβλιοθήκης του Ναγκ Χαμαντί στην Αίγυπτο το 1945 βοήθησε τους ερευνητές να μελετήσουν τα κείμενά του από πρώτο χέρι.
Η λέξη "Γνωστικισμός" εμφανίζεται σε αρκετές σύγχρονες σέκτες, στις οποίες μόνον οι μυημένοι έχουν πρόσβαση στις μυστικές του διδασκαλίες. Όμως οι σύγχρονες γνωστικές δοξασίες πολύ λίγο ομοιάζουν προς τον αρχαίο Γνωστικισμό. Πολλά στοιχεία του Γνωστικισμού είναι προχριστιανικά και είναι γενικά αποδεκτό σήμερα ότι ο Χριστιανισμός και τα κανονικά του κείμενα δεν είναι πρότερα του γνωστικού κινήματος αλλά αναπτύχθηκαν παράλληλα, χρησιμοποιώντας ενίοτε τις ίδιες πηγές. Αρκετοί σύγχρονοι ερευνητές είναι πεπεισμένοι ότι το Κατά Θωμάν Ευαγγέλιο χρησιμοποιείτο από τους Γνωστικούς του 1ου αι. Άλλα Γνωστικά κείμενα δεν κάνουν καμία αναφορά στον Ιησού ή άλλες χριστιανικές μορφές.
Πολλές Γνωστικές σέκτες ήταν Χριστιανικές ομάδες που αγκάλιασαν τις μυστικές θεωρίες περί της αληθινής φύσης του Ιησού, αυτές που βρίσκονταν πέρα από το πλαίσιο της ορθόδοξης πίστης. Για παράδειγμα οι Γνωστικοί δίδασκαν τον δοκητισμό, την πιστη δηλαδή ότι ο Ιησούς δεν είχε φυσικό σώμα και ότι η φυσική του υπόσταση ήταν μια θυμαπάτη και συνεπώς η σταύρωσή του δεν ήταν φυσική.
Ύλη
Ορισμένοι Γνωστικοί, από κοινού με νεοπλατωνικούς φιλοσόφους όπως ο Πλωτίνος, θεωρούσαν την ύλη κακή προκειμένου να απεικονίσουν με ενάργεια την εξαιρετική της απόσταση από την μοναδική πηγή του σύμπαντος το υπέρτατο καλό. Η ύλη δεν είναι κακή per se, αλλά μόνον γιατί είναι απομακρυσμένη, ως αντίθετη, από την πηγή της μονάδας.
Θα ήταν ορθότερο να χαρακτηρίσουμε τη σχέση των Γνωστικών με την ύλη ως αμφιταλαντευόμενη. Οι απόψεις τους ήταν μια προσπάθεια να ερμηνεύσουν και να ξεκαθαρίσουν τη σχέση του θείου με το ατελές σύμπαν και να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο αναφοράς που θα ερμήνευε το αίσθημα αποξένωσης του ατόμου μέσα σε ένα τέτοιο σύμπαν.
Θεολογία
Ο Γνωστικισμός δίδασκε γενικά ότι η Γη κυβερνάτο από ένα κατώτερο θεό, τον Ιαλνταμπαόθ, τον Δημιουργό του Πλάτωνα. Ο Δημιουργός βρισκόταν επικεφαλής των Αρχόντων, κυβερνητών του φυσικού κόσμου. Τα ανθρώπινα σώματα, αν και περιείχουν το κακό στην ύλη τους, περιείχαν επίσης και ένα θείο σπινθήρα ή πνεύμα που προερχόταν από την Πηγή, ή το Τίποτα, την πηγή εκπόρευσης όλων των πραγμάτων. Η Γνώσις είναι εκείνη που σύμφωνα με τις αντιλήψεις των Γνωστικών βοηθά τον θείο σπινθήρα να επιστρέψει στην πηγή από την οποία προήλθε.
Πολλοί Γνωστικοί (ιδιαίτερα οι οπαδοί του Βαλεντίνιου ή Βαλεντίνου) δίδασκαν πως υπήρχε ο Ένας, ο αρχικός, άγνωστος Θεός (Βύθος, η Μονάδα ο πρώτος Αιών). Από τον ένα εκπορεύθηκαν άλλοι Αιώνες, ζεύγη των κατώτερων υπάρξεων κατ' ακολουθίαν, (ο Βαλεντίνιος αναφέρει 30 τέτοια ζεύγη). Όλοι μαζί οι Αιώνες σχημάτιζαν το Πλήρωμα ή πληρότητα του Θεού. Το κατώτατο από αυτά τα ζεύγη ήταν η Σοφία και ο Χριστός.
Στον Βαλεντίνειο μύθο της δημιουργίας, η Σοφία αναζητούσε τον άγνωστο Ένα. Σε μία αφήγηση είδε ένα μακρινό φως, το οποίο όμως ήταν αντανάκλαση και έτσι οδηγήθηκε ακόμα μακρύτερα από το Πλήρωμα. Ο φόβος της Σοφία να μη χάσει τη ζωή της, όπως έχασε το φώς του Ενός, της προκάλεσε σύγχυση και την επιθυμία να επιστρέψει. Εξαιτίας αυτών των επιθυμιών ήλθαν σε ύπαρξη η ύλη και η ψυχή μέσω των τεσσάρων κλασικών στοιχείων φωτιά, νερό, γη και αέρας. Η δημιουργία του λεοντόμορφου Δημιουργού κατά τη διάρκεια της εξορίας ήταν επίσης λανθασμένη σύμφωνα με ορισμένες Γνωστικές πηγές, ώς αποτέλεσμα της προσπάθειας της Σοφίας να εκπορευθεί αφ' εαυτής, χωρίς το αρσενικό της αντίστοιχο. Ο Δημιουργός προχώρησε στη δημιουργία του φυσικού κόσμου, στον οποίο ζούμε, αγνοώντας την ύπαρξη της Σοφίας, η οποία εντούτοις κατόρθωσε να ενσταλλάξει τον σπινθήρα στη δημιουργία του Δημιουργού. Αυτός ο σπινθήρας είναι το πνεύμα.
Κατόπιν τούτου ο σωτήρας Χριστός επέστρεψε και της επέτρεψε να δει ξανά το φως παρέχοντάς της τη γνώση του πνευματικού φωτός. Ο Χριστός στάλθηκε στη γη με τη μορφή ενός ανθρώπου, του Ιησού, για να δώσει στους ανθρώπους τη γνώση που χρειάζονται για ναλυτρωθούν από τον φυσικό κόσμο και να επιστρέψουν στον πνευματικό κόσμο.
Οι τρεις αισθήσεις που βίωσε η Σοφία δημιουργούν τρεις τύπους ανθρώπων:
• Τους υλικούς (δεμένους με την ύλη, την πηγή του κακού)
• Τους ψυχικούς (δεμένους με την ψυχή και εν μέρει λυτρωμένους από το κακό)
• Τους πνευματικούς, (που μπορούν να επιστρέψουν στο Πλήρωμα εάν επιτύχουν την Γνώση και κατορθώσουν να δουν το φως). Οι Γνωστικοί δημιούργησαν το δικό τους σωτηριολογικό περιεχόμενο στις απόψεις τους θεωρώντας εαυτούς μέλη της τελευταίας ομάδας.
Οι Γνωστικοί ταύτιζαν τον Δημιουργό με τον θεό της Παλαιάς Διαθήκης. Απέρριπταν την Παλαιά Διαθήκη και τον Ιουδαϊσμό και συχνά τιμούσαν εκείνους που απορρίπτονταν από τον θεό της Παλαιάς Διαθήκης. Ορισμένοι Γνωστικοί φέρεται ότι θεωρούσαν πως ο κατώτερος Δημιουργός ταυτιζόταν με τον Σατάν. Όπως είναι φυσικό μια τέτοια πίστη συνεισέφερε τα μέγιστα στην καχυποψία με την οποία τους αντιμετώπιζαν οι Χριστιανοί.
Άλλες γνωστικές ομάδες αντιμετώπιζαν τον Όφι στον Κήπο της Εδέμ ως ηρωική μορφή, γιατί επιθυμούσε να βοηθήσει την ανθρωπότητα να απελευθερωθεί από τις αλυσίδες του Ιαλνταμπαόθ. Μετά την άφιξη του Δημιουργού να κυβερνήσει τον φυσικό κόσμο, η Σοφία στέλνει ένα μήνυμα μέσω του Όφι. Παρέχει την γνώση στους ανθρώπους με αυτόν τον τρόπο, γεγονός που προκαλεί την οργή του Δημιουργού, ο οποίος πιστεύει ότι είναι ο μόνο δημιουργός του Σύμπαντος και ο αποκλειστικός κυβερνήτης του. Το "πρωταρχικό αμάρτημα" στο εννοιολογικό πλαίσιο του Γνωστικισμού δεν είναι αμάρτημα αλλά ένας "πρωταρχικός διαφωτισμός". Στα γνωστικά κείμενα, επίσης, αναφέρεται ότι ο Σηθ, ο τρίτος γιος του Αδάμ γνώρισε τις γνωστικές διδασκαλίες από τον πατέρα του και τη μητέρα του, και ότι η γνώση του διατηρήθηκε σε όλη τη δημιουργία. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί οτι οι Γνωστικοί αντιλαμβάνονταν την Παλαιά Διαθήκη ως μύθο, και συνεπώς τη θεωρούσαν υποκείμενη σε ερμηνείες, αντίθετα από τη δογματική άποψη που διεκδικεί την αυθεντία των ιερων κειμένων.
Τρόπος ζωής
Οι περισσότεροι Γνωστικοί ασκούσαν την αγαμία και τον ασκητισμό, θεωρώντας ότι οι ηδονές της σάρκας συνδέονταν με το κακό. Ωστόσο, ορισμένοι ασκούσαν επίσης ένα είδος Λιμπερτινισμού -αν και ο όρος είναι νεόδμητος στην ιστορία της φιλοσοφίας- (ελευθεριασμού), θεωρώντας ότι αφού το σώμα είναι κακό χρειάζεται κανείς να το διαφθείρει, ή αφού το σώμα είναι κακό δεν έχει σημασία τι κάνει ο άνθρωπος μαζί του. Τούτη η άποψη οδήγησε σε μεγαλύτερη ακόμη καχυποψία, και έγινε γενική επίκριση ακόμα και για ομάδες που δεν ακολουθούσαν τη συγκεκριμένη πρακτική.
Γνωστικές ομάδες
Οι Γνωστικές ομάδες διαιρούνται συχνά στην ανατολική ή Περσική σχολή και την Συριακή-Αιγυπτιακή σχολή. Η περσική σχολή εμφανίζει έναν καθοριστικό διαχωρισμό ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, ως αποτέλεσμα των επιδράσεων του ιρανικού δυισμού ενώ η συροαιγυπτιακή σχολή είναι περισσότερο πλατωνική ως προς τον χαρακτήρα της. Η δεύτερη είναι εκείνη που συνήθως συνδέεται με τον χριστιανικό Γνωστικισμό όπως αποκαλείται. Η ομάδα των Οφιτών φαίνεται πως έχει δεχθεί επιδράσεις και από τις δύο σχολές.
• Πέρσες Γνωστικοί
o Μανδαϊσμός, που υφίσταται ακόμη και σήμερα, αλλά δεν έχει χριστιανικό χαρακτήρα.
o Μανιχαϊσμός, πλήρης θρησκεία που έχει πλέον εκλείψει.
• Συρο-Αιγύπτιοι Γνωστικοί
o Σηθιανοί, που παρήγαγαν αρκετά κείμενα.
o Κέρινθος
o Σίμων ο Μάγος και Μαρκίων της Σινώπης. Και οι δύο είχαν γνωστικές τάσεις, αλλά δεν ήσαν πλήρως Γνωστικοί. Είχαν πλήθος μαθητών, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και ο μαθητής του Σίμωνα Μένανδρος.
o Βαλεντιανοί υπό τον Βαλεντίνιο, καλύτερα γνωστό ως Βαλεντίνο (περ. 100 - 153), ο οποίος ανέπτυξε το μεγαλύτερο τμήμα της σύνθετης κοσμολογίας του Γνωστικισμού.
o Βασιλιδιανοί
o Οφίτες (αποκαλούνταν έτσι γιατί λάτρευαν το έρπετό της Γένεσης ως δότη της ανθρώπινης γνώσης).
o Καϊνίτες (λάτρευαν τον Κάιν και τον Ησαύ
o Σοδομίτες που πίστευαν ότι η εμβύθιση στην αμαρτία είναι κλειδί της σωτηρίας, γιατί το σώμα είναι κακό και πρέπει κανείς να το διαφθείρει).
o Καρποκρατιανοί
o Βορβορίτες
o Βογόμιλοι
o Καθαροί (Ή Αλβιγηνοί).
Πηγές
Υπάρχουν δύο ιστορικές πηγές για τον Γνωστικισμό:
• Οι επιθέσες στον Γνωστικισμό από ορθόδοξους θεολόγους της αρχαιότητας όπως ο Τερτυλλιανός, ο Ιππόλυτος, ο Ειρηναίος και ο Επιφάνιος Σαλαμίνος)
• Τα πρωτότυπα Γνωστικά κείμενα.
Καμία από τις δύο πηγές δεν είναι αρκούντως ικανοποιητική. Οι επιθέσεις στον Γνωστικισμό από τους ορθόδοξους Χριστιανούς, το πιθανότερο είναι ότι πάσχουν από προκατάληψη και ιστορικά ο Χριστιανισμός είχε την τάση να κατηγορεί τις διαφορετικές θρησκευτικές ομάδες που του αντιτίθονταν. Φαίνεται πως υπήρχαν πολύ περισσότερες γνωστικές γραφές, για τις οποίες οι ίδιοι θεολόγοι κάνμουν αναφορά, αλλά δεν διασώθηκαν.
Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να είχαν γραφεί πολλά γνωστικά κείμενα και έργα, αλλά μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα κανένα από αυτά ήταν διαθέσιμο, εκτός από μεμονωμένες παραπομπές των χριστιανών συγγραφέων. Πολλοί λόγιοι του 19ου αιώνα έκαναν σημαντική προσπάθεια να συλλέξουν τις σκόρπιες αναφορές και να ανασυνθέσουν το γνωστικό υλικό.
Από τότε έγιναν σημαντικές ανακαλύψεις χειρογράφων με κυριότερη εκείνη των κωδικών του Ναγκ Χαμαντί. Παρόλο, όμως, που έχουμε στη διάθεσή μας μια αρκετά καλή συλλογή γνωστικών κειμένων, η ερμηνεία τους είναι συχνά δύσκολη, εξαιτίας της εσωτερικής και συμβολικής φύσης της Γνωστικής διδασκαλίας. Επίσης, υπάρχει σημαντική δυσκολία αναγνώρισης του ποιες ομάδες ή διδάσκαλοι έγραψαν αυτά τα κείμενα. Η Βιβλιοθήκη του Ναγκ Χαμαντί, διαθέσιμη πλέον σε αγγλική μετάφραση, είναι αναμφίβολα η σημαντικότερη συλλογή κειμένων για την έρευνα του Γνωστικισμού, εύκολα αναγνώσιμη, αν γνωρίζει κανείς τις βασικές αρχές του Γνωστικισμού.
Προέλευση του Γνωστικισμού
Η προέλευση του Γνωστικισμού αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των μελετητών: ορισμένοι θεωρούν ότι ο Γνωστικισμός είναι πλήρως παγανιστικός ως προς την προέλευσή του και ότι στην εξελικτκή του πορεία υιοθέτησε ένα χριστιανικό ένδυμα. Άλλοι ανιχνεύουν την προέλευσή του στον Ιουδαϊσμό και άλλοι θεωρούν ότι προήλθε από τον ίδιο τον Ιησού και είναι ανάπτυξη της διδασκαλίας του, το ίδιο έγκυρη όσο και η ορθόδοξη.
Καμία, όμως, από τις παραπάνω απόψεις δεν μπορεί να καταθέσει τα ακριβή στοιχεία της αιτιολόγησής της. Φαίνεται σαφές ότι ο Γνωστικισμός, τουλάχιστον σε μερικές από τις θεολογικά αναπτυγμένες διατυπώσεις του, επηρεάστηκε πολύ από τον Πλατωνισμό, τον Νεοπλατωνισμό, τον Στωικισμό, τις αρχαίες σημιτικές θρησκείες, τον Χριστιανισμό (και/ή επηρέασε την ανάπτυξη του ορθόδοξου Χριστιανισμού) και πιθανώς του Πυθαγορισμού.
Γνωστικά κείμενα
Όπως ό,τι αφορά στον Γνωστικισμό, ο χαρακτηρισμός ενός κειμένου ως Γνωστικού ή μη Γνωστικού είναι πιθανώς θέμα συζήτησης, όμως οι περισσότεροι κώδικες του Ναγκ Χαμαντί θεωρούνται κατ' ουσίαν Γνωστικοί, εκτός από το αντίγραφο του Πλάτωνα και το Κατά Θωμάν Ευαγγέλιο.
• Γνωστικά έργα που ανακαλύφθηκαν πριν το 1945:
o Έργα που διατηρήθηκαν από την Εκκλησία:
Πράξεις Θωμά.
Πράξεις Ιωάννου, (ειδικά ο Ύμνος Ιησού)
o Κώδικας Άσκιου (Askew Codex).
Πίστις Σοφία.
o Κώδικας Μπρους, (Bruce Codex), (ανακαλύφθηκε από τον Τζέιμς Μπρους).
Γνώσις Αοράτου Θεού ή Τα Βιβλία του Γιέου.
Άτιτλος Αποκάλυψις ή Η γνώσις του Φωτός.
o Κώδικας Βερολίνου, (Berlin Codex ή Akhmim Codex).
Ευαγγέλιον Μαρίας.
Πράξεις Πέτρου.
Σοφία Ιησού Χριστού.
o Άγνωστης προέλευσης:
Απόκρυφον Ευαγγέλιον Μάρκου.
Ερμητικά.
• Η Βιβλιοθήκη Ναγκ Χαμαντί ανακαλύφθηκε τον Δεκέμβριο του 1945.
Γνωστικοί στην αρχαιότητα
Κατά χρονολογική σειρά:
• Σίμων ο Μάγος, γνωστικές τάσεις, θα μπορούσε να θεωρηθεί πρωτογνωστικός
• "Λεύκιος Κάρινος" ο θρυλούμενος συγγραφέας ενός κύκλου ύστερων Πράξεων των Αποστόλων.
• Μένανδρος
• Σατουρνίνος
• Μονόιμος
• Καρποκράτης, η σύζυγός του Αλεξάνδρα και ο γιος του Επιφάνης
• Βαρδαϊσάν, της μεσοποταμιακής Έδεσσας.
• Πτολεμαίος and Colorbasus
• Βαλεντίνιος
• Βασιλίδης της Αλεξανδρείας
• Μαρκίων της Σινώπης, γνωστικές τάσεις
Σύγχρονοι Γνωστικοί
• Ουίλλιαμ Μπλέηκ, (William Blake)
• Ζυλ Ντουανέλ, (Jules Doinel)
• Ρενέ Γκενόν, (René Guénon)
• Γ. Ρ. Σ. Μιντ, (G. R. S. Mead)
• Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, (C.G. Jung)
• Στέφαν Χέλερ, (Steven Hoeller)
• Φρειδερίκος Νίτσε, (Friedrich Nietzsche)
• Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκι, (Helena Petrovna Blavatsky)
• Έρικ Βόγκελιν, (Eric Voegelin)
Ο Γνωστικισμός ως θρησκευτικό φαινόμενο
Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά φαινόμενα της ρωμαϊκής εποχής που εξαπλώθηκε ταχύτατα από την Ανατολή προς τη Δύση, με την υπόσχεση της σωτηρίας μέσω της «γνώσεως». Αν και οι αρχικοί αιρεσιολόγοι της χριστιανικής εκκλησίας (Ειρηναίος, Ιππόλυτος, Έπιφάνιος κ.ά) θεωρούσαν τον Γνωστικισμό μια επάρατη χριστιανική αίρεση, κατά τα νεώτερα χρόνια πολλοί φιλοσοφικοθρησκευτικοί κύκλοι, δεν ειδαν στους Γνωστικούς τους διαστροφείς της αληθινής πίστης ή διαφθορείς του χριστιανικού ήθους, αλλά αντίθετα μύστες, συνεχιστές των ανατολικών μυστηρίων.
Σχετικό παράδειγμα αποτελεί η Θεοσοφική Εταιρεία, σύμφωνα με την οποία, όλες οι θρησκείες έχουν ένα μέρος από τη μοναδική θεία αλήθεια, η οποία έχει γίνει γνωστή ανά τους αιώνες στους μεγάλους μύστες.
Από τις αρχές του αιώνα, έρχεται στο επιστημονικό προσκήνιο η μελέτη της ιστορίας των θρησκευμάτων και άρχισε η αναγωγή της «γνώσεως» σέ κάποια ορισμένη πηγή που χρονολογικά προηγήθηκε του Χριστιανισμού. Έτσι η Γνώση συνδέθηκε με την Αίγυπτο, τη Βαβυλώνα, το Ιράν, τις μυστηριακές θρησκείες, την ελληνική φιλοσοφία, τις αιρέσεις του ιουδαϊσμού.
Η συγκριτική έρευνα των «Γνωστικισμών», που κατά καιρούς εμφανίστηκαν, έδειξε κάποια κοινά σέ όλους χαρακτηριστικά:
1. Τη διαρχία στα όρια ενός ιεραρχικού πληρώματος και
2. Την αναγκαιότητα καί τη σωστική ιδιότητα της γνώσεως του σύμπαντος.
Οι γνωστικοί κάθε τάσεως βλέπουν το σύμπαν ενιαίο, αλλά κατ' αρχήν σε μια διαρχική μίξη του υλικού και του πνευματικού στοιχείου. Το πρώτο είναι κατώτερο καί φθαρτό, ενώ το δεύτερο ανώτερο και άφθαρτο.
Για το Γνωστικισμό, ο Δημιουργός αυτού του κόσμου είναι συνήθως μια κατώτερη κακή θεότητα. Οι «άρχοντες» που ταυτίζονται με αστρικές δυνάμεις, είναι υπεύθυνοι γιά τη μοίρα και τη βάναυση ανάγκη που βασιλεύει εδώ κάτω. Ο Δημιουργός παρουσιάζεται ως «μέγας άρχων» ή «πρωτάρχων» και εκείνο πού τονίζεται είναι η τυραννία που ασκεί ο κακός Δημιουργός Θεός επί των ανθρώπων.
Πέρα από τον Χριστιανισμό, έλληνες φιλόσοφοι παρουσιάζονται επίσης διχασμένοι επάνω στις αντιλήψεις των Γνωστικών.
Για παράδειγμα, ο Πλωτίνος στο βιβλίο του «Προς Γνωστικούς» θα πολεμήσει τις αντιλήψεις τους και γενικά τη θεοσοφία των Γνωστικών, που την θεωρεί διαστροφή τής πλατωνικής διδασκαλίας.
Άλλοι Νεοπλατωνικοί όμως, όπως ο Πορφύριος και ο Ιουλιανός, ευθυγραμμίζονται με τους Γνωστικούς στην πολεμική τους κατά των χριστιανών και ιδιαίτερα στην απόκρουση της ιδέας ότι ο υπέρτατος θεός μπορεί να είναι ο ίδιος δημιουργός του υλικού κόσμου.
Από τον 2ο χριστιανικό αιώνα, δεν ήταν δύσκολη η ταύτιση του Θεού αυτού με τον αυστηρό και τυραννικό Θεό των Ιουδαίων και της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτή η πολεμική, εξηγεί τον σεβασμό που έδειχναν οι Γνωστικοί σε κάθε τι που η Παλαιά Διαθήκη καταδικάζει, όπως για παράδειγμα την Εύα, τον όφι, τον Κάιν, τα Σόδομα κ.λπ.
Επιπλέον, κάθε πράξη που για τον θεό αυτό θεωρείται ανήθικη, για τους Γνωστικούς λαμβάνεται ως πράξη ηθικά αδιάφορη ή ακόμα και ότι οδηγεί στη σωτηρία, ακριβώς γιατί την απαγόρευσε ο κακός θεός .
Αν οποιαδήποτε πράξη, ακόμα κι αν θεωρείται έξω από τα εκάστοτε πλαίσια της ηθικής, οδηγεί στη γνώση και την εξύψωση του ατόμου, τότε επιβάλλεται να γίνει.
Σχετική με αυτή την πεποίθηση των Γνωστικών, παρουσιάζεται η μαρτυρία του Επιφανίου και άλλων εκκλησιαστικών συγγραφέων ότι μερικοί Γνωστικοί συμμετείχαν σε σεξουαλικά όργια με χαρακτήρα λατρευτικών ακολουθιών. Όμως κάτι τέτοιο, χωρίς να απορρίπτεται εξολοκλήρου, κρίνεται μάλλον υπερβολικό.
Βλέπε επίσης
• Αμπραξάς
• Απόκρυφα
• Αγνωστικισμός
• Χριστιανική θεοσοφία
• Α΄Οικουμενική Σύνοδος
• Ευαγγέλιο
• Ζωροαστρισμός
Βιβλιογραφία
• Ν. Ματσούκα, «Ιστορία της Φιλοσοφίας», έκδοση 7η, εκδ. «ΠΟΥΡΝΑΡΑ» (Θεσ/νίκη 2001)
• Σ. Αγουρίδη, «Ιστορία των Χρόνων της Καινής Διαθήκης», Δ΄έκδοση, εκδ. «ΠΟΥΡΝΑΡΑ» (Θεσ/νίκη 1985)
• Ι. Καραββιδόπουλου, «Απόκρυφα Χριστιανικά Κείμενα» Τόμος Α΄, εκδ. «ΠΟΥΡΝΑΡΑ» (Θεσ/νίκη 1999)
• «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», εκδ. ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, Τόμος ΣΤ'
*********************************************************************
Αντιγράφω από την σελίδα: (
http://www.esoterica.gr/articles/esoter ... ticism.htm )
Περίληψη
Ο Γνωστικισμός είναι μια φιλοσοφική και θρησκευτική κίνηση που άρχισε στους προ-Χριστιανικούς χρόνους. Ο όρος προέρχεται από την Ελληνική λέξη γνώση. Οι Γνωστικοί υποστήριζαν πως έχουν κρυφές γνώσεις για το Θεό, την ανθρωπότητα και το υπόλοιπο σύμπαν του οποίου ο κύριος πληθυσμός ήταν αδαής. Έγινε ένα από τα τρία κύρια θρησκευτικά συστήματα στον 1ο Χριστιανικό αιώνα, και είχε διακριθεί για:
Τις νέες πίστεις για τους Θεούς, τη Βίβλο και τον κόσμο που διέφερε από αυτούς άλλων Χριστιανικών ομάδων.
Την επιείκεια για διαφορετικές θρησκευτικές πίστεις μέσα και έξω από το Γνωστικισμό
Την έλλειψη διακρίσεων κατά των γυναικών.
Η κίνηση και το έντυπο υλικό της ουσιαστικά εξαλείφθηκαν με το τέλος του 5ου αιώνα CE από κυνηγούς αιρέσεων κυρίως από τον Χριστιανισμό. Οι πίστεις του περνούν σχεδόν μια αναγέννηση σε όλο τον κόσμο. Η αντικοινωνική κίνηση και κάποιοι άλλοι Χριστιανοί ιερείς διέσπειραν πολλές ψεύτικες πληροφορίες για την κίνηση (10,11,12)
Ιστορία
Ο Γνωστικισμός αποτελούνταν από πολλά συγκρητικά συστήματα πίστης που συνένωναν στοιχεία παρμένα από Ασιατικές, Βαβυλωνιακές, Αιγυπτιακές, Ελληνικές και Συριακές παγανιστικές θρησκείες, από την αστρολογία, και από τον Ιουδαϊσμό και το Χριστιανισμό. Αποτελούσαν το ένα από τα κύρια κλαδιά του πρώιμου Χριστιανισμού: τα άλλα δύο ήταν:
• Τα υπολείμματα από την Ιουδαϊκή Χριστιανική σέκτα που δημιουργήθηκε από τους μαθητές του Ιησού και
• Οι εκκλησίες που ξεκίνησαν από τον Αγ. Παύλο, που τελικά μεγάλωσαν και εξελίχθηκαν στον "βασικό" Χριστιανισμό με το τέλος του τρίτου αιώνα.
Κατά το δεύτερο αιώνα CE, πολλές Χριστιανικές - Γνωστικές σέκτες δημιουργήθηκαν μέσα στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία στα ανατολικά της Μεσογείου. Κάποιοι Γνωστικιστές εργάζονταν μέσα στον Ιουδαϊκό Χριστιανισμό και τις βασικές Χριστιανικές ομάδες, και επηρέασαν βαθιά τις πίστεις τους από μέσα. Άλλοι ίδρυσαν ξεχωριστές κοινότητες. Άλλοι ήταν ερημίτες θεραπευτές.
Όσο ο βασικός Χριστιανισμός μεγάλωνε σε δύναμη και οργάνωση, οι Γνωστικές σέκτες έφταναν σε αυξανόμενη πίεση και καταδίωξη. Σχεδόν εξαφανίστηκαν τον 6ο αιώνα. Η μοναδική ομάδα που επέζησε στους σύγχρονους καιρούς είναι η σέκτα Mandaean στο Ιράκ και το Ιράν. Αυτή η ομάδα έχει περίπου 15,000 μέλη (μία πηγή αναφέρει 1,500 μέλη), και μπορεί να εντοπιστεί η ιστορία της πίσω στην αυθεντική Γνωστικιστική κίνηση.
Πολλές νέες ανερχόμενες θρησκείες στη Δύση υιοθέτησαν αρχαίες Γνωστικιστικές πίστεις και έθιμα.
Πηγές για τις αρχαίες Γνωστικιστικές πληροφορίες
Μέχρι πρόσφατα, μόνο μερικά τμήματα της Γνωστικιστικής λογοτεχνίας ήταν γνωστό ότι υπήρχαν. Αυτά συμπεριλάμβαναν τον Ποιμένα των ανθρώπων, τον Ασκληπιό, Codex Askewianus, Codex Brucianus, Gospel of Mary, Secret Gospel of John, Odes of Solomon και Hymn of the Pearl. Η γνώση γι' αυτή την κίνηση τεκμηριώθηκε κυρίως από εκτεταμένες επιθέσεις που έγιναν κατά του Γνωστικισμού από Χριστιανούς αιρεσιολόγους (συγγραφείς κατά των αιρέσεων) του δευτέρου και των αρχών του τρίτου αιώνα. Αυτές συμπεριλάμβαναν Irenaeus (Ειρηναίος (130? - 200? CE), Clement of Alexandria (Κλήμης της Αλεξανδρείας) (145? - 213?), Tertullian (Τερτυλλιανός) (160? - 225?) and Hippolytus (Ιππόλυτος) (170? - 236). Δυστυχώς, οι κυνηγοί αιρέσεων δεν ήταν συνήθως ακριβείς ή αντικειμενικοί στην ανάλυση τους για το Γνωστικισμό.
Το 1945, ο Mohammed Ali es_Samman, ένας οδηγός καμηλών από το El Qasr της Αιγύπτου, πήγε μαζί με τον αδερφό του σε ένα απότομο βράχο κοντά στο Nag Hummadi, ένα χωριό στη νότια Αίγυπτο. Έψαχναν για γη πλούσια σε νιτρικό εστέρα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για λίπασμα. Βρήκαν ένα μεγάλο βάζο από πηλό που ήταν θαμμένο στο έδαφος. Ήταν αναποφάσιστοι για το αν θα το ανοίξουν. Φοβόταν ότι μπορεί να περιείχε ένα κακό πνεύμα• αλλά περίμεναν επίσης ότι μπορεί να περιέχει χρυσό ή άλλο υλικό μεγάλης αξίας. Φαίνεται ότι η δεύτερη εικασία τους ήταν πιο κοντά στην αλήθεια: το βάζο περιείχε μια βιβλιοθήκη των Γνωστικιστικών υλικών αμέτρητης αξίας. Διατηρήθηκαν 13 τόμοι, που αποτελούνται από 51 διαφορετικά έργα σε 1153 σελίδες. Οι 6 ήταν αντιγραφές εργασιών που ήταν ήδη γνωστές• 6 άλλες ήταν διπλές μέσα στη βιβλιοθήκη, και 42 ήταν καινούριες, άγνωστες εργασίες. Εμπεριέχονταν τα The Gospel of Thomas, Gospel of Truth, Treatise on the Resurrection, Gospel of Philip, Wisdom of Jesus Christ, Revelation of James, Letter of Peter to Philip, On the Origin of the World και άλλα συγγράμματα. Από αυτά, το Gospel of Thomas (Ευαγγέλιο του Θωμά) θεωρείται το πιο σημαντικό. Ήταν μια συλλογή από τα λεγόμενα του Ιησού που είχαν καταγραφεί πολύ νωρίς στη Χριστιανική εποχή. Ένας μεταγενέστερος Γνωστικιστής συγγραφέας έγραψε το Ευαγγέλιο. Κάποιοι φιλελεύθεροι θεολόγοι το αξιολόγησαν σαν ισάξιο σε σημασία με τα 4 Ευαγγέλια των Χριστιανικών ιερών εγγράφων.
Τα αυθεντικά γράφτηκαν στην Ελληνική γλώσσα κατά τη διάρκεια του δευτέρου και τρίτου αιώνα CE. Τα αντίγραφα του Nag Hummadi μεταφράστηκαν στην Κοπτική γλώσσα κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα CE, και προφανώς θάφτηκαν περίπου στο 365 CE. Κάποια Γνωστικιστικά κείμενα δεν ήταν μη-Χριστιανικά• άλλα ήταν σίγουρα μη-Χριστιανικά αλλά είχαν ενταγμένα Χριστιανικά στοιχεία• άλλα ήταν εξ ολοκλήρου Χριστιανικά κείμενα. Κάποια ανακυκλωμένα χαρτιά χρησιμοποιήθηκαν για να ενισχύσουν τους δερμάτινους συνδέσμους των βιβλίων. Βρέθηκε ότι είχαν γράμματα με ημερομηνία και επιχειρησιακά έγγραφα από τα μέσα του 4ου αιώνα. Τα βιβλία μπορεί να κρύφτηκαν για να διατηρηθούν ασφαλή κατά τη διάρκεια της θρησκευτικής εκκαθάρισης.
Τα κείμενα πέρασαν από τα χέρια πολλών μεσαζόντων, και τελικά συγκεντρώθηκαν και αποθηκεύτηκαν στο Κοπτικό Μουσείο του Καΐρου. Η έκδοση καθυστέρησε από την κρίση του Σουέζ, τον Άραβο-Ισραηλινό πόλεμο του 1967, και από ασήμαντες διαμάχες μεταξύ των μελετητών. Το πιο σημαντικό βιβλίο, το Gospel of Thomas, τελικά μεταφράστηκε στα Αγγλικά προς το τέλος της δεκαετίας του '60• τα υπόλοιπα βιβλία μεταφράστηκαν κατά τη διάρκεια των επόμενων δέκα χρόνων. Με πολλούς τρόπους, αυτά τα ευρήματα αποκαλύπτουν περισσότερα για την πρώιμη ιστορία του Χριστιανισμού απ' ότι κάνουν τα "Χειρόγραφα της Νεκρής Θάλασσας"
Δοξασίες
Τα ευρήματα του Nag Hummadi αποκάλυψαν ότι υπήρχε μια μεγάλη κλίμακα μεταξύ των διαφόρων ανεξάρτητων Γνωστικιστικών συστημάτων ή σχολών. Παρόλα αυτά, τα παρακάτω σημεία πιστεύεται ότι είναι γενικά ορθά στην κίνηση:
Ο Ρόλος τους: Πίστευαν ότι μόνο αυτοί καταλάβαιναν πραγματικά το μήνυμα του Χριστού, και ότι τα άλλα ρεύματα σκέψης μέσα στο Χριστιανισμό εξήγησαν λαθεμένα την αποστολή και τα λεγόμενα του Ιησού.
Γνώση: Η γνώση γι' αυτούς δεν ήταν μια διανοητική άσκηση• δεν ήταν μια παθητική κατανόηση κάποιων απόψεων περί πνευματικότητας. Αντίθετα, η γνώση είχε μια λυτρωτική και απελευθερωτική λειτουργία που βοηθούσε το άτομο να ξεφύγει από την εξάρτηση του από τον κόσμο.
Θεότητα: Ο Υπέρτατος Πατέρας Θεός ή ο Υπέρτατος Θεός της Αλήθειας είναι απόμακρος από τις ανθρώπινες υποθέσεις• δεν γνωρίζει και δεν αντιλαμβάνεται τις ανθρώπινες αισθήσεις. Αυτός / Αυτή δημιούργησε μια σειρά από υπερφυσικά αλλά πεπερασμένα όντα που λέγονταν Aeons. Ένα από αυτά ήταν η Σοφία, μια παρθένα, που διαδοχικά γέννησε έναν, νοητικά, κατώτερο Δημιουργό - Θεό, επίσης γνωστό σαν Δημιουργό. Αυτός ο κατώτερος Θεός δημιούργησε τη γη και τις μορφές ζωής. Αυτός είναι ο Θεός των Εβραϊκών κειμένων (Παλαιά Διαθήκη), μια θεότητα που εικονίζονταν βασικά σαν κακός, ζηλιάρης, αυστηρός, στερημένος από συμπόνια και προδιαθετειμένος στη γενοκτονία. Ο Δημιουργός "πιστεύει ότι είναι ανώτερος. Η υπερηφάνεια και η ανικανότητα είχαν σαν αποτέλεσμα την αξιοθρήνητη κατάσταση του κόσμου όπως τη γνωρίζουμε, και την τυφλή και αδαή κατάσταση των περισσότερων του ανθρώπινου είδους."
Δυϊσμός του πνεύματος και του σώματος: Το πνεύμα έχει θεϊκή και αληθινή προέλευση• το σώμα είναι έμφυτα γήινο και κακό. Οι Γνωστικιστές ήταν αντίθετοι με τον φυσικό κόσμο, την ύλη και το ανθρώπινο σώμα. Αλλά πίστευαν ότι η παγίδα σε ανθρώπινο σώμα ήταν οι σπίθες της θεότητας ή σπόροι φωτός που προέρχονταν στην ανθρωπότητα από τη Σοφία.
Σωτηρία: Ένα άτομο κερδίζει την σωτηρία μαθαίνοντας μυστικές γνώσεις των πνευματικών τους αποσταγμάτων: μια θεϊκή σπίθα φωτός ή πνεύματος. Μετά είχαν την ευκαιρία να ξεφύγουν από τη φυλακή των σωμάτων τους στο θάνατο. Η ψυχή τους μπορεί να ανέβει για να ξαναενωθεί με τον Ανώτατο Θεό τη στιγμή του θανάτου τους. Οι Γνωστικοί χώριζαν την ανθρωπότητα σε τρεις κατηγορίες:
Την πνευματική, που θα σωζόταν ανεξάρτητα από την συμπεριφορά τους στη γη
Την ψυχική, που θα σωζόταν αν ακολουθούσαν το μονοπάτι του Γνωστικισμού
Την κοσμική που ήταν χωρίς καμία ελπίδα χαμένοι.
Κακό: Δεν έβλεπαν τον κόσμο σαν να είχε δημιουργηθεί τέλεια και μετά να εκφυλιζόταν εξαιτίας του αμαρτήματος του Αδάμ και της Εύας. Αντίθετα έβλεπαν τον κόσμο σαν να ήταν κακός στις αρχές του, αφού τον δημιούργησε ένας κατώτερος Θεός.
Το σύμβολο του φιδιού: Κάποιες Γνωστικιστικές σέκτας σέβονταν το φίδι. Δεν έβλεπαν το φίδι σαν εκείνο που παρέσυρε το πρώτο ζευγάρι στην αμαρτία. Αντίθετα, το έβλεπαν σαν απελευθερωτή που έφερε στον Αδάμ και την Εύα τη γνώση πείθοντας τους να φάνε από το Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού και έτσι να γίνουν κανονικοί άνθρωποι.
Χριστός: Η διαμάχη για το ρόλο του λυτρωτή στην Γνωστικιστική πίστη είναι μεγάλη αυτή την εποχή. Οι Γνωστικοί φαίνεται να βλέπουν το Χριστό σαν αποκαλυπτή ή απελευθερωτή, παρά σαν σωτήρα ή δικαστή. Ο σκοπός του ήταν να διαδώσει τη γνώση που θα απελευθέρωνε τους ανθρώπους από τον έλεγχο του Δημιουργού και θα τους επέτρεπε να επιστρέψουν στο πνευματικό τους σπίτι με τον Κατώτερο Θεό στο θάνατο. Κάποιες ομάδες Γνωστικών προώθησαν τον Docetism (Δοκητισμό), την πίστη ότι ο Χριστός ήταν αγνό πνεύμα και είχε μόνο ένα φανταστικό σώμα, ο Ιησούς εμφανιζόταν στους οπαδούς του σαν άνθρωπος. Δικαιολογούσαν ότι ένας αληθινός απεσταλμένος από τον Ανώτερο Θεό δεν θα μπορούσε να νικηθεί από το κακό του κόσμου, και δεν θα υπέφερε και θα πέθαινε. Αυτές οι δοξασίες θεωρήθηκαν αιρετικές από τους βασικούς Χριστιανούς. Κάποιοι Γνωστικοί πίστευαν ότι η ανάσταση του Χριστού έγινε πριν ή με το θάνατο του Ιησού στο σταυρό. Όρισαν την ανάσταση σαν να έγινε όταν το πνεύμα του ελευθερώθηκε από το σώμα του. Πολλοί Γνωστικοί πίστευαν ότι ο Ιησούς είχε και άντρες και γυναίκές μαθητές.
Το Σύμπαν: Αυτό χωρίζεται σε τρία βασίλεια:
1. Ο "γήινος Κόσμος". Η γη είναι το κέντρο του σύμπαντος, και συντάσσεται από τον κόσμο που γνωρίζουμε και ένα υπόκοσμο. Περιβάλλεται από αέρα και από 7 ομοαξονικές ουράνιες σφαίρες: μία για το καθένα, Φεγγάρι, Αφροδίτη, Ερμής, Ήλιος, Άρης, Δίας και Κρόνος. (Αν και ο πλανήτης Ουρανός είναι ορατός με γυμνό μάτι, δεν αναγνωρίζονταν σαν πλανήτης στους αρχαίους χρόνους.) Πέρα από τον Κρόνο υπάρχει ο Leviathan, ένα φίδι κουλουριασμένο σε ένα κύκλο, που δαγκώνει την ουρά του. Σ' αυτές τις σφαίρες ζουν δαιμονικές, τυραννικές οντότητες που ονομάζονται Archons. Πάνω απ' αυτές υπάρχει ο Παράδεισος που περιέχει το "Δέντρο της Ζωής", το "Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού", και το φλεγόμενο σπαθί της Γέννησης 3:24. Πέρα από τον Παράδεισο ήταν η σφαίρα των ακίνητων αστεριών, που χωρίζονταν στα 12 σύμβολα των ζωδίων.
2. Το "Ενδιάμεσο Βασίλειο" αποτελείται από ένα εσωτερικό μπλε κύκλο σκότους και ένα εξωτερικό κίτρινο δαχτυλίδι φωτός. Μέσα σ' αυτά τα δαχτυλίδια υπάρχει μια σφαίρα που είναι το βασίλειο της Σοφίας.
3. Το "Βασίλειο του Θεού" έχει δύο σφαίρες: μια εξωτερική του ακατάληπτου Ανώτερου Θεού, και ένα εσωτερικό δαχτυλίδι του Υιού.
Έθιμα
Λίγα πράγματα είναι γνωστά για τις ιεροτελεστίες, την οργανωτική δομή και τα έθιμα των αρχαίων Γνωστικών. Σχεδόν όλα τα Γνωστικιστικά κείμενα καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια διαφόρων εκστρατειών για την εξαφάνιση της κίνησης. Αν και κάποια από τα θρησκευτικά τους συγγράμματα διατηρήθηκαν, υπάρχουν λίγες πληροφορίες για το πώς οι ομάδες λειτουργούσαν. Θρησκευτικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι:
Πολλοί Γνωστικοί ήταν πιθανόν μοναχοί θεραπευτές. Άλλοι ήταν μέλη του βασικού Χριστιανικού εκκλησιάσματος, που πιθανόν δημιουργούσαν μια κλίκα μέσα σε κάθε εκκλησία.
Δεν υπήρχε ομοφωνία σε "ένα κανόνα της γνωστικιστικής βίβλου." Πολλά βιβλία κυκλοφόρησαν σε διαφορετικές εκδόσεις, διάφορα σχολεία εντός της κίνησης είχαν την δική τους προνομιούχα έκδοση.
Πολλά Γνωστικιστικά κείμενα γράφτηκαν από (ή αποδόθηκαν σε) γυναίκες. Η Μαρία η Μαγδαληνή έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο σε πολλά Γνωστικιστικά κείμενα, αφού πολύ συχνά ήταν μόλις δεύτερη μετά τον Ιησού στη θέση. Χρησιμοποιούσαν τόσο γυναικείες όσο και αντρικές απεικονίσεις για τον Ανώτερο Θεό. Θεολόγοι υποθέτουν ότι είναι πιθανόν να θεωρούσαν τις γυναίκες ίσες με τους άντρες (ή σχεδόν ίσες) στις κοινωνίες τους.
Κάποιες ομάδες έχυναν μία ουσία πάνω στο κεφάλι ενός μέλους όταν είχε πεθάνει ή πέθαινε, και απάγγελναν συγκεκριμένα ιερά λόγια. Αυτό γινόταν για να βοηθήσει την ψυχή του ανθρώπου να αναρριχηθεί μέσα από τους επικίνδυνους θεούς Archons προς τον Ανώτερο Θεό.
Κάποιες Γνωστικιστικές ομάδες είχαν μια τελετουργία στην οποία τα νέα μέλη βαπτίζονταν λέγοντας: "Στο όνομα του Πατέρα αγνώστου σε όλους, στην Αλήθεια, Μητέρα όλων, στον ένα που ήρθε προς τα κάτω, επί του Ιησού, στην ένωση, την απολύτρωση και την θεία κοινωνία των δυνάμεων."
Η σεξουαλική έκφραση φαίνεται ότι εξαφανίστηκε σε κάποιες Γνωστικιστικές ομάδες, τα μέλη αναμενόταν να απέχουν. Σε άλλους, φαίνεται να υπήρχε μια τελετουργία για τη μαγεία του σεξ (Σχόλιο mytF: αυτό ακριβώς ήταν η φιλοσοφική λίθος. Βλέπετε και στην αντίστοιχη σελίδα μας).
Αρχαίοι Γνωστικοί Αρχηγοί
Simon Magus (Σίμων ο Μάγος): Ήταν ένας απ' τους πρώτους Γνωστικούς. Ήταν ειδικευμένος στις τέχνες της μαγείας. Ερμήνευσε τον Κήπο της Εδέμ, την έξοδο από την Αίγυπτο και την διάσχιση της Ερυθράς θάλασσας σαν αλληγορίες.
Marcion (Μαρκίων): (85-169 CE) Οργάνωσε μια σειρά Γνωστικιστικών συναθροίσεων στην ανατολική Μεσόγειο που διατηρήθηκαν στον 3ο αιώνα CE. Έγραψε ένα βιβλίο το Αντιθέσεις που του επέφερε αφορισμό από τους Χριστιανικούς αρχηγούς της Ρώμης. Απέρριψε το θεσμό του γάμου. Πίστευε ότι ο Δημιουργός κανόνισε τη δίωξη και τη σταύρωση του Ιησού. Αλλά ο θάνατος του Χριστού στο σταυρό ήταν μόνο μια ψευδαίσθηση, αφού ο Ιησούς δεν είχε φυσικό σώμα.
Valentinus (Βαλεντίνος): Γεννήθηκε στην Αίγυπτο, ταξίδεψε στη Ρώμη γύρω στο 140 CE και μετά πήγε στην Κύπρο. Ήταν εκείνος που ανακάλυψε ίσως το πιο μεγάλο και πιο σημαντικό σχολείο Γνωστικισμού που διατηρήθηκε μέχρι την εξαφάνιση του τον 4ο αιώνα CE. Δίδαξε ότι οι ομάδες των Aeons έφτιαχναν το "πλήρωμα (πληρότητα) του Υψηλού Θεού. Μια ομάδα, οι Ogoad ονομάζονται: Βάθος, Σιωπή, Διάνοια, Αλήθεια, Έκφραση, Ζωή, Άνθρωπος και Εκκλησία. Μια άλλη ομάδα ήταν οι Decad (10) και Dodecad (12). Η τελευταία από την Dodecad ήταν η Σοφία.
Carpocrates (Καρποκράτης): (140 CE περίπου), δίδαξε τη μετεμψύχωση. Ένα άτομο πρέπει να ζήσει πολλές ζωές και να προσροφήσει μια μεγάλη κλίμακα εμπειριών πριν να έχει τη δυνατότητα να επιστρέψει στο Θεό. Εξασκούσαν την ελεύθερη σεξουαλικότητα. Πίστευαν ότι ο Ιησούς ήταν ο γιος του Ιωσήφ.
Αλληλεπίδραση μεταξύ Γνωστικισμού και πρώιμου βασικού Χριστιανισμού
Κάποιες Γνωστικιστικές δοξασίες και κάποιοι αρχηγοί μπορεί να φίλτραραν το βασικό Χριστιανισμό και να επηρέασαν τους συγγραφείς των Χριστιανικών ιερών κειμένων (Καινή Διαθήκη)
Κάποιοι θεολόγοι πιστεύουν ότι οι Carpocratian (Καρποκράτες) Γνωστικοί ήταν ο στόχος της επίθεσης του Ιούδα για "... συγκεκριμένους άντρες" που "μυστικά εισχώρησαν μεταξύ αυτών,". Το βιβλίο του Ιούδα, εδάφια 4-19, ασχολείται κυρίως με αυτούς.
Ο Simon Magus, ένας πρώιμος Γνωστικός, μπορεί να ήταν ο Πέτρος που αναφέρεται στις πράξεις 8:9-24. O Simon πίστευε στον Ιησού και βαπτίστηκε μια ομάδα άλλων πιστών. Αλλά κανένας δεν έλαβε το Άγιο Πνεύμα μέχρι που ο Πέτρος και ο Ιωάννης ακούμπησαν τα χέρια τους στους νέους προσήλυτους. Ο Simon ρώτησε για την εναπόθεση των χεριών των αποστόλων για ευλογία και ακόμη πρόσφερε χρήματα. Ο Πέτρος αρνήθηκε, επειδή η καρδιά του Simon δεν ακολουθούσε το Θεό.
Ο Ματθαίος 4:8-9 περιγράφει πως ο Σατανάς πήρε τον Ιησού σε ένα πολύ ψηλό βουνό και του προσέφερε όλα τα βασίλεια του κόσμου αν ο Ιησούς τον προσκυνούσε και τον λάτρευε. Αυτό το τμήμα ήταν πάντα δύσκολο να κατανοηθεί, επειδή συμπεραίνει ότι ο κόσμος ανήκε στο Σατανά και ήταν δικός του για να τον δώσει στο Χριστό. Αλλά το εδάφιο ταιριάζει απόλυτα με τη Γνωστικιστική δοξασία.
Παραπομπές
1. Joscelyn Godwin, "Mystery Religions of the Ancient World", (1981), P. 84
2. C.S. Clifton, "Encyclopeia of Heresies and Heretics", ABC-CLIO, Santa Barbara CA, (1992)
3. G. Filoramo, "A History of Gnosticism", Basil Blackwood Ltd, Oxford UK (1991)
4. R.W. Funk, et al, "The Five Gospels", Macmillan, New York, (1993)
5. I. Hexham, "Concise Dictionary of Religion", Downers Grove, IL, (1993), P. 92
6. Stuart Holroyd, "The Elements of Gnosticism", Shaftesbury, Dorset, UK, (1994)
7. H.A. Mather & L.A. Nichols, "Dictionary of Cults, Sects, Religions and the Occult", (1993), P. 111
8. E. Pagels, "The Gnostic Gospels", London (1980)
9. Kurt Rudolph, "Gnosis: The nature and History of Gnosticism", Harper, San Francisco, (1987)
10. An interpretation of ancient Gnosticism from a conservative Christian perspective by the Christian Research Institute is at:
http://www.wherry.com/~gbisaga/CRJ0040A.html .
11. The Gnostic Friends Network has a list of "Links to 23 Selected Anti-GnosticSites" at:
http://www.enemies.com/visitor/badlinks.html .
12. The Gnosis Site has an essay: "Sites that Slander Gnosticism" at:
http://www.teleport.com/~jhjensen/gnosis/slander.htm .
Πηγές πληροφοριών από το Internet
Newsgroup alt.religion.gnostic relates to Gnosticism.
The Gnostic Network contains "An Exploration Into the Spirit, the Creator And the Nature of the Universe" at:
http://www.trufax.org/menu/gnostic.html .
The Gnosis Site is at:
http://www.teleport.com/~jhjensen/gnosis/gnosis.htm .
The Gnostic Friends Network has a description of ancient Gnosticism at:
http://www.enemies.com/index.html .
The Gnostic Society in Norway has a major web site devoted to an historical review of Gnosticism. See:
http://home.sol.no/~noetic/6.htm .
Paul Harrison has written "A history of pantheism and scientific pantheism" which includes selected passages from the Gospel of Thomas and the Gospel of Eve. See:
http://members.aol.com/Heraklit1/gnostic.htm .
The Gnostic Society in California has RealAudio lectures available at:
http://www.gnosis.org/~gnosis/gnostsoc.htm .
Stephan A. Hoeller (Tau Stephanus), a Gnostic Bishop, maintains a bibliography of Gnostic books and a recommended basic library. See:
http://www.webcom.com/gnosis/readlist.htm .
Stephan A. Hoeller also has a very readable "Brief Summary of Gnosticism" at:
http://www.gnosis.org/gnosis/gnintro.htm .
A list of Gnostic links is at:
http://www.gentech.com/~employee/glenn/bookmark.htm .
GNOSIS is "A Journal of the Western Inner Traditions (ISSN 0894-6159), ...a quarterly magazine devoted to the exploration of the spiritual and esoteric paths of the Western Hemisphere." Much of its material deals with Gnosticism. Their home page is at:
http://www.lumen.org/about_gnosis/about_gnosis.html .
Site:
http://www.religioustolerance.org/gnostic.htm .
_________________
Θεωρίης Είνεκεν …
http://clubs.pathfinder.gr/pan_en_einai
SystemFreaks™
