Η ΣΙΩΠΗ - ΜΙΑ ΑΡΡΗΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΡΑΞΗ

[TEUTAMOS]

Η ΣΙΩΠΗ
ΜΙΑ ΑΡΡΗΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΡΑΞΗ

Πολλές φορές στην καθημερινότητά μας συμβαίνει να σιωπούμε, άλλες φορές το καταλαβαίνουμε γιατί το κάνουμε συνειδητά, άλλες φορές δεν το καταλαβαίνουμε. Τι σημαίνει να σιωπάς και τι θέλει να μας πει, αυτές θα είναι οι ερωτήσεις που θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε. Κατ’ αρχάς γιατί συμβαίνει και σιωπούμε; Εκ διαφόρων λόγων προέρχεται η σιωπή. Ένας πρώτος λόγος είναι γιατί δεν έχουμε απλά να πούμε τίποτα πάνω σε κάτι που κουβεντιάζεται. Ο Κώστας π.χ. σε συζήτηση του Γιώργου και του Νίκου για πολιτική μένει σιωπηλός γιατί δεν γνωρίζει. Η επιλογή του να μην μιλήσει δεν είναι αυτονόητη. Και αυτό το λέγω γιατί θα μπορούσε να πει κάτι με τα λίγα σχετικά με την πολιτική που ξέρει, ή θα μπορούσε να ΄΄πάει΄΄ την κουβέντα αλλού σε κάτι που ξέρει. Η επιλογή του, όμως, να μην μιλήσει δείχνει ότι συμβιβάζεται με την υπάρχουσα κατάσταση και προτιμάει με την σιωπή του να συμβάλλει θετικά στην εξέλιξη του διαλόγου. Άλλος λόγος που προκαλεί την σιωπή είναι βέβαια να ξέρει, αλλά εσκεμμένα για κάποιο λόγο να μην θέλει να λύσει την σιωπή του. Ο Κώστας π.χ. σε συζήτηση του Γιώργου με τον Νίκο για πολιτική μένει σιωπηλός, γιατί, ενώ γνωρίζει το θέμα, επιλέγει να μην συμμετάσχει στην κουβέντα. Τούτο μπορεί να σημαίνει πολλά: μπορεί απλά να μην έχει διάθεση ή να είναι κουρασμένος για να μιλήσει, μπορεί να θέτει εαυτόν εκτός συζήτησης, γιατί δεν συμφωνεί με τον τρόπο που διεξάγεται η συζήτηση. Στην προκειμένη περίπτωση είναι το θέμα η πολιτική, όπου π.χ. ο Γιώργος και ο Νίκος συζητούν για κόμματα, και αυτό δεν αρέσει στον Κώστα που θέλει να μιλήσει ουσιαστικά για την πολιτική και όχι για κόμματα. Μπορεί επίσης να θεωρεί τον χώρο ή το χρόνο και αμφότερα ακατάλληλα για συζήτηση, π.χ. όταν είναι σε διασκέδαση ή σε προσωπικές στιγμές.
Άλλος λόγος που καθιστά κάποιον σιωπηλό είναι μερικές φορές και το πρόσωπο που έχει απέναντί του. Ο Γιώργος π.χ. δεν μπορεί να ΄΄βγάλει΄΄ λέξη, όταν είναι μπροστά του ο Αλέξανδρος. Για πολλούς και διαφόρους λόγους ο Γιώργος αδυνατεί να μιλήσει, ΄΄του κόβεται η φωνή΄΄ σαν να λέμε, γιατί είτε ο Αλέξανδρος δεν αφήνει περιθώρια για να μιλήσει άλλος, είτε ο τρόπος που μιλάει είναι τόσο ιδιαίτερος που αφήνει άφωνο τον συνομιλητή του. Αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά και ανάμεσα στα δυο φύλα. Ο Πέτρος π.χ. ενώπιον της Μαρίας σιωπά, γιατί έχει κάποια αισθήματα απέναντί της. Και σιωπά ακριβώς επειδή δε θέλει να πει κάτι απρεπές ή κάτι ατυχές που να τον ΄΄ρίξει΄΄ στα μάτια της Μαρίας, ή, ενώ θα ήθελε να πει τόσα πολλά, τελικά δε λέγει τίποτα. Και μια που αναφερθήκαμε στα δυο φύλα, δε θα ήταν λάθος να αναφερόμασταν και σε δυο ανθρώπους που έχουν συνάψει μεταξύ τους σχέση ή είναι και παντρεμένοι. Πολλές φορές συμβαίνει να ακούμε ή να έχουμε λάβει πείρα και οι ίδιοι ότι με την / τον σύντροφό μου δεν επικοινωνούμε. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μιλάς κιόλας, αλλά τυχαίνει να είσαι σε ένα σπίτι με τον άνθρωπό σου και να μην αρθρώσεις ούτε λέξη, ή όταν πας το βράδυ για ύπνο. Πολλά άλλα παραδείγματα σιωπής θα μπορούσε κανείς να προσθέσει και να διαπιστώσει πως η σιωπή δεν είναι απλά ένα γεγονός στην καθημερινή μας ζωή, αλλά είναι ισότιμη, για να μην πω πιο βαρυσήμαντη από την ομιλία. Η κοινωνία βέβαια που ζούμε είναι λογοκεντρική, και θεωρεί την σιωπή αδράνεια, νωθρότητα και τα συναφή. Δεν είναι σε απόλυτο βαθμό σωστό αυτό, καθώς ό,τι αξία έχει η αδράνεια για τα έργα, έχει και η σιωπή για τα λόγια. Επειδή τα λόγια είναι σε ποσοστά πολύ περισσότερα από τη σιωπή, κάτι που εν τηι ρύμηι του λόγου σκεπτόμενος δεν ταιριάζει έτσι όπως το λέγω. Τα λόγια υπόκεινται σε ποσοστώσεις, αλλά η σιωπή όχι. Η σιωπή επειδή είναι υλικά κενή, τουτέστι δεν συνίσταται από ήχους, δεν μπορεί να σταθεί σε μια καταμέτρηση. Αυτό δεν την κάνει όμως πιο ΄΄αθώα΄΄, ίσα-ίσα που όσο περισσότερο ενίοτε αυξάνονται οι χρήσεις των λέξεων, άλλο τόσο και περισσότερο αυξάνεται η ποιοτική αξία της σιωπής. Σε μια περίσταση π.χ. που συζητιέται κάτι κάποιος σου απευθύνεται και σύ δε μιλάς, η σιωπή εδώ είναι ΄΄εκκωφαντική΄΄. Τότε η μικρή αυτή σιωπή αυτή τραβάει την προσοχή όλων. Ακόμα πιο έντονο είναι όταν διακυβεύονται και συναισθήματα. Η Μαρία π.χ. ρωτάει το αγόρι της τον Σπύρο αν την έχει απατήσει, και αυτός αντί να πει ένα ξεκάθαρα ΝΑΙ ή ένα ΌΧΙ προτιμάει τη σιωπή. Σ’ αυτήν την περίπτωση δεν είναι ρητορική η ερώτηση της Μαρίας, που ενδιαφέρεται ειλικρινά να μάθει, αλλά η απάντηση του Σπύρου δια της σιωπής του. Τώρα που το σκέφτομαι, ο καλλίτερος τρόπος να εξουθενώσεις έναν δεινό ρήτορα είναι να μην μιλήσεις, γιατί με αυτόν τον τρόπο τον βγάζεις έξω από τον χώρο δράσης του. Η σιωπή έτυχε να είναι και χαρακτηριστικό των φιλοσόφων, οι οποίοι προτιμούν να σκέφτονται σιωπηλά παρά να μιλάνε, όπως κάνουν οι ρήτορες. Αρκεί να θυμηθούμε εδώ τα θρυλούμενα παρά των Πυθαγορείων. Ένα εξάλλου από τα Χρυσά Έπη των Πυθαγορείων έλεγε: «Χρη σιγαν ή κρείσσονα σιγης λέγε» (= πρέπει κανείς να σιωπά ή να λέγει πράγματα ανώτερα από την σιωπή). Με τον ίδιο τρόπο και οι μύστες στην αρχαιότητα ακολουθούσαν εν σιωπήι τα τελούμενα. Η σιωπή θα μπορούσε να πει κανείς ήταν ιερή, ακριβώς επειδή με τα λόγια μπορεί κανείς να παραπλανήσει αλλά με την σιωπή όχι. Κάτι που είναι ιερό το βλέπεις ή το ακούς, αλλά δεν μπορείς να το διατυπώσεις ή να το μεταδώσεις, και αν το επιχειρήσεις δεν θα μπορείς να το εκφράσεις έτσι όπως το γνώρισες. Ο φιλόσοφος Wittgenstein έλεγε ότι «για όσα δεν μπορεί κανείς να μιλήσει, για αυτά θα πρέπει να σιωπά». Φαίνεται πως οι αρχαίοι απέδιδαν την σιωπή στην παρουσία του Ερμή. Έτσι π.χ. όταν επικρατούσε σιωπή στα συμπόσια πίστευαν ότι ανάμεσά τους βρίσκεται ο Ερμής. Ο θεός αυτός συν τοις άλλοις είναι και θεός του λόγου, και επομένως η παρουσία του ΄΄έκοβε΄΄ την φωνή των υπολοίπων κατά μια έννοια.
Είναι κρίμα που δεν υπάρχει κάποιος κλάδος που να έχει ως πεδίον ερεύνης του την σιωπή. Οι άμεσα συμβεβλημένες επιστήμες θα μπορούσε να είναι η γλωσσολογία από την άποψη του πως συμβάλει η σιωπή στο νόημα μιας ρητά εκπεφρασμένης πρότασης, η κοινωνιολογία από την άποψη του πως σχετίζεται με τις υπάρχουσες κοινωνικές σχέσεις, η ψυχολογία από άποψης του ποια είναι τα (ψυχολογικά) αίτια για την εμφάνιση της σιωπής.

«λαλήσας πολλάκις μετενόησα, σιωπήσας δ΄ουδέποτε»
«Reden ist Silber, Schweigen ist Gold» (= Το να μιλάς είναι ασήμι, το να σιωπάς χρυσό)

[Nefelh]

Αν και στη ζωή μου έχω σιωπήσει πολλές φορές και για διαφορετικούς λόγους, θα έλεγα πως ό,τι κι αν έχει να δηλώσει κανείς με τη σιωπή του, καλύτερο είναι να το δηλώνει ρητώς γιατί το σίγουρο είναι πως κανείς δεν θα εκτιμήσει τις σκέψεις μας αν δεν τις εκφράσουμε ποτέ.

[ArELa]

Κατ'αρχάς Μέλιο, η διαδρομή σου εδώ είναι εξαιρετική, γι'αυτό σε πρότείνω και για άρθρο της βδομάδας.

Νεφελάκι μου συμφωνώ.

Αν και λένε πως η σιωπή είναι χρυσός
εγώ δεν λέω να το βουλώσω, γι'αυτό κι είμαι μπατίρισσα.

Ωστόσο και ο υπερθεματισμός είναι συχνά κουραστικός. Εξ ιδίου ελαττώματος το λέω.
Ειλικρινά προσπαθώ να'μαι πιο φειδωλή στα λόγια μου.
Με τα τελευταία "σπασίματα" που έφαγα στη μάπα με το που μπήκε το 2008, πίστεψέ με, δεν κάνω και μεγάλη προσπάθεια τελευταία... Δε μου "βγαίνει" να μιλάω πολύ έτσι κι αλλιώς...

[Apomakros]

Πέραν των άλλων, η σιωπή είναι επικοινωνία και είναι επίσης μορφή συμμετοχής. Το γεγονός ότι σιωπώ σε ένα θέμα δεν σημαίνει ότι αδιαφορώ.

Η σιωπή μου είναι ένα μήνυμα που απευθύνεται κάπου. Αν με τον αποδέκτη εκπέμπουμε στο ίδιο μήκος κύματος, είμαι σίγουρος ότι θα παραλάβει το μήνυμα.

Δυστυχώς στους γρήγορους ρυθμούς της εποχής μας, είναι πολύ δύσκολο να μείνει κανείς σιωπηλός. Νοιώθουμε υποχρεωμένοι να μιλάμε διαρκώς. Κατά συνέπεια οφείλουμε ακόμη περισσότερο να εκτιμούμε τις στιγμές της σιωπής και να βρισκόμαστε σε εγρήγορση.



(Την αξία της σιωπής είχαν αναδείξει και οι Πυθαγόριοι και ήταν απαραίτητο στάδιο για την μύηση στη σχολή τους)

[_XRHSTOS_]

.

[Nefelh]

Τι ωραία που τα λες βρε Χρήστο...

[litsa''never'']

Παραδοξως... συμφωνω με τον Απομακρο,(απιστευτο κι ομως αληθινο!!!) γι'αυτο ....η σιωπη μου προς απαντηση...


Ομως πιστευω ακραδαντα πως αν δεν εχεις τιποτε να πεις κι αν εκει που θελεις να το πεις ξερεις οτι δεν θα το καταλαβουν καν...καλυτερα να σιωπησεις.....θα ειναι απλα χασιμο ενεργειας !!!

[Diagalaksiaki]

[Yuki]

να δω τη Λίτσα να σιωπά

[Divine Sinner]

............



One must be silent (by Ashida Kim nijitsu master)

[litsa''never'']

....χμμμμ,οταν τρωω δε μιλαω βρε Γιουκι!!Δε μ'εχεις δει ποτε να τρωω γι'αυτο το λες!!

[Apomakros]

Το παρόν νήμα για όσους δεν το κατάλαβαν είναι ένα από τα πιο αξιόλογα που αναρτήθηκαν στο φόρουμ.

Τέλος πάντων.


Είναι γεγονός πως μερικοί άνθρωποι πιστεύουν πως αν δεν τσακίσουν μέχρι τελικής πτώσεως ό,τι υπάρχει μέσα στο ψυγείο τους, δεν αξίζει να ζουν.

Τρώνε μέχρι σκασμού και όταν τρώνε σωπαίνουν...

Στην περίπτωση αυτή εύλογα θα μπορούσε να υποστηριχτεί η άποψη ότι η σιωπή τους είναι μια άρρητη επικοινωνιακή πράξη....





Και καλά με τα τρολαρίσματα των μελών, ευελπιστούμε ότι οι έχοντες ευαισθησία υπεύθυνοι θα τα μεταφέρουν στη σχετική ενότητα και θα επαναφέρουν τα κοινά μέλη στην τάξη, όπως πράττουν κατά κανόνα ως σήμερα.

Με τα τρολαρίσματα ορισμένων μοβ τι γίνεται;






(το παρόν μπορεί με ή άνευ αδείας να διασπασθεί ελεύθερα
ευχαριστώ)

[Divine Sinner]

Προσωπικα ειμαι λιτοδιαιτος

[Lionheart]

....χμμμμ,οταν τρωω δε μιλαω βρε Γιουκι!!Δε μ'εχεις δει ποτε να τρωω γι'αυτο το λες!!

Αν το φαγητό συνοδεύεται από τσίπουρο Λίτσα, τραγουδάς...

[ΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ]

Εχοντας ενα μυαλό σαν και το δικό μου και με την τρελά που με δέρνει και που δεν σταματά δευτερόλεπτο .
Η σιωπή θα μου φαινόταν αιωνιότητα .

[Lionheart]

Να της κάνεις μήνυση και να της ζητήσεις αποζημίωση για οργανικές βλάβες και ψυχική οδύνη!

[TEUTAMOS]

ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΙΩΠΑΝ (από ΤΕΥΤΑΜΟ)

Σιωπής δε κρείττον ουδέν ει μή χρεών εστίν. Ορωντες μέν γάρ ανθρώπους σιωπωντας εικηι φαμέν συστρεφομένους είναι τε και συστελλομένους. Αληθείαι δέ ότι μήποτ' εσπουδακότες περί τά έξωθεν άπεισι σιωπώντες νομιστέον. Οι μέν Πυθαγόρειοι έφασαν χρηναι σιγαν ή κρεισσονα σιγης λεγειν εν τοις Χρυσοις Έπεσιν. Ο δέ Ζήνων έλεγεν ότι έχοντες στόμα μέν έν, ωτα δέ δύο μειζον το ακούειν ή το λέγειν. Πρός δέ τούτοις έστιν ειπειν ότι τωι μέν φιλοσοφειν πρέπει το σιωπαν, τηι δέ ρητορικηι το λέγειν. Ούτω δή οι μέν Αθηναιοι άριστοι τωι ρητορεύειν, οι δέ Λακεδαιμόνιοι τωι σιωπαν ή τοι το ελάχιστα λέγειν, όθεν και το παροιμιωδες "το λακωνίζειν εστί φιλοσοφειν". Οι δέ μεμαθηκότες διαλέγεσθαι πρώτον ακούειν μεμαθήκασιν.


Καλλίτερο πράγμα από την σιωπή δεν υπάρχει εκτός αν δεν είναι ανάγκη (να σιωπάς). Γιατί βλέποντας ανθρώπους να σιωπούν ασυλλόγιστα λέμε ότι είναι συνεσταλμένοι και εσωστρεφείς. Στ' αλήθεια όμως πρέπει να τους θεωρήσουμε ότι ποτέ τους δεν εχουν ασχοληθεί με το τι συμβαίνει γύρω τους και είναι απόντες δια της σιωπής τους. Οι Πυθαγόρειοι στα Χρυσά τους Έπη είπαν ότι πρέπει κανεις να σιωπα ή να λέει πράγματα ανώτερα της σιωπής. Ο Ζήνων έλεγε οτι σπουδαιότερο είναι να ακους παρα να μιλάς γιατι εχουμε δυο αυτιά, μα μόνον ένα στόμα. Σ' αυτά θα προσθέσω ότι είναι δυνατό να πει κανείς πως στην φιλοσοφία ταιριάζει η σιωπή, ενώ στην ρητορική το να μιλας. Έτσι λοιπόν οι μεν Αθηναίοι είναι οι καλλιτεροι στο να ρητορεύουν, μα οι Λακεδαιμόνιοι στο να σιωπούν ή τουλάχιστον στο να μιλάνε πολύ λίγο, απ' όπου και η παροιμία "το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν". Όσοι έχουν μάθει να κάνουν διάλογο έχουν πρώτα μάθει να ακούνε.

[Apomakros]

Όσοι έχουν μάθει να κάνουν διάλογο έχουν πρώτα μάθει να ακούνε.

Πολύ σωστό.

Και πρέπει κατά τη γνώμη μου να επισημαίνεται και τούτο: Ότι ο διάλογος δεν είναι θέμα υπερίσχυσης, δηλαδή ποιος μπορεί να τεκμηριώσει καλύτερα τις απόψεις του.

Γιατί ακόμα κι αν έχω δίκιο, εξαρτάται από το επίπεδο γνώσης του άλλου αν έχει την ικανότητα να το αντιληφθεί. Επομένως ο διάλογος δεν γίνεται απλώς προς υπερίσχυση γνώμης.

Άλλωστε ένας διάλογος δεν σταματάει ποτέ. Κάνει μικρές ή μεγάλες παύσεις, αλλά στόχος του είναι να φέρει σοφία στον άνθρωπο. Και υπό αυτήν την έννοια ο καθένας μας που λαμβάνει μέρος σ' αυτό το πνευματικό παιχνίδι γνώσης, είναι ένας εν δυνάμει φιλόσοφος.

Όταν ένας φιλόσοφος πεθαίνει, την ίδια στιγμή γεννιέται κάποιος μεγαλύτερος, γεννιούνται οι βάσεις και οι ιδέες πάνω στις οποίες θα γαλουχηθούν νέοι άνθρωποι, νέοι στο πνεύμα, οι οποίοι θα μετεξελιχθούν δια μέσου της κριτικής σκέψης επάνω στις σκέψεις του πρώτου, σε κάτι ανώτερο: Να γίνει ο μαθητής μεγαλύτερος δάσκαλος από τον δάσκαλό του.

Εκείνο που για μένα έχει νόημα, είναι την κάθε στιγμή που ζω, να πορεύομαι ως μαθητής και ως δάσκαλος συγχρόνως, δίχως η μία υπόσταση να υπερισχύει της άλλης. Διότι καθώς γηράσκω αεί διαδασκόμενος, διαδίδω τη γνώση μου μέσα από τα δικά μου κανάλια αντίληψης, μέσα από την δική μου κριτική, αλλά πρωτίστως γνωρίζω πώς να κριτικάρω και πώς να αναθεωρώ την άποψή μου, πώς να ακούω και πώς να σχολιάζω.

Νομίζω πως μόνο ένας τέτοιος διάλογος έχει σχέση με τη γνώση.



(Και μόνον έτσι μπορώ να νιώσω την μεγαλύτερη χαρά του διαλόγου. Την κατανόηση)

[TEUTAMOS]

Τα είπες ωραία, φίλε Απόμακρε! Θα συμφωνήσω βροντερά μαζί σου σε όσα λες κι όχι σιωπηρά. Υπάρχουν κάποιοι "άγραφοι" αλλά κοινώς "γραμμένοι" από πολλούς κανόνες του διαλέγεσθαι (δια + λέγομαι = διαθέτω τον εαυτόν μου (η μεση φωνή του λεγω εδώ) σε λεκτική επικοινωνία με τους άλλους). Υπάρχει η δια βίου παιδεία που ως πρώτο μέλημα έχει να σε καταστήσει διαλεκτικόν όν και επιδεκτικό διδασκαλίας. Ο διάλογος είναι μορφή διδασκαλίας όπου όλοι είναι δάσκαλοι και όλοι ταυτοχρόνως μαθητές.