Πώς το φαγητό σας δεν θα... «τρώει» τον πλανήτη

[Spirit oF Fire]

Των ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΜΑΝΔΡΑΚΟΥ, ΤΟΥΣΑΣ ΖΑΠΠΑ
Πηγή: Ενθετο ΟΙΚΟ της Καθημερινής

Σύμφωνα με τη μεσογειακή διατροφή, δεν χρειαζόμαστε περισσότερα από 60 γραμμάρια κρέατος την εβδομάδα. Ο μέσος Ελληνας καταναλώνει 100 γραμμάρια την ημέρα. Αυτό δεν επιβαρύνει μόνο την υγεία του, αλλά κυρίως το περιβάλλον. Δεν χρειάζεται, όμως, να γίνετε χορτοφάγοι. Το ΟΙΚΟ σας δίνει λύσεις.

Γνωρίζατε ότι κάθε ζουμερή μπριζόλα που φτάνει στο πιάτο σας «κοστίζει» στον πλανήτη τις ίδιες εκπομπές ρύπων του θερμοκηπίου όσο και η οδήγηση απόστασης 30 χιλιομέτρων; Οτι για την παραγωγή μόλις ενός κιλού μοσχαρίσιου κρέατος η ατμόσφαιρα επιβαρύνεται με 36,4 κιλά διοξειδίου του άνθρακα και δαπανάται ενέργεια ίση με αυτήν που χρειάζεται για να μείνει αναμμένη μια λάμπα των 100 βατ για 20 μέρες; Οτι τελικά η εμμονή μας σε μια αμιγώς κρεοφαγική διατροφή έχει ενεργειακές, άρα και περιβαλλοντικές, επιπτώσεις πολύ πιο σοβαρές από ό,τι ίσως νομίζαμε; Οχι, η λύση δεν είναι να ξεκινήσουμε απεργία πείνας ούτε να υποφέρουμε από ενοχές για κάθε μπουκιά τρυφερού φιλέτου που βάζουμε στο στόμα μας. Δεν χρειάζεται να βγάλουμε το κρέας από τη ζωή μας. Μπορούμε όμως να το περιορίσουμε.


Με δεδομένο ότι το έτος 2050 η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος θα έχει σκαρφαλώσει στα 465 εκατομμύρια τόνους από 230 εκατομμύρια που υπολογίζονταν για το 2000, δεν ήταν τυχαία η πρόσφατη παρέμβαση του δρος Ρατζέντρα Πατσάουρι, προέδρου της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, ο οποίος κάλεσε τους πολίτες να αποκλείσουν για μία μέρα έστω την εβδομάδα το κρέας από το πιάτο τους, προκειμένου να συνεισφέρουν στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής.

Γιατί το κόκκινο κρέας κάνει κακό στον πλανήτη

Οταν, μιλώντας για το ενεργειακό αποτύπωμα της διατροφής μας, αναφερόμαστε στο κρέας, εννοούμε κυρίως το κόκκινο και ειδικά το βοδινό/μοσχαρίσιο. Και αυτό, γιατί:

1. Η αγελάδα... χωνεύει! Λόγω των ζυμώσεων στο πεπτικό της σύστημα η αγελάδα, όπως κάθε μηρυκαστικό, παράγει μεθάνιο, ένα αέριο 23 φορές πιο επιβλαβές από το διοξείδιο του άνθρακα όσον αφορά το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η σύνθεση της ζωοτροφής επηρεάζει μεν τον τρόπο με τον οποίο αυτή διασπάται στα έντερα των μηρυκαστικών και συνεπώς την παραγόμενη ποσότητα μεθανίου, ωστόσο καταλυτικό ρόλο παίζει το ίδιο το ζώο. Χαρακτηριστικά, μια αγελάδα μπορεί να παράγει από 100 έως και 200 λίτρα μεθανίου καθημερινά, ενώ ένα πρόβατο μόλις 30.
2. Τα χημικά λιπάσματα για την παραγωγή ζωοτροφών και η κοπριά των βοοειδών ευθύνονται για την απελευθέρωση σημαντικών ποσοτήτων υποξειδίου του αζώτου, το οποίο είναι 296 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα ως προς την ικανότητά του να δεσμεύει θερμότητα και παραμένει στην ατμόσφαιρα κατά μέσο όρο για 114 χρόνια. Η κτηνοτροφία ευθύνεται για το 65% του ανθρωπογενώς παραγόμενου υποξειδίου του αζώτου, κυρίως από τις κοπριές.
3. Η κτηνοτροφία καταναλώνει μεγάλες ποσότητες γλυκού νερού, το οποίο αρδεύεται για την παραγωγή ζωοτροφών. Υπολογίζεται ότι σε κάθε λίτρο αγελαδινού γάλακτος αναλογούν 990 λίτρα νερού.
4. Οσο πιο τεχνολογικά προηγμένη είναι η αγροτική περιοχή στην οποία γίνεται η κτηνοτροφία τόσο περισσότερο συμβάλλει, λόγω των υποδομών και του ενεργοβόρου εξοπλισμού, που χρησιμοποιεί στην κλιματική αλλαγή. Το πρόβλημα δεν προκύπτει τόσο από την άμεση κατανάλωση ενέργειας για τη χρήση γεωργικών μηχανημάτων όσο από την έμμεση, που προορίζεται για την παραγωγή ζωοτροφών, λιπασμάτων, σπόρων και την κατασκευή των υποδομών. Ετσι, κατά μέσο όρο για ένα λίτρο αγελαδινού γάλακτος απαιτούνται 250 γραμμάρια σε ισοδύναμα πετρελαίου, ενώ για ένα κιλό μοσχαρίσιο κρέας 1.550 γραμμάρια σε ισοδύναμα πετρελαίου, όπου 1 ισοδύναμο πετρελαίου αντιστοιχεί σε 0,75 λίτρα βενζίνης.


«Εχετε τη μεσογειακή διατροφή, μην την αγνοείτε»

Πριν από 2 χρόνια ο Γκίντον Eσελ και η Πάμελα Μάρτιν, επίκουροι καθηγητές του Πανεπιστημίου του Σικάγου, επιχείρησαν να συγκρίνουν δύο ίσης θερμιδικής αξίας αλλά διαφορετικού περιεχομένου σε πρώτες ύλες γεύματα, στο πλαίσιο επιστημονικής έρευνας που εκπονούσαν για το κατά πόσον οι διατροφικές συνήθειες των Αμερικανών συνδέονται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Διαπίστωσαν ότι η μοσχαρίσια μπριζόλα ευθύνεται για 24 φορές περισσότερες εκπομπές ρύπων από ό,τι ένα πιάτο με βάση λαχανικά μαγειρεμένα στο γουόκ, δηλαδή είναι κατά 2.400% πιο επιζήμια για τον πλανήτη. «Πιο απλά και χειροπιαστά, αν ο μέσος Αμερικανός καταναλωτής κρέατος γινόταν χορτοφάγος θα γλίτωνε την ατμόσφαιρα από 1½ τόνο CO2 ετησίως», εξηγεί ο κ. Εσελ στο ΟΙΚΟ. «Αυτό δεν σημαίνει ότι από αύριο πρέπει να σταματήσουμε να τρώμε κρέας. Σημαίνει όμως ότι όσο λιγότερα ζωικά προϊόντα καταναλώνουμε τόσο περισσότερο ωφελούμε τον πλανήτη. Εναλλακτικές υπάρχουν. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα έχετε την τύχη να ξέρετε καλύτερα από τον καθένα τα πλεονεκτήματα της μεσογειακής διατροφής. Γιατί να μην επωφεληθείτε περισσότερο από την ποικιλία οσπρίων, λαχανικών και φρούτων που αφθονούν στον τόπο σας;».

Στη Μεγάλη Βρετανία ορισμένα σούπερ μάρκετ επιχειρούν ήδη, τοποθετώντας ειδική σήμανση στις ετικέτες των προϊόντων διατροφής, να τα κατηγοριοποιήσουν ανάλογα με το ενεργειακό τους αποτύπωμα. Παρόμοια προσπάθεια γίνεται και στις ΗΠΑ από γνωστή αλυσίδα καταστημάτων εστίασης, που μάλιστα πρόσφατα εγκαινίασε στην ιστοσελίδα της και τη λειτουργία συστήματος υπολογισμού του ενεργειακού αποτυπώματος όλων των προσφερόμενων μενού της. «Κάθε πρωτοβουλία που κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ενδιαφέρουσα ως σύλληψη, ωστόσο η εφαρμογή της δεν είναι τόσο εύκολη όσο ίσως φαίνεται. Γιατί, φερ' ειπείν, δεν αρκεί να γράψουμε στην ετικέτα ότι το τάδε τρόφιμο ταξίδεψε 100 χλμ. ώσπου να φτάσει στο πιάτο μας. Αυτό που εν προκειμένω βαρύνει είναι το μέσο με το οποίο μεταφέρθηκε: φορτηγό, πλοίο, τρένο ή αεροπλάνο. Ομως επί της ουσίας ο πιο καταλυτικός παράγων στον υπολογισμό των ρύπων για τους οποίους ευθύνεται το φαγητό μας δεν είναι η απόσταση που διήνυσε όσο οι μέθοδοι με τις οποίες παρήχθη. Και γι' αυτόν το λόγο η κτηνοτροφία είναι ο τομέας στον οποίο πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας», λέει ο κ. Εσελ.

Στα «βρώμικα» μυστικά που κρύβει ένα κατά τα άλλα λαχταριστό κομμάτι κρέας συμπεριλαμβάνεται όμως και άλλη μια σημαντική παράμετρος. Πρόκειται για τον τόπο παραγωγής του, ο οποίος σχετίζεται με δύο ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες στενά συνδεδεμένες με την ορθολογική ή μη χρήση των φυσικών πόρων: τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στη μονάδα εκτροφής των ζώων και τον τεχνολογικό εξοπλισμό που έχει στη διάθεσή του ο αγρότης. «Οι προηγμένες τεχνολογικά περιοχές συνεισφέρουν σε μεγαλύτερο βαθμό στις κλιματικές αλλαγές από τις πιο υπανάπτυκτες λόγω των εντατικότερων μεθόδων που χρησιμοποιούν», σημειώνει ο κ. Εσελ. «Αντίστοιχα, στον υπολογισμό των ρύπων βασικό ρόλο διαδραματίζει το γεωγραφικό μήκος και πλάτος όπου βρίσκεται η κτηνοτροφική μονάδα. Γιατί μια γαλακτοπαραγωγός αγελάδα που μεγαλώνει στη Σαουδική Αραβία είναι πολύ πιο ενεργοβόρα από ένα βοοειδές της νότιας Ευρώπης. Δεν μπορεί να επιβιώσει αν στη φάρμα ο κλιματισμός δεν λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο».

Καλύτερο το βιολογικό!

Την επόμενη φορά πάντως που θα καταρτίσουμε τη λίστα με τα ψώνια της εβδομάδας, καλό είναι να γνωρίζουμε πως το ενεργειακό αποτύπωμα του βιολογικού μοσχαρίσιου κρέατος είναι σαφώς μικρότερο από αυτό του συμβατικού. Συνεπώς, ας το προτιμάμε. «Αυτό συμβαίνει γιατί η βιολογική κτηνοτροφία λειτουργεί ως κλειστό σύστημα: η κοπριά των ζώων χρησιμοποιείται ως λίπασμα στο χωράφι που παράγει την τροφή τους, συνεπώς αποκλείονται τα χημικά λιπάσματα, των οποίων η παραγωγή απαιτεί υψηλή κατανάλωση ενέργειας και εκλύει μεγάλες ποσότητες ρύπων», εξηγεί ο κ. Εσελ.

«Πρέπει εδώ να διευκρινίσω ότι αναφέρομαι κυρίως σε βιολογικές κτηνοτροφικές μονάδες μικρής κλίμακας, που αντίστοιχες φαντάζομαι υπάρχουν και στην Ελλάδα. Γιατί για τις μεγαλύτερες, σαν αυτές που συναντάμε στη Δυτική Ακτή των ΗΠΑ, τα πράγματα αλλάζουν λίγο. Συνήθως εκεί η παραγόμενη εντός της μονάδας κοπριά δεν επαρκεί, άρα πρέπει να μεταφερθεί από άλλες περιοχές. Ομως επειδή το βάρος της δεν είναι διόλου αμελητέο, εδώ υπεισέρχονται και ζητήματα σχετικά με τη μεταφορά και την κατανάλωση ενέργειας που προέρχεται από αυτήν. Συνεπώς καταλήγουμε ακριβώς εκεί από όπου ξεκινήσαμε. Ως υπεύθυνοι καταναλωτές πρέπει να απαιτούμε να λαμβάνουμε γνώση των συνθηκών υπό τις οποίες έχει παραχθεί η τροφή μας. Διαφορετικά είναι σαν να αγνοούμε πόσο καύσιμο «καίει» το αυτοκίνητό μας».

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ

Περιορίζουμε σταδιακά την κατανάλωση κόκκινου κρέατος.
Βάζουμε στην καθημερινή μας διατροφή τα όσπρια, το ψάρι, τα θαλασσινά. Ανακαλύπτουμε (ξανά) τις ευεργετικές ιδιότητες της μεσογειακής διατροφής.
Προτιμούμε το βιολογικό κρέας έναντι του συμβατικού.
Μαγειρεύουμε τις ποσότητες που χρειάζονται για να καλύψουν τις ανάγκες μας.
Δεν πετάμε φαγητό στα σκουπίδια.

1 ΧΑΜΠΟΥΡΓΚΕΡ = 1 ΚΙΛΟ CO2

• Από την κτηνοτροφία προέρχεται το 18% των εκπομπών ρύπων του θερμοκηπίου που προκαλούνται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες - αυτό είναι περισσότερο από το ποσοστό των αερίων που αντιστοιχούν στον τομέα των μεταφορών!
• Πιο συγκεκριμένα, η κτηνοτροφία εκπέμπει το 9% του CO2, το 35%-40% του μεθανίου και το 65% του υποξειδίου του αζώτου.
• 60% αύξηση στις εκπομπές μεθανίου από την κτηνοτροφία ώς το 2030 προβλέπει ο ΟΗΕ.
• 2,4 δισεκατομμύρια τόνοι CO2 εκλύονται κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα της αποψίλωσης δασών για να δημιουργηθούν χορτολιβαδικές εκτάσεις και βοσκοτόπια.
• Σε 1,5 δισεκατομμύριο ανέρχονται τα βοοειδή σε όλο τον κόσμο.
• Το 30% της επιφάνειας της γης που δεν καλύπτεται από πάγους συμμετέχει άμεσα ή έμμεσα στην παραγωγή του κρέατος.
• 1 κιλό CO2 εκλύεται για να παραχθεί 1 χάμπουργκερ.
• 56 δισεκατομμύρια ζώα εκτρέφονται και σφάζονται ετησίως για ανθρώπινη κατανάλωση, σύμφωνα με στατιστικές του FAO. Αριθμός που υπολογίζεται πως θα διπλασιαστεί μέχρι το 2050.
• 230 κιλά περίπου είναι το κρέας που παίρνουμε από μια μέση αγελάδα.


ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΑΚΗΣ
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ*
«Μια φορά το μήνα κρέας μάς φτάνει!»

Πόσο έχουν αλλάξει οι διατροφικές μας συνήθειες τα τελευταία χρόνια, και από πότε;

Τις τελευταίες δεκαετίες, δηλαδή από τη δεκαετία του 1970 και μετά παρατηρούμε μια σαφέστατη στροφή των διατροφικών συνηθειών στη χώρα προς πιο δυτικού τύπου διατροφικά πρότυπα, με αύξηση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και ζάχαρης και μείωση της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών, οσπρίων και λαδερών φαγητών. Η αλλαγή αυτή γίνεται εντονότερη από τη δεκαετία του '80 μέχρι και σήμερα.

Πόσο κρέας τρώει ο Ελληνας καθημερινά;

Στη χώρα μας σήμερα καταναλώνουμε υψηλά ποσά κόκκινου κρέατος. Ειδικότερα, μεταξύ 13 ευρωπαϊκών χωρών η Ελλάδα κατέχει την πρωτιά σε ό,τι αφορά την κατανάλωση κόκκινου κρέατος, με μέσο όρο τα 100 γραμμάρια ημερησίως κατ' άτομο, τη στιγμή που σε χώρες όπως η Νορβηγία, η Γερμανία ή η Πολωνία οι κάτοικοι καταναλώνουν σχεδόν τη μισή ποσότητα χοιρινού ή βοδινού κρέατος. Συγκεκριμένα, η μέση ημερήσια κατανάλωση κόκκινου κρέατος στη Νορβηγία είναι 53 γραμμάρια, στη Γερμανία 60 και στην Πολωνία 62 γραμμάρια. Πρωταθλήτρια όμως είναι η Ελλάδα στον συγκεκριμένο τομέα και σε σύγκριση με τους «μεσογειακούς» γείτονές της. H κατανάλωση κόκκινου κρέατος στην Ιταλία είναι 71 γραμμάρια, στην Ισπανία 55, ενώ στην Πορτογαλία 91 γραμμάρια. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, στην τελευταία ανανεωμένη έκδοση του προγράμματος DAFNE, που καταγράφει τις διατροφικές συνήθειες των Ευρωπαίων. Συντονίστρια του προγράμματος είναι η Αντωνία Τριχοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στο Εργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ποιες τροφές έχουν τα ίδια συστατικά με το κρέας και θα μπορούσαν να το αντικαταστήσουν στο τραπέζι μας;

Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος σχετίζεται άμεσα με την εμφάνιση προβλημάτων όπως η παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου. Κατά συνέπεια, είναι αναγκαία η μείωσή του σε συχνότητα που δεν θα ξεπερνά τις 1 - 2 φορές μηνιαίως. Αντί αυτού, η κάλυψη των αναγκών σε πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, σίδηρο και βιταμίνη Β12 μπορεί να επιτευχθεί μέσω της κατανάλωσης λευκού κρέατος όπως το ψάρι, θαλασσινών που αποτελούν εξαιρετική πηγή σιδήρου και βιταμίνης Β12, γαλακτοκομικών προϊόντων, αυγού και συνδυασμών τροφών φυτικής προέλευσης όπως τα όσπρια, το ρύζι, οι ξηροί καρποί, το ταχίνι.

*επιστημονικός συνεργάτης Εργαστηρίου Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής.

http://www.oikologio.gr

δεν συμφωνώ με όλα αυτά, απλά τα βάζω για όποιον ενδιαφέρεται

[Spirit_of_Fire]

Η κρεατοφαγία σε αριθμούς


ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κίττυ Ξενάκη
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Δευτέρα 8 Σεπτεμβρίου 2008

140 γραμμάρια κρέατος καταναλώνει καθημερινά ο μέσος Έλληνας. Πριν από 35 χρόνια, η μέση κατανάλωση δεν ξεπερνούσε τα 35 γραμμάρια 60 γραμμάρια (κόκκινου) κρέατος την εβδομάδα είναι το όριο που θέτει η μεσογειακή διατροφή ΤΟ 30% της επιφάνειας της Γης που δεν καλύπτεται από πάγους συμμετέχει άμεσα ή έμμεσα στην παραγωγή κρέατος ΤΟ 18% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μπορεί να αποδοθεί στην παραγωγή κρέατος ΤΟ 13% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σχετίζεται με τις μεταφορές 990 λίτρα νερού απαιτούνται για να παραχθεί ένα λίτρο γάλα 1κιλό διοξειδίου του άνθρακα εκλύεται όταν παράγεται ένα μπιφτέκι ταχυφαγείου 36,4 κιλά διοξειδίου του άνθρακα εκπέμπονται στη διάρκεια της παραγωγής ενός κιλού κρέατος, σύμφωνα με πρόσφατη ιαπωνική μελέτη. Το μέσο ευρωπαϊκό αυτοκίνητο εκπέμπει 36,4 κιλά διοξειδίου του άνθρακα κάθε 250 χιλιόμετρα 100 κιλά μεθανίου εκπέμπει κάθε χρόνο η μέση αγελάδα. Το μεθάνιο είναι αέριο του θερμοκηπίου, 23 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα. 100 κιλά μεθανίου λοιπόν ισοδυναμούν με 2.300 κιλά διοξειδίου του άνθρακα- για την εκπομπή τους, πρέπει να οδηγήσετε 12.550 χιλιόμετρα 7 κιλά σιτηρών χρειάζονται για να παραχθεί ένα κιλό κρέας 1.500.000.000 αγελάδες και ταύροι εκτιμάται ότι υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Παράγουν τα δύο τρίτα της αμμωνίας παγκοσμίωςη αμμωνία θεωρείται το βασικό αίτιο της τοξικής βροχής 456.000.000 τόνους κρέατος, σχεδόν διπλάσια ποσότητα σε σύγκριση με το 2001, αναμένεται να καταναλώνουμε έως το 2050. Το 1961, η συνολική παγκόσμια προσφορά κρέατος δεν ξεπερνούσε τα 71 εκατομμύρια τόνους

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=85651&ct=2