takis_papa έγραψε:takis_papa
Novus έγραψε:
ΓΛΩΣΣΑ = ΝΟΥΣ και το αντίστροφο,...
Σαφώς ΟΧΙ, φίλε μου, δεν είναι έτσι, όσα διπλώματα και μελέτες και αν επικαλεσθείς.
Ναι μεν γλώσσα = νους, αλλά ΔΕΝ ισχύει το αντίστροφο.
Είναι απόλυτα βέβαιο, ότι ο νους λειτουργεί ΠΕΡΑΝ της γλώσσας, κατανοών καταστάσεις
που πολλές φορές δεν είναι δυνατόν να περιγραφούν με τον λόγο.
Η γλώσσα είναι προϊόν παραγωγής του Νου, εργαλείο επικοινωνίας και μεταφοράς ιδεών,
αλλά δεν καλύπτει όλο το φάσμα της Γνώσης - ή, καλύτερα, της Επίγνωσης/Επιστήμης,
με το κυριολεκτολογικό νόημα των λέξεων αυτών.
Πόσες δε φορές, κατανοούμε καταστάσεις, τις οποίες ΔΕΝ μπορούμε να περιγράψουμε;
Και δεν εννοώ συναισθήματα,
αλλά την κατανόηση καταστάσεων αντικειμενικής φύσης που δεν έχουν σχέση με το θυμικό.
Ουαί και αλίμονο, αν ο Νους είχε πεπερασμένη αντιληπτικότητα,
όπως αντιθέτως, πεπερασμένη είναι η ποσότητα των λέξεων μιάς γλώσσας.
Κι όμως φίλε μου η φράση μου ισχύει όσα διπλώματα και μελέτες και αν επικαλείσαι εσύ. Και ισχύει ως προς το εξής: αυτό το ίσον δηλώνει μια σχέση αλληλεξάρτησης. Ειδικότερα:
Ό,τι καλούμε νόηση υπάρχει και δι-υπάρχει μέσω της γλώσσας. Την άμεση και στενή αυτή σχέση εξάρτησης μεταξύ νόησης (διάνοιας) και γλώσσας (λόγου) τη βρίσκουμε ήδη διατυπωμένη στον Σοφιστή (263e) του Πλάτωνος, όπου ο "εσωτερικός λόγος" (η διάνοια) και ο "εξωτερικός λόγος" (η ομιλία) εμφανίζονται ως "ταυτόν":
"Ξένος: Ουκούν διάνοια μέν καί λόγος ταυτόν πλήν ο μέν εντός της ψυχής πρός αυτήν διάλογος άνευ φωνής γιγνόμενος τούτ' αυτό ημίν επωνομάσθη διάνοια;
Θεαίτητος: Πάνυ μέν ούν.
Ξένος: Τό δέ γ' απ' εκείνης ρεύμα διά τού στόματος ιόν μετά φθόγγου κέκληται λόγος;
Θεαίτητος: Αληθή."
Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι η στενή αυτή αλληλεξάρτηση δηλώθηκε και γλωσσικά στην αρχαία Ελληνική, όπου τόσο η "λογική διανόηση" όσο και η "γλωσσική έκφραση" χαρακτηρίζονται με έναν κοινό όρο, τη λέξη "λόγος", αντίθετα προς άλλες γλώσσες, όπως π.χ. η λατινική, όπου γίνεται διάκριση μεταξύ ratio (reor) και oratio (oro).
Στη γλωσσολογία, ήδη από τον F. Saussure, έχει δηλωθεί με σαφήνεια
η δυϊκή διάκριση "σκέψη - γλώσσα" ως αδιάσπαστο σύνολο και βάση κάθε γλωσσικής ανάλυσης. Κάθε μεμονωμένη θεώρηση σκέψης και γλώσσας, περιεχομένου και γλωσσικής έκφρασής του νοείται μόνον ως προϊόν αφαίρεσης για μεθοδολογικούς σκοπούς.
Σκέψη και γλώσσα, χωριστά η μία από την άλλη, δεν υπάρχουν!!!
Να τι λέει σχετικά ο Saussure (Cours de linguistique generale, Mεταφρ. Φ. Αποστολόπουλου, 1916, 157/113):
"Ο λόγος (langue) μπορεί να παρομοιασθεί μ' ένα φύλλο χαρτιού. Η σκέψη αποτελεί τη μία όψη του κι οι ήχοι (η γλώσσα) την άλλη. Δεν μπορεί κανείς να κόψει τη μία όψη, χωρίς να κόψει συγχρόνως και την άλλη. Το ίδιο και η γλώσσα. Δεν μπορεί κανείς ν' απομονώσει ούτε τους φθόγγους από την σκέψη ούτε τη σκέψη από τους φθόγγους. Σε κάτι τέτοιο θα έφτανε κανείς μόνο με αφαίρεση, που θα κατέληγε σε καθαρή ψυχολογία ή καθαρή φωνητική!!!"
Η σκέψη μας λοιπόν και γενικά ο εσωτερικός μας κόσμος υπάρχει - για τους άλλους - από τη στιγμή που εκφράζεται, που γίνεται δηλ. γλώσσα. Έτσι καταλαβαίνει κανείς τη ρήση του φιλοσόφου της γλώσσας L. Wittgenstein που ταυτίζει τα όρια του κόσμου μας με τα όρια της γλώσσας μας: The limits of my language mean the limits of my world.
H πρόοδος εξάλλου στον τομέα των ιατρικών ερευνών ως προς τη σύσταση του εγκεφάλου αλλά και ως προς τις διαταραχές που επιφέρουν στη λειτουργία του διάφορες ασθένειες ή τραύματα επέτρεψε να προσδιοριστούν τα κέντρα του εγκεφάλου όπου εδράζεται η γλώσσα. Πρόκειται λοιπόν για 4 κέντρα γνωστά ως "τετράπλευρο της γλώσσας" που διακρίνονται σε κινητικά κέντρα (Broca και Exner) και αισθητικά (Wernicke και Kunsmal). Κλινικές κυρίως παθήσεις και γενικά βλάβες αυτών των κέντρων έδειξαν ότι οδηγούν σε σοβαρές διαταραχές της γλωσσικής επικοινωνίας: αφασία και αγραφία, "λεξική τύφλωση" και "λεξική κώφωση".
Γενικά η στενή σχέση νόησης και γλώσσας στηρίζεται πλέον και σε
βιολογικά - φυσιολογικά δεδομένα, που ενισχύονται καθημερινά από τα αποτελέσματα των ερευνών στην ψυχογλωσσολογία, στην παθογλωσσολογία και τη νευρογλωσσολογία. Πρόσφατε έρευνες μάλιστα έδειξαν πως δεν πρέπει να θεωρούμε μόνο αυτά τα τέσσερα κέντρα ως υπέυθυνα για τις γλωωσικέ λειτουργίες αλλ' ότι αντιθέτως πρέπει να δεχθούμε και την ύπαρξη ενός συστήματος "αναλυτών", που με πολύ σύνθετες διαδικασίες δέχονται, κατανέμουν, επεξεργάζονται και εκπέμπουν τα γλωσσικά μηνύματα (δηλ. τα κέντρα αυτά είναι κατά μία έννοια οι αφετηρίες και οι αναλυτές τα φίλτρα μέσα απ' τα οποία περνούν τα δεδομένα και καταλήγουν ως γλωσσικά μηνύματα)
Η στενή αυτή σχέση μεταξύ διανόησης/νόησης και γλώσσας προϋποθέτει εξάλλου ότι:
Ο ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΕΧΕΙ ΑΜΕΣΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΜΗΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Δηλ. η γλώσσα - πέρα από ορισμένα καθολικά και διαγλωσσικά σχήματα (Chomsky) - απεικονίζει αναγκαστικά την πνευματική κατάσταση τη νοοτροπία και την ιδιομορφία κάθε έθνους!
Ο Χατζιδάκ
ις διδάσκει σχετικά (Γενική Γλωσσική, α΄ μέρος, 1915, 212):
"Γλωσσικός και διανοητικός πλούτος εξισούνται προς αλλήλους. Διά τούτο λέγεται ότι τοσαύται έννοιαι εκφράζονται ΔΙΑ της γλώσσης ενός έθνους όσας τούτο έχει, και τανάπαλιν ότι τοσαύτας εννοίας έχει όσαι εκφράζονται διά της γλώσσης αυτού"
Έτσι εξηγείται και η μεγάλη δυσκολία που εμφανίζει πάντοτε η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Μαθαίνω μια ξένη γλώσσα δεν σημαίνει απλώς ότι μαθαίνω καινούριες λέξεις ή δομές κτλ. αλλά κυρίως ότι μαθαίνω να βλέπω τον κόσμο μέσα από μία άλλη γλωσσική οργάνωση και έκφρασή του, αυτήν ακριβώς που ασυναίσθητα και βαθμηδόν αποκτούν τα άτομα μιας εθνικής γλωσσικής κοινότητας.
π.χ.
It' raining cats and dogs = Βρέχει καρεκλοπόδαρα
Ή το παράδειγμα που μου είχε πει Βίκυ με τον Eddie Murphy
κ.ά
Κανείς δεν αμφισβητεί την απέραντη και αχανή αντιληπτότητα του νου, ωστόσο η σκέψη δουλεύει και λειτουργεί μέσω της γλώσσας. Όταν σκεφτόμαστε κάποια έννοια (π.χ. αγάπη, ανθρωπισμός κτλ.) ή διάφορες άλλες έννοιες οι οποίες μπορεί να μην εκφράζονται/αναπαριστώνται ρητά ΔΙΑ της γλώσσας, μέσα στο μυαλό μας έχουμε μια εικόνα αυτών των εννοιών τις οποίες πάντοτε προσπαθούμε να τις εκφράσουμε μέσω της γλώσσας τουλάχιστον έμμεσα (είναι έτσι, και λίγο από εκεί, και λίγο από εδώ κτλ.). Δεν δυνάμεθα καν να τις διανοηθούμε χωρίς τη γλώσσα! Αυτό το έμφυτο στοιχείο είναι που μας διαφοροποιεί και μας δίνει τροφή για σκέψη. Η επικοινωνία και η νοοτροπία είναι αλληλένδετα καθώς το ένα εξαρτάται από το άλλο (η γλώσσα ως φορέας της σκέψης του ανθρώπου και η σκέψη ως εν δυνάμει στοιχείο της παρουσίας της γλώσσας).
Πολλές έννοιες δεν μπορούμε να τις κφράσουμε ΡΗΤΑ αλλά μπορούμε τουλάχιστον να τις περιγράψουμε. Κάποια στιγμή μπορεί να βρεθεί ένας νεολογισμός ή μια καινούρια λέξεη η οποία θα δηλώνει με΄σα στη συνείδηση των φυσικών ομιλητών αυτήν την "μοναχική" έννοια.
Επιπλέον η "πεπερασμένη ποσότητα των λέξεων μιάς γλώσσας" που αναφέρεις είναι αποτέλεσμα της εγγενούς φύσεως του ανθρώπου να στοχεύει πάντοτε στην δήλωση άπειρων εννοιών και σημασιών με τη μεγαλύτερη δυνατή ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, με τη χρησιμοποίηση δηλ. περιορισμένου αριθμού φωνημάτων. Μικρός κατά κανόνα αριθμός φωνημάτων συνδυαζόμενος ποικιλοτρόπως και διαφοροτρόπως κατά γλώσσα, μπορούν να δηλώνουν τον ΤΕΡΑΣΤΙΟ αριθμό των σημασιών και κατ επέκταση των εννοιών που απαρτίζουν τις φυσικές γλώσσες (Μartinet, αρχή της οικονομίας: φθόγγοι > δομές > λέξεις). Είναι ακριβώς το ίδιο με το εξής φαινόμενο: Σου λένε ότι για να πας σπίτι σου υπάρχει ένας κυκλικός δρόμος από τον οποίο θα αργήσεις να πας ενώ υπάρχει κι ένας ευθύς δρόμος που σε οδηγεί εκεί σε χρόνο ντετέ! Ποιον θα διαλέξεις;;;
Σκεφτείτε και το άλλο:
Τι γίνεται; (αντί της ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ από πλευράς συσχετισμού γλώσσας - εννοιών φράσης "Καλημέρα. Πώς νιώθεις σήμερα, ημέρα Τετάρτη, 21.4.2010, ώρα 11.00,; Είσαι καλά ή άσχημα; Κουράστηκες το βράδυ ή όχι; Ξύπνησες καλά ή όχι; Είσαι ευδιάθετος τώρα ή όχι ..... κτλ.)
και άλλα πολλά παραδείγματα. Όλο αυτό λοιπόν, το ότι δηλώνουμε δηλ. μία ολόκληρη έννοια με την λέξη "αγάπη" μέσω ενώς πεπερασμένου αριθμού στοιχείων, μας δείχνει ότι όλο αυτό είναι δικό μας αποτέλεσμα κι όχι ότι πρέπει αναγκαστικά να μιλάμε για καλούπωμα της σκέψης από την γλώσσα επειδή αναφέρουμε ότι είναι αλληλοεξαρτώμενες. Καμία σχέση το ένα από το άλλο. Μην τα συγχέουμε.
Απλώς βρίσκουμε εμείς ένα τρόπο οικονομικό να δηλώνουμε τα απέραντα όρια της σκέψης μέσω της γλώσσας. Το θέμα είναι ότι η σκέψη υπάρχει και αυξάνει την απειρότητά της μέσω της γλώσσας όπως η γλώσσα είναι κι ο φορέας της.
* Στηρίχτηκα κυρίως στη Θεωρία της Γλωσσολογίας του κ. Μπαμπινιώτη, του Lyons και στα έργα του F. Saussure και Γ. Χατζιδάκι (με ι όπως επέμενε ο ίδιος ότι γράφεται...
)