Συνήθη Γλωσσικά Λάθη

[TEUTAMOS]

Συνήθη Γλωσσικά Λάθη (Μέρος 4ο) -----------------------------------------
1. Αρχής γενομένης
Η φράση "αρχής γενομένης", που τελευταία χρησιμοποιείται κατά κόρον, αντιπροσωπεύει μιαν από τις πιο αρχαιοπρεπείς και δύσκολες συντάξεις, τη σύνταξη της γενικής απολύτου. Η γενική απόλυτος είναι η σύνταξη, κατά την οποία το υποκείμενο της μετοχής και η ίδια η μετοχή μπαίνουν σε πτώση γενική και τούτο συμβαίνει, όταν το υποκείμενο της μετοχής δεν έχει καμιά συντακτική σχέση με το ρήμα της πρότασης, δεν είναι δηλαδή ούτε υποκείμενο ούτε αντικείμενο ούτε προσδιορισμός στο κύριο ρήμα. Παραδείγματα γενικής απολύτου είναι οι πολύ εύχρηστες φράσεις "θεού θέλοντος", "τηρουμένων των αναλογιών", "ούτως εχόντων των πραγμάτων", "κεκλεισμένων των θυρών", "επελθόντος του σκότους" κ.ά. Τηρουμένων των αναλογιών τα πράγματα χειροτερεύουν μέρα με τη μέρα. Θεού θέλοντος θα ικανοποιηθούν όλες οι επιθυμίες μας. Το δικαστήριο εξέτασε την υπόθεση της ληστείας του υποκαταστήματος της τράπεζας κεκλεισμένων των θυρών. Ούτως εχόντων των πραγμάτων δεν αισθανόμαστε ευτυχείς.

Η πιο σοβαρή δυσκολία στη χρήση της σύνταξης της γενικής απολύτου και επομένως και της φράσης "αρχής γενομένης" έγκειται στο χρόνο στον οποίο θα τεθεί η μετοχή, γιατί δεν μπορείς να τοποθετείς τη μετοχή σε χρόνο Αόριστο, αν η πράξη, στην οποία αναφέρεσαι, γίνεται στο παρόν ή το μέλλον. Για παράδειγμα στην πρόταση "επελθόντος του σκότους η αστυνομία διέκοψε τις έρευνές της για την ανακάλυψη του ενόχου", πολύ ορθά η μετοχή "επελθόντος" μπήκε στον Αόριστο, γιατί το διέκοψε δηλώνει μια πράξη που έγινε στο παρελθόν. Στην πρόταση "επερχομένου του σκότους οι δρόμοι στις μεγαλουπόλεις παρουσιάζουν την εικόνα της ερημιάς" η μετοχή μπήκε στον Ενεστώτα, γιατί και η πράξη του "παρουσιάζουν" είναι κάτι που συμβαίνει τώρα και επα-ναλαμβάνεται πολλές φορές.

Η φράση επομένως "αρχής γενομένης" μπορεί να χρησιμοποιείται σωστά μόνο αν μιλούμε για πράξεις που γίνονται στο παρελθόν και όχι για πράξεις που γίνονται στο παρόν ή στο μέλλον, αφού η μετοχή "γενομένης" είναι χρόνου Αορίστου. Στην πρόταση "η κατάσταση στις κερκίδες επιδεινώθηκε αρχής γενομένης από την αποβολή του παίκτη της γηπεδούχου" ορθά χρησιμοποιείται η φράση "αρχής γενομένης". "Η αστυνομία ενήργησε αστραπιαία για την αντιμετώπιση της κατάστασης αρχής γενομένης με τη σύλληψη των πρωταιτίων". Και σ' αυτή την πρόταση γίνεται ορθή χρήση. Λανθασμένη είναι η χρήση στην περίπτωση που ακολουθεί: "Οι εκδηλώσεις θα είναι εντυπωσιακές και θα καλύψουν διάστημα ενός μηνός αρχής γενομένης από την ερχόμενη βδομάδα". Και τούτο γιατί μιλάμε για κάτι που θα συμβεί στο μέλλον, ενώ το "γενομένης" είναι μετοχή Αορίστου. Ορθό θα ήταν, αν χρησιμοποιούσαμε τον τύπο "γενησομένης" που είναι μετοχή Μέλλοντος.

Προσωπικά, βέβαια, θα εισηγούμουν να αποφεύγεται η χρήση της φράσης "αρχής γενομένης" και στη θέση της να χρησιμοποιείται το απλό "αρχίζοντας από": π.χ. Το Υπουργικό Συμβούλιο μελέτησε τα θέματα της επικαιρότητας αρχίζοντας από το πόρισμα για το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου.


Χρήσιμες Φράσεις --------------------------------------------------------------------------------------
Κεκλεισμένων των θυρών: Ο τύπος κεκλεισμένων είναι μετοχή του Παρακειμένου του ρήματος κλείομαι σε πτώση γενική. Κέκλεισμαι σημαίνει έχω κλεισθεί. Κεκλεισμένων των θυρών σημαίνει αφού έχουν κλεισθεί οι πόρτες στο κοινό: π.χ. Η δίκη διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών. Οι συνεδρίες του Υπουργικού Συμβουλίου διεξάγονται, βέβαια, κεκλεισμένων των θυρών και δεν είναι δυνατό να τις παρακολουθήσουν οι πολίτες, έστω κι αν όλοι μιλάμε για διαφάνεια στις δημόσιες υποθέσεις.


2. Προηγούμενα ή προηγουμένως;
Στην προσπάθειά τους μερικοί να ακολουθήσουν πιστά τους τύπους της Δημοτικής τείνουν να γενικεύουν τη χρήση της κατάληξης -α στα επιρρήματα καταργώντας την κατάληξη -ως τελείως, κάτι που πολλές φόρες δεν είναι σωστό ή προσκρούει στο γλωσσικό αισθητήριο. Σκόπιμα, για παράδειγμα, στην προηγούμενη γραμμή χρησιμοποίησα το επίρρημα "τελείως" αντί του "τέλεια", γιατί το "τέλεια" έχει διαφορετική σημασία. Το ίδιο συμβαίνει με τα επιρρήματα "απλώς" και "απλά", "ιδιαιτέρως" και "ιδιαίτερα", "αδιακρίτως" και "αδιάκριτα" που δεν έχουν την ίδια σημασία.

Το "προηγουμένως" είναι επίρρημα που προέρχεται από τη μετοχή "προηγούμενος", όπως και τα επιρρήματα "επομένως" και "ενδεχομένως" που προέρχονται από τις μετοχές "επόμενος" και "ενδεχόμενος" αντίστοιχα και σ' αυτές τις περιπτώσεις πιο εύηχος και πιο συμβατός με το γλωσσικό αισθητήριο είναι ο τύπος σε -ως αντί του τύπου σε -α: π.χ. Όπως δήλωσα και προηγουμένως, δεν πιστεύω ότι θα γίνει κάτι τέτοιο. Επομένως θα πρέπει να περιμένουμε. Ομολογουμένως δεν έχω πεισθεί από όσα υποστηρίζεις. Ενδεχομένως θα παρουσιασθούν νέες προοπτικές για το μέλλον.

Του Γαβριήλ Μηνά
Φιλολόγου

μου εδόθη το λινκ (http://www.cyta.com.cy/pr/newsletter/Ar ... ssika.html) απο τον φιλτατο Garden_in_Black ή Deadly_Blessing (Άρης)

[TEUTAMOS]

Η φράση "αρχής γενομένης" έχει απολέσει την λειτουργική της αξία ως γενικής απολύτου, όπως εχρησιμοποιείτο στην αρχαία ελληνική. Αποτελεί έναν κοινό αρχαισμό που έχει διαφυλάξει η Νεοελληνική. Η δομή δεν μπορεί να ειπωθεί με μια εκ των δυο λέξεων, δηλαδη είτε ως αρχής είτε ως γενομένης, αλλά πάντα μαζι ως αρχής γενομενης. Δηλωνει τον χρονο, αλλα δεν περναει πια μορφοσυντακτικως η λειτουργια του χρονου μεσα απο την ρηματικη μορφολογια της μετοχης (αοριστος, γενικη, θηλυκου γενους, ενικος) σε συνδυασμο με το υποκειμενο (αρχης), που ειναι στην ιδια πτωση, στον ιδιο αριθμο και στο ιδιο γενος με τη μετοχη. Ετσι, η φραση καθως πια εχει αποκολληθει και χρησιμοποιειται στερεοτυπικα μονο, μπορει η χρηση της να υπεργενικευθει στον λογο, βλεποντας τετοια "λανθασμενα" παραδειγματα του τυπου που περιγραφει το αρθρο. Η ορθη χρηση της φρασης αυτης, στα σωστα πλαισια του λογου, μπορει να αποτελεσει αντεπιχειρημα για την προταθεισα καταργηση της.