κλέος άφθιτον

Έχει ειπωθεί ότι ο ομηρικός λογότυπος κλέος άφθιτον (αθάνατος δόξα) και ο αντίστοιχος σανσκριτικός εις τα ιερά κείμενα των Βεδών sravas aksitam (<*klewos ndhgwitom) ανάγουν την καταγωγήν τους εις μίαν υποτιθεμένην ΙΕ επικήν ποίησιν. Mε το θέμα της κοινής καταγωγής ομηρικής και ινδικής ποιήσεως έχει ασχοληθεί ο διακεκριμένος Ούγγρος ομηριστής Gregory Nagy. Επί πρώτον διεπίστωσε την κοινήν παρουσίαν του λογοτύπου εις τα ομηρικά και βεδικά κείμενα ένας άλλος έγκριτος μελετητής ο Adalbert Kuhn (19oς αι.). Το ερώτημα ή τα ερωτήματα που ανακύπτουν εδώ είναι: α) κατ' αρχήν μπορούμε να ομιλούμεν για ΙΕ επικήν (προφορικήν) ποίησιν; β) πώς εξηγείται η κοινή παρουσία του λογοτύπου εις τα δυο κείμενα; γ) ποιος είναι παλαιότερος, ο ομηρικός ή ο βεδικός λογότυπος; δ) αν οι δυο λογότυποι υπακούουν εις έν μέτρον, ποιο είναι αυτό, και ποια η σχέσις του ομηρικού μέτρου (εξαμέτρου) με το ινδικόν;
Απορρίπτων ευθύς εξαρχής την σκέψιν ότι ομιλούμεν για ένα ευρέως διαδεμένον λογότυπον και εις άλλας ΙΕ γλώσσας, πιστεύω ότι ή δεν πρέπει να έχει υπάρξει παλαιοτάτη επική ποίησις εις τας άλλας ΙΕ γλώσσας, οπότε και δεν διεσώθη ο λογότυπος, ή δεν υπήρξε καν πρωτογλώσσα ΙΕ απ' όπου θα είχε παραληφθεί ο λογότυπος από τις άλλες ΙΕ γλώσσες, πέραν βεβαίως της Ελληνικής και Σανσκριτικής. Το θέμα, λοιπόν, εστιάζεται εις τις δυο αυτές γλώσσες και λαμβάνει ευρύτερες διαστάσεις που έχουν να κάνουν με την απώτατην συγγένειαν των δυο αυτών γλωσσών. Κατά την αποψίν μου, εις τον βαθμόν που δικαιούμαι να εκφέρω γνώμην για ένα τόσο ειδικόν θέμα, η αρχαία ινδική παλαιότατα θα έπρεπε να είχε συνδεθεί με την Πρωτοελληνικήν γλώσσαν, δείγματα της οποίας δεν επεβίωσαν, καθώς ομιλούμεν για 3ην ή 4ην χιλ. π.Χ ή και πιο πίσω. Την απώτατην αυτήν σύνδεσιν θα πρέπει να την αναζητήσωμεν είτε εις τον ευρασιατικόν χώρον (πρίν οι Ινδοιρανοί εγκατασταθούν εις τις περιοχές όπου σήμερον ευρίσκονται), είτε εις μίαν πανάρχαιαν μετανάστευσιν κατοίκων του ελλαδικού χώρου, και δή του Αιγαίου ή της Μ. Ασίας, εις την Ινδίαν. Εις το δεύτερον υπάρχει μυθολογική υποστήριξις, καθώς παραδίδεται ότι τόσο ο Ηρακλής όσο και ο Διόνυσος εξεστράτευσαν εις την Ινδικήν. Γλωσσικώς αι δυο γλώσσαι έχουν κοινά στοιχεία. Πιστεύω ότι η ινδική είναι αυτή που εδέχθη επιδράσεις εκ της Πρωτοελληνικής. Αυτό φαίνεται εις το ότι τρέπει το πρωτοελληνικόν ε και ο εις a και το η (εε) και ω (οο) εις a: (α μακρόν).

πχ εστί ----> asti
όFις ----> avis (όις παρ' Ομήρωι το πρόβατον)
νή (νη-νεμία) ----> na:
ωκύς -----> a:ku

Ως satem (η λέξις ε-κατόν εις τα ινδικά) γλώσσα η Ινδική τρέπει το ουρανικόν κ εις s. Η δε Ελληνική είναι εκ των γλωσσών centum (ε-κατόν εις τα λατινικά), αν και αυτό ελέγχεται, διότι έχει και λέξεις που φαίνεται ότι ανήκουν εις την πρώτην ομάδα.
Επομένως, θα πρέπει να παρέλαβε το ουρανικόν κ από τους Πρωτοέλληνες και να το έτρεψεν εις s.
Ένα άλλο επιχείρημα πρός αυτήν την κατεύθυνσιν είναι η λέξις ίππος. Αρχήθεν η λέξις ήτο ικFος> ικκος > ίππος. Κανονικά το -κF- θα περιμέναμε να είχε τραπεί εις -π- (βλ. έπος <FεkFoς... λατ. vox,vocis). Εδώ όμως το -κF- δεν λαμβάνεται ως μια ενότης, αλλά χώρια:
εκ - Foς----> αρχ. ινδ. as-wa (κ ---> s // F ----> w).
Εις τα άλλας λέγομένας ΙΕ γλώσσας το κF εις την λέξιν ίππος έδωκε qu εις τα λατινικά (equus), ch εις τα ιρλανδικά (ech). H ινδική λέξις για τον ίππον aswa φαίνεται να προέκυψε απ' ευθείας από την προγενέστερην μορφήν της λέξεως ίππος, και πιθανότατα να σχετίζεται με την θρακικήν (βλ. Έζβενις, Ουτασπίω κοκ.).

Εις τον λογότυπον που αναφέραμε: sravas* aksitam < κλέFos άφθιτον, έχομεν τάς εξής αλλαγάς:

(*εκ του sravas πιθανόν προήλθεν η λέξις για το εθνωνύμιον Σλαύοι (Slaw), τουτέστιν ένδοξοι.Σήμερον δε η έννοια της λέξεως μετέπεσεν εις αυτήν του Σ(κ)λάβου)

-το ουρανικόν κ τρέπεται εις s
-το υγρόν λ δεν τρέπεται, αλλά εναλλάσσεται πολλάκις με το r (βλ. ΓΓΒ΄ me-Ri (μέΛι)
-το ε τρέπεται εις a
-το F υπήρξε αρχαιότατον ημιφωνον εις την ΠρΕλλ. Γι' αυτό υπάρχει και εις την Ινδικήν
-το ο τρέπεται εις a

-το a/α εδώ που είναι στερητικον είναι, σύμφωνα με την αποκατάστασιν της λέξεως, έν ανάπτυγμα ενός υποτιθεμένου φωνηνετικού ερρίνου** n. Καί φαίνεται πως έτσι έιναι, διότι εις την λατινικήν λχ εμφανιζεται ως in-: in-credibilis //α(<n)-πίστευτος.

(**Φωνηνετικόν έρρινον ή υγρόν είναι το έρρινον και το υγρόν που υπό ωρισμένας συνθήκας μπορούν να έχουν αξίαν φωνηέντων. Σήμερον λχ εις τα αγγλικά η λέξις bottle φωνολογικώς μεταγραφεται ως /bo-tl/. Το l μπορεί ως θέσει φωνήεν να δημιουργήσηι μόνον του συλλαβήν)

-τα k και s δεν θα τα αναλύσω, διότι προέρχονται από μίαν άλλην τάξιν φθόγγων, των χειλουπερρωικών.
-το a εις το aksit-am ειναι από το πρΕλλ ο. και
-το -m ειναι το ΠρΕλλ -μ, πρίν αυτό εις το τέλος λέξεως τραπήι εις -ν.

Bάσει των παραπάνω στοιχείων μάλλον η Πρωτοελληνική προηγείται της Σανσκριτικής.

(συνεχίζεται...)