Ορισμένοι αποκάλεσαν τους Γερμανούς ως τους Τούρκους της Ευρώπης, με τη διαφορά ότι δρουν μεθοδικά και είναι τρομερά πειθαρχημένοι. Σήμερα που η αναστάτωση στην Ευρωπαϊκή Ένωση λαμβάνει ανεξέλεγκτες καταστάσεις, τηι υπαιτιότητι της γερμανικής στάσεως θα εξετάσουμε το ενδεχόμενο να ευσταθούν οι ολοένα και αυξανόμενες φωνές περί δημιουργίας ενός 4ου Ράϊχ.
Το 4ο Ράϊχ προ των ευρωπαϊκών πυλών (Deutschland ante portas)
Όλο και περισσότεροι αναφέρονται στην παλινόρθωση του γερμανικού Ράϊχ στις ημέρες μας. Τελικά είναι έτσι τα πράγματα ή υπερβάλλουν; Πολύ φοβούμαι ότι οι Γερμανοί «ξανάρχονται», για να θυμηθούμε τον τίτλο της παλιάς ελληνικής ταινίας, αλλά από την πίσω πόρτα. Ποια είναι αυτή; Μα φυσικά η οικονομική κερκόπορτα. Σχεδόν ανέξοδη, αναίμακτη και το κυριώτερο: ιδιαιτέρως προσοδοφόρα. Αλλά για να κατανοηθεί το γερμανικό φαινόμενο θα γίνει μία σχετικά σύντομη αναφορά στα προηγούμενα Ράϊχ, ενώ θα σταθούμε κυρίως σε άγνωστες, εν πολλοίς, επισημάνσεις που φωτογράφιζαν την αντίθεση ορισμένων αναφορικά με τη γερμανική επανένωση στις αρχές του ’90. Θα διαπιστώσουμε ότι εκείνες οι αναλύσεις αποδεικνύονται εκπληκτικά ορθές και προφητικές. Αυτό, δε, που πρέπει να κρατήσουμε είναι το γεγονός ότι η σημερινή Γερμανία δεν έχει ξεκόψει τελείως από το ναζιστικό της παρελθόν. Απόδειξις, ο Εθνικός της Ύμνος ο οποίος είναι η ίδια ακριβώς μελωδία με τον ύμνο της Εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας “Γερμανία πάνω απ' όλα” (Deutschland über alles).
1ο Ράϊχ
Η πρώτη απόπειρα των Γερμανών να σχηματίσουν ένα ισχυρό κράτος ανάγεται στον Μεσαίωνα. Ο Όθων ο Α’ κατόρθωσε περί τα μέσα του 10ου αιώνος να συνενώσει υπό το σκήπτρο του την κεντρική Ευρώπη. Εμφανίζονταν ως συνεχιστής του Καρλομάγνου, επιθυμώντας να ενώσει ολόκληρη τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη υπό τη γερμανική επικυριαρχία. Έτσι ονόμασε το κράτος του ως «Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία του Γερμανικού Έθνους». Με αυτό τον τρόπο επιχειρούσε, αφενός μεν να αποκαταστήσει τη δυτική αυτοκρατορία του Καρλομάγνου που είχε διασπαστεί μετά το θάνατό του, αφετέρου δε να προωθήσει το γερμανικό όραμα περί "κυριαρχίας του κόσμου (dominium mundi). Μάλιστα, επιδίωξε να κατοχυρώσει τον τίτλο του προσπαθώντας να νυμφευθεί μία Πορφυρογέννητη βυζαντινή πριγκίπισσα. Για το λόγο αυτό αποφάσισε να στείλει στον τότε βυζαντινό αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά περί το 968 μία αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον επίσκοπο της Κρεμώνας Λιουτπράνδο, ο οποίος ήταν ελληνομαθής, πολύ καλός γνώστης του βυζαντινού τρόπου ζωής και της εν γένει βυζαντινής κοσμοθέασης. Τελικά η αποστολή απέτυχε, αλλά ο γιός του Όθων ο Β’ ενυμφεύθη την ανηψιά του Ιωάννου Τσιμισκή Θεοφανώ, η οποία ήταν η μητέρα του Όθωνος Γ’. Με την πάροδο των χρόνων το γερμανικό κράτος παρήκμασε και διαιρέθηκε σε επί μέρους κράτη. Κατά τους 15ο, 16ο, 17ο 18ο και κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνος στη Δυτική Ευρώπη κυριάρχησαν η Ισπανία, η Αγγλία, η Γαλλία και στην Ανατολική αρχικά η Πολωνία και αργότερα η Ρωσία.
2ο Ράϊχ
Ο Όττο φον Μπίσμαρκ (ένας ακόμη Όθωνας) ήταν εκείνος που κατάφερε να συνενώσει τα γερμανικά κράτη και να δημιουργήσει το δεύτερο γερμανικό Ράϊχ, το οποίο διήρκεσε από το 1871 έως το 1917. Ο Βίσμαρκ θεωρήθηκε ως ο μεγάλος ηγέτης που έδωσε στη Γερμανία τη θέση που της άρμοζε. Το 1871, τα στρατεύματα της ενωμένης Γερμανίας κατέλαβαν το Παρίσι, ταπεινώνοντας τον Ναπολέοντα Γ’ και κατ’ επέκταση τη Γαλλία. Τότε εστέφθη ο Γουλιέλμος ο Α’ της Πρωσσίας (το ισχυρότερο από τα γερμανικά κράτη) ως ο πρώτος Κάϊζερ. Τον διεδέχθη ο Κάϊζερ Γουλιέλμος Β’, ο οποίος έπαυσε τον Βίσμαρκ από Καγκελάριο. Ήταν από τους πρωτεργάτες της κήρυξης του Α’ Παγκοσμίου πολέμου (1914-1918) ο οποίος στοίχισε τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους και που ωδήγησε στη γερμανική ήττα από τις δυνάμεις της Αντάντ. Ένα βασικό κοινό που είχε με τον Χίτλερ είναι πως ήταν αντισημίτης. Κάποτε είχε πει: «Ένας Εβραίος δεν μπορεί ποτέ να γίνει ένας αληθινός πατριώτης. Είναι κάτι διαφορετικό, μοιάζει με ενοχλητικό έντομο. Πρέπει να διατηρείται στο περιθώριο, μακριά από μέρη όπου μπορεί να κάνει κακό, ακόμη κι αν είναι απαραίτητο να διωχθεί» (Chicago Tribune 2/7/22).
3ο Ράϊχ
Το γνωστό σε όλους Ράϊχ του Αδόλφου Χίτλερ. Ο ίδιος υποστήριζε ότι θα διαρκούσε για χίλια έτη. Τελικά διήρκεσε μόνον δώδεκα σωριάζοντας, όμως, την Ευρώπη σε ερείπια, αφήνοντας εκατόμβες νεκρών (πάνω από 50.000.000) και θρυμματίζοντας, ταυτόχρονα, τις ανθρώπινες ψυχές μέσα από τη δοκιμασία του Β’ Παγκοσμίου. Το εκπληκτικό στην περίπτωση του Χίτλερ είναι πως αναρριχήθηκε στην εξουσία μετά από εκλογές. Με άλλα λόγια νομιμοποιήθηκε διά της ψήφου των πολιτών της ταπεινωμένης Γερμανίας του Α’ Παγκοσμίου. Το κόμμα του το NSDAP κατάφερε να ξεχωρίσει μέσα από τη Βαβυλωνία κομμάτων και ιδεών της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, επιβάλλοντας, παράλληλα, τον δικό του λαοπρόβλητο ηγέτη, κυρίως επειδή στόχευσε στο ορμέμφυτο των Γερμανών. Πραγματικά, είναι απορίας άξιο πως ένα, κατά τεκμήριο, μορφωμένο έθνος παρεσύρθη από την ακατάσχετη δημαγωγική φλυαρία μίσους ενός ημιπαράφρονος πολιτικού δικολάβου. Πάνω σε αυτό έχουν εκπονηθεί –και συνεχίζουν να εκπονούνται- ειδικές μελέτες.
4ο Ράϊχ
Ερχόμαστε, τώρα, στο σημερινό οικονομικό Γερμανικό Ράϊχ, το οποίο είναι το πλέον ύπουλο. Το 1989, την εποχή που έπεφτε το τείχος του Βερολίνου, ο τότε καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Χέλμουτ Κολ εξεφώνησε λόγο σε μία πολυπληθή συγκέντρωση που αναφέρονταν στην επανένωση των δύο Γερμανιών, της Δυτικής και της Ανατολικής. Την ίδια στιγμή μία αποφασισμένη ομάδα ακροατών άρχισε να φωνάζει: «Θέλουμε ένα τέταρτο Ράϊχ». Πολλοί Ευρωπαίοι, αν και έδειξαν κάποια ανησυχία, πίστεψαν, λανθασμένα όπως απεδείχθη, ότι η Γερμανία θα συγχωνευτεί εντός των ορίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κάποιοι άλλοι, όμως, εκείνη την εποχή (1990) έδειξαν να φοβούνται το ενδεχόμενο μιας Ενωμένης Γερμανίας. Αναρωτιόντουσαν εάν θα ήταν δυνατόν να δημιουργηθεί ένα τέταρτο Ράϊχ από μία Ενιαία πλέον Γερμανία, 45 μόλις έτη μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου. Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι κάποιος Τσεχοσλοβάκος τότε πολιτικός είχε πει στους NewYork Times:
«Όλες οι γειτονικές με τη Γερμανία χώρες πρέπει να είναι εναντίον στην επανένωσή της. Αν κάποτε ενωθούν η Ανατολική με τη Δυτική Γερμανία, τότε τι θα σταματήσει τους Γερμανούς από το να πάρουν πίσω τις παλιές κτήσεις τους στην ανατολή, από την Πομερανία (μέρος της σημερινής Πολωνίας) έως τη Σιλεσία (νοτιοδυτική Πολωνία) και τη Σουδητία (μέρος της σημερινής Τσεχίας, τότε ενιαίας Τσεχοσλοβακίας).»
Άλλωστε ο Χέλμουτ Κολ, στις ομιλίες του εκείνης της εποχής το ξεκαθάρισε:
«Πρέπει να ενωθούμε, και ανεξάρτητα από το πόσο θα πάρει για να γίνει αυτό, στο τέλος θα επιτύχουμε την ενότητα και την ελευθερία της Γερμανίας.»
Ο συγγραφέας Texe Marrs το 1991 διερωτάτο: «Θα πρέπει πράγματι να φοβόμαστε αυτή την απότομη άνοδο της Γερμανίας; Ή θα πρέπει να δώσουμε προσοχή στον Sir Winston Churchill ο οποίος είχε κάνει την ακόλουθη παρατήρηση: “Οι Γερμανοί άλλοτε βρίσκονται στα πόδια σας και άλλοτε στο λαιμό σας”.»
Ένας άλλος συγγραφέας ο Joseph Carr έχει κάνει αναφορές για τη συνέχεια του Ναζιστικού καθεστώτος με άλλη μορφή στη σημερινή Γερμανία: «Η Ναζιστική εποχή δεν έχει απαραίτητα τελειώσει. Οι ίδιες δυνάμεις που υπήρχαν τότε, δεν εξαλείφθησαν εντελώς.» Επίσης, στο περιοδικό Foreign Affairs Journal σε δημοσίευμά του τον χειμώνα του 1989 διαβάζουμε την ακόλουθη διαπίστωση: «Οι βασικές παραδόσεις και δομές που επέτρεψαν την άνοδο του Ναζισμού δεν ξερριζώθηκαν ριζικά. Οι Γερμανοί βρίσκονται στο επίκεντρο και είναι αποφασισμένοι να εκμεταλλευθούν το πλεονέκτημά τους.»
Αλλά περισσότερο από όλους, εκείνος που προέβλεψε με ακρίβεια την πορεία της Ενωμένης Γερμανίας τα τελευταία είκοσι χρόνια ήταν ο Βρετανός υπουργός Εμπορίου και Βιομηχανίας στην τότε κυβέρνηση της συντηρητικής πρωθυπουργού Θάτσερ Nicholas Riddly. Συγκεκριμένα σε μία συνέντευξή του στις 3 Ιουλίου του 1990 στην Wall Street Journal ανέφερε τα εξής εκπληκτικά:
«Αν στις μελλοντικές Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης αναδεικνύονταν ως ηγέτιδα χώρα η Γερμανία, αυτό θα αποδεικνύονταν καταστροφή.»
Την ίδια άποψη εξέφρασε ο Riddly σε άλλη μία συνέντευξή του εκείνη την εποχή στο περιοδικό Spectator. Οι θέσεις που εξέφρασε συνοψίζονται ως εξής:
«Τα σχέδια για μία Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση είναι τα γερμανικά σχέδια με σκοπό να κυριαρχήσει στην Ευρώπη. Αυτά τα σχέδια πρέπει να καταπολεμηθούν. Αυτή η βίαιη οικονομική κατάληψη της Ευρώπης από τους Γερμανούς, στη χειρότερη πιθανότητα δείχνει τους Γάλλους να συμπεριφέρονται σαν σκυλάκια στους Γερμανούς, γεγονός που είναι ανυπόφορο.»
Και συνεχίζει:
«Η Γερμανία μετατρέπεται σε κηδεμόνα της Ευρώπης. Ήδη κυβερνά το μεγαλύτερο της Ευρωπαϊκής Κοινότητος. Η Επιτροπή της Ε.Ο.Κ που εδρεύει στις Βρυξέλλες αποτελείται από 17 μη εκλεγμένους πολιτικούς που έχουν απορριφθεί και οι οποίοι δεν έχουν καμμία υπευθυνότητα. Είναι μόνον για να ικανοποιούν τους ποταπούς σκοπούς τους μέσωι ενός ανεύθυνου κοινοβουλίου. Παρ’ όλο που δεν είμαι αντίθετος θεωρητικά στην αύξηση της πολιτικής δύναμης της Ε.Ο.Κ, είμαι όμως αντίθετος κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις. Μπορείτε, κάλλιστα, να μας παρουσιάσετε και τον νέο Χίτλερ.»
Όπως είδαμε, λοιπόν, ορισμένοι διείδαν την επερχόμενη κηδεμόνευση της Ευρωπαϊκής Ενώσεως από τους Γερμανούς εδώ και πάνω από είκοσι έτη. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι αυτές οι δηλώσεις του Riddly ξεσήκωσαν θύελλα διαμαρτυριών επιφανών επιχειρηματιών, καθώς και του τότε προέδρου της Bundensbank. Συγκεκριμένα υποστήριξαν ότι αυτές οι απόψεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν μία «αιματηρή επανάσταση». Κατόπιν όλων αυτών η τότε Βρετανή πρωθυπουργός αναγκάσθηκε να τον αποπέμψει από τη Βρετανική κυβέρνηση, αν και πιστεύεται ότι συμφωνούσε με τις θέσεις του.
Συμπεράσματα
Η πορεία της Γερμανίας ανά τους αιώνες, δεν θα πρέπει να την κολακεύει. Επιπρόσθετα, δεν θα πρέπει να λησμονούμε ότι μεσολάβησαν περί τα είκοσι ένα έτη από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου μέχρι την έναρξη του Β’ (1918-1939). Το ίδιο διάστημα περίπου μεσολάβησε από την αποπομπή του Βίσμαρκ το 1890 από τον Κάϊζερ Γουλιέλμο Β’, ο οποίος ήταν φιλοπόλεμος σε αντίθεση με το Βίσμαρκ που ήταν θιασώτης της ήπιας ισχύος (όρο που επινόησε ο Joseph Nye περί τα τέλη της δεκαετίας του ’80 για την πολιτική των Η.Π.Α), έως την έναρξη του Α’ παγκοσμίου το 1914, ενώ έχουν περάσει γύρω στα 23 από τη γερμανική επανένωση του 1990. Σημαδιακό; Ίσως` Πάντως πάρα πολλά στοιχεία συντείνουν στην επιστροφή ενός νέου γερμανικού Ράϊχ. Στη σύντομη σκιαγράφηση που προηγήθηκε, έγινε μία απόπειρα να ενδοσκοπήσουμε στη γερμανική νοοτροπία, η οποία έχει εμποτιστεί από ένα σύνδρομο νοσηρής ανωτερότητος έναντι των άλλων λαών.
Προς επίρρωσιν των παραπάνω θα κλείσουμε με τα όσα αναφέρει η Λαογράφος Άλκη Κυριακίδου Νέστορος για τη γένεση του Γερμανικού Εθνικισμού μέσα από τους Λόγους του Fichte. Η ανάλυση αυτή θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τη γερμανική ψυχοσύνθεση, η οποία ενέχει μία έντονα μεσσιανική αντίληψη για τον παγκόσμιο ρόλο των Γερμανών:
«Στους περίφημους “Λόγους προς το γερμανικό έθνος”, τους οποίους εξεφώνησε το χειμώνα του 1807 προς 1808 στις αίθουσες της Ακαδημίας του Βερολίνου, και ενώ απ’ έξω περνούσαν οι στρατιώτες του Ναπολέοντα, ο Fichte θεμελίωσε τον γερμανικό εθνικισμό, που τον γνωρίσαμε κι εμείς καλά, στην τελευταία του, ελπίζουμε, φάση. Η κυρίαρχη ιδέα στους Λόγους του Fichte προς το γερμανικό έθνος είναι η καθαρότητα, την οποία πρέπει με κάθε θυσία να διατηρήσουν οι Γερμανοί, αποφεύγοντας κάθε είδους επαφή με τους ξένους, η οποία μπορεί να μολύνει ή να διαφθείρει το Εγώ τους. Ο γερμανικός λαός είναι ο αρχέγονος λαός (Urvolk)` υπάρχει καθεαυτόν (an sich), και δεν είναι συνάρτηση ούτε της Ιστορίας ούτε του πολιτισμού` είναι ο απόλυτος λαός, ο κατ’ εξοχήν λαός (das Volk schlechweg). Οι άλλοι είναι μη λαοί` ανήκουν στο βασίλειο του σκότους, του ψεύδους, της ανυπαρξίας. Ο γερμανικός λαός προώρισται να φέρει την ειρήνη στον κόσμο` είναι ο περιούσιος λαός, ο λαός του μέλλοντος.»
