Μυθολογία και Ιστορία

[Lionheart]

Η Μυθολογία των Ελλήνων ή γενικά των λαών είναι συγκεκριμένες παραδόσεις-δοξασίες-θρύλοι που δηλώνουν την ταυτότητά τους.
Στο σχολείο (δημοτικό, γιατί δυστυχώς μόνο εκεί μαθαίνουμε την όποια μυθολογία) μας είπαν ότι η μυθολογία είναι ένα ψέμα που σκαρφίστηκαν οι άνθρωποι. Κοινώς μυθιστορήματα που ως σκοπό έχουν την ψυχαγωγία και τον παραδειγματισμό χωρίς κανένα αντίκτυπο στην ιστορία του γένους/έθνους/κράτους.
Έχω την πεποίθηση ότι η μυθολογία κάποιου λαού, είναι κομμάτι της ιστορίας του.
Θα ήθελα μία συζήτηση πάνω σε αυτό το θέμα με γνώμες.

[Kariatida]

Στο σχολείο κι εμάς μας έλεγαν ότι η μυθολογία είναι απλές ιστορίες που έφτιαξαν οι αρχαίοι.
Εάν κάποιος διαβάσει προσεκτικά τους μύθους μας, διδάσκεται θέματα ηθικής, σεβασμού και αυτογνωσίας. Υπάρχουν μύθοι όπως αυτός της Αράχνης όπου σου δηλώνει ευθύς εξ αρχής να μην είσαι αλαζόνας γιατί δεν ξέρεις ποτέ πότε θα βρεθεί κάποιος καλυτερος απο εσενα για να σε προκαλέσει.
Κάποιοι λένε πως η μυθολογία είναι κωδικοποιημένη ιστορία η οποία εφτασε σ εμας με τη μορφή ιστοριών επειδή έτσι διασώστηκε από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα.
Προσωπικά δεν γνωρίζω εάν το παραπάνω ισχύει. Ξέρω μονάχα πως, οι "ιστορίες" αυτές, έχουν βαθύ νόημα και δεν είναι απλά μυθοπλασίες ενός ανθρωπάκου που δεν είχε τι να κάνει κι ειπε "ας φτιάξω μια ιστορία". Είναι μελετημένες και καλοδουλεμένες ιστορίες με θετική και αρνητική κατάληξη (πχ. Φαέθων ή Ίκαρος). Κι όμως μαθαίνουμε από αυτές

[Casandra]

Oι αρχαίοι λαοί προσπαθούσαν να κατανοήσουν βασικές έννοιες, πολλές από τις οποίες δεν έχουν ακόμη και σήμερα απαντηθεί, έννοιες όπως η κοσμογονία, τo καλό και το κακό, αλλά και να «δημιουργήσουν» ένα θεϊκό πάνθεον, αφού η ανάγκη για την πίστη σε ένα ή πολλούς θεούς είναι εγγενής στον άνθρωπο.

Η αρχαία ελληνική μυθολογία περιγράφει ένα συναρπαστικό κόσμο, όπου οι θεοί και οι άνθρωποι συχνά αντιμετωπίζουν ακραίες και μη καταστάσεις. Οι αρχαίοι Έλληνες δημιούργησαν το δικό τους, φανταστικό μεν, αλλά υπέροχο κόσμο των θεών, όπου τους απέδωσαν όλες τις ιδιότητες που βρίσκονταν στους ανθρώπους, δημιουργώντας μια αιτιολογική ψευδαίσθηση και παρέχοντας καταφύγιο στις ανήσυχές τους σκέψεις, αλλά και αιτιολογώντας τις διάφορες αφηρημένες έννοιες, όπως Έρωτας, Θάνατος, Ύπνος κτλ.

[Ιπτάμενος]

Εκτός απο ηθικά διδάγματα, οι μύθοι ειναι και ιστορίες που συνέβησαν τόσο παλιά και βασικά μετά απο μεγάλες καταστροφές οπως κατακλυσμοί, περίοδος παγετώνων, που ολη η γνώση χάνεται μαζί με το μεγαλύτερο μέρος μιας κοινωνίας. Ετσι οι ιστορία πριν την καταστροφή μένει αλλαγμένη με τη μορφή μύθου στις επόμενες γενιές.

[TEUTAMOS]

Λεμε οτι ο Οιδιπους Τυραννος ανηκει εις τον λεγομενον "Θηβαικον Μυθολογια και Ιστορια
και οι σχεσεις των δυο
Μυθολογια ως ορος σημαινει ο λογος για τον μυθο,
μυθος ειναι ενα γεγονος ή ενα συμβαν, ιστορικο, πολιτστικο, θρησκευτικο που μεταφερεται απο γενεας εις γενεαν
κυριως δια του προφορικου λογου
η σχεση του μυθου με την μυηση ειναι πιθανη, καθως εγω προσωπικα δια της μυησης μου στην αλυσον του μυθου συμβαλω
στην διαιωνιση του μυθου.
Μυθος δεν ειναι παραμυθι,δλδ μια φανταστικη ιστορια,
ο μυθος ειναι ο λογος.
Ειναι ενας πραγματικος λογος
η διαφορα του "λογος" (λεγειν) απο τον "μυθον" (μυω) ειναι οτι το πρωτο ειναι βασισμενο στην σκεψη στην λογικη
σε καποιους κανονες.
Αντιθετα ο μυθος ενεχει και εμπλεκει μεσα ενα προσωπικο στοιχειο
ακριβως επειδη γεννιεται και αναπτυσσεται στα πλαισια μιας κοινωνιας ανθρωπων που κατανοουν τον κοσμο οχι με την λογικη
αλλα με την δικη τους προσωπικη συμμετοχη στα οσα συμβαινει στον κοσμο και στη φυση
αρα η μυθολογια εντασσεται σε μυημενους και μη.
Αν θυμηθουμε την Ποιητικη του Αριστοτελους, αναφερει τον "μυθον" ως εν εκ των κατα ποιον μερων της τραγωδιας
και δη το σπουδαιοτατον
"μυθος" λοιπον ειναι μια ιστορια, ενα δημιουργημα του χρονου και των ανθρωπων
Λεμε οτι ο Οιδιπους Τυραννος ανηκει εις τον λεγομενον "Θηβαικον κυκλον"
αυτο σημαινει οτι η συγκεκριμενη τραγωιδια ως μυθος, ως μυθουμενος λογος αν θελετε, ανηκει σε μια ευρυτερη ομαδα απο μυθους
που αποτελουν την προιστορια του λαου μας
Ο Τρωικος μυθος το αυτο κοκ.
Με τον χρονο ο μυθος, ο λογος δλδ που ειπαμε, εξορθολογιστηκε και μετεπεσε βαθμηδον εις την εννοιαν του φανταστικου
τουτεστι εγινε παραμυθος, παραμυθι, οπερ σημαινει παρα τον μυθον, την ιστοριαν
Οι σοφισται εδιδασκον χρησμιμοποιουμενοι και μυθον και λογον
δλδ μια ιστορια (πχ μυθος στον Πρωταγορα με τον Προμηθεα και την κλοπη του πυρος)
και ενας λογος με επιχειρηματα.
Λογος και λογικη ειναι εννοιες συμβατες και σημερα ακομα.
Λογος εκ του λεγειν, οπου λεγειν σημαινει κυριολεκτικα "τοποθετειν" (βλ. αγγλιστι lay, γερμανιστι legen)
ετσι λεγω σημαινει ακριβως "τοποθετω" ή ακομα καλλιτερα "τοποθετουμαι"
Στα λατινικα το λεγω υπαρχει ως lego=διαβαζω ή ως lex= νομος.
Τωρα αν παρουμε τον ορο ιστορια
μπορουμε να δουμε οτι προερχεται απο το "ιστωρ" =αυτος που γνωριζει
ιστωρ εκ του οιδα = γνωριζω καλα
Ιστωρ σημαινει και μαρτυς, αυτος που μπορει για ενα γεγονος να γινει μαρτυς
βλ. ιστωρ έστω Ζευς = ο Ζευς ας ειναι μαρτυς μου
Η λεξη ιστορια χρησιμοποιειται ως ορος τεχνικος πια απο τον Ηροδοτο και τον Θουκυδιδη.
Που σε αμφοτερους σημαινει η ερευνα η ερευνα συγκεκριμενα του παρελθοντος.
Η ιστορια αφου ωρισε ως πεδιον της το παρελθον συναγωνισθη τον μυθον
πρωτος ιστορικος αναγνωριζεται πια απο ολους ο Ομηρος
και αυτο φαινεται καθαρα απο την υιοθετηση ομηρικης φρασεολογιας στα προοιμια τοσο του Εκαταιου οσο και του Ηροδοτου.
Βεβαιως η στασις αυτων απεναντι στον Ομηρο δεν ηταν αντιθετικη αλλα κατα καποιο τροπο συμπληρωματικη.
Ετσι, ο μυθος οπως ο Τρωικος πχ έγινε αντικειμενο ιστοριας, ερευνας δλδ.
Κατα μιαν εννοιαν ο Ομηρος εγραψε τον πολεμον των Αχαιων και των Τρωων και αντι αιτιου ωρισε την αρπαγη της Ελενης απο τον Παρι.
Η αντιληψη της ιστοριας την εποχη του Ομηρου δεν ηταν η ιδια με αυτη του Ηροδοτου ή του Θουκυδιδου
Στον Ομηρο εχουμε ενα γεγονος, ο πολεμος Αχαιων και Τρωων, που μεσα απο αυτο παρελαβε εκεινο που τον ενδιεφερε.
και τον ενδιεφερε οχι ολος ο πολεμος, οπως ενδιεφερε αργοτερα το Ηροδοτο ή τον Θουκυδιδη, με τους Περσικους και τον Πελοποννησιακον αντιστοιχα, αλλα ενα μερος αυτου του τρωικου πολεμου, την "μηνιν" του Αχιλλεως.
Δεν ξερουμε αν ο Ομηρος συμπεριφερθηκε σαν ιστορικος, δηλαδη με ερευνα και διασταυρωση πηγων, με επισκεψεις στους χωρους που τον ενδιαφερουν.
Αλλα δεν αποκλειεται να ειχε ενα βασικο περιγραμμα στο μυαλο του τετοιο που τον οδηγουσε να συλλαβει το γενικο πνευμα της "ιστοριας" που εξηγει.
Για τον Αριστοτελη βεβαια τα επη, και γενικα η ποιηση, δεν αποτελουν ιστορια, γιατι ενω η ποιησις ασχολειται με τα οσα θα μπορουσαν να συμβουν, η ιστορια ασχολειται με τα οσα γινονται.
Και δεν εχει αδικο σ' αυτο, καθως ο Ομηρος συνεθεσε τα επη του οχι ως ιστορικος, αλλα ως ποιητης που ειχε υπ΄οψιν του εναν επικο κυκλο, του οποιου η αποληξις ηταν τα ομηρικα επη.
Ηταν λοιπον ποιητης ΟΤΑΝ εκανε στιχο οσα μυθολουνταν για την Τροια και το θεμα που τον ενδιεφερε, αλλα ηταν και ιστορικος ΣΤΟΝ ΒΑΘΜΟ που επρεπε να εξακριβωσει τα στοιχεια του.
Ποια ηταν αυτα τα στοιχεια που επρεπε να εξακριβωσει; Σιγουρα ηταν η ιδια η πολις της Τροιας. Και το ερωτημα ειναι: πως ηταν η Τροια που ειδε ο Ομηρος;
Αν οντως εζησε και συνεθσε τον 8ο αι.π.Χ οπως λεγεται πως ηταν την εποχη εκεινη η Τροια, απο τη στιγμη που στα επη εχει μια Τροια οχι ερειπωμενη, αλλα ακεραια.
Πως φανταζοταν τα τειχη τα απορθητα της Τροιας; πως φανταζοταν τους πλατεις της δρομους;
Το θεμα περιπλεκεται δηλαδη αρκετα, γιατι εμπλεκεται σ' αυτο και η δικη μας (αρχαιολογικη) ερευνα πανω στο θεμα.
Αυτο μπορει να το πει κανεις γιατι ως ποιητης θα μπορουσε καλλιστα να χρησιμοποιησει την προομηρικη προφορικη (ή και γραπτη) παραδοση.
Ειναι δυσκολο λοιπον να αποφανθουμε.
Ισως μια λεπτομερεστερη μελετη λεξη προς λεξη του Ομηρου.
Να οδηγουσε την ερευνα σε μια πιο συνολικη θεωρηση του ζητηματος.
Τετοια που αυτη τη στιγμη ειναι αδυνατον να επιχειρηθει.
Αλλα οπως και να ειναι επειδη το θεμα μας ειναι γενικο και οχι ειδικο ..
Δεν θα σταθω αλλο στον ποιητη, μολονοτι αποτελει αφ' εαυτου ενα κεφαλαιο μεγα.
Ο Ομηρος και ο καθε ποιητης ειχε ως παρακαταθηκη πολλους μυθους,
και πολλες ποικιλιες αυτων και παραλλαγες.
Φαινεται λοιπον οτι ο μυθος ηταν χωροχρονικως ενα δυναμικο πνευματικο και πολιτιστικο δημιουργημα ενος λαου.
Ηταν γι' αυτον τον λαο μια προιστορια, ενας απομακρυσμενος χωροχρονος συμβαντων.
Να ας πουμε ο μυθος για την Ατλαντιδα φαινεται να εχει καποια ψυγματα αληθειας.
Βεβαια ακομα διχαζει πολλους,για το αν ηταν μυθος - φανταστικη ιστορια ή ενα πραγματικο γεγονος.
Ομως η αληθεια μπορει να ειναι στη μεση.
Μπορει μεν να αποτελει καποιο δημιουργημα πλατωνικο και μαλιστα της οικογενειας του Πλατωνος αχης γενομενης απο τον προγονο του τον Κριτια.
Εξαλλου ο Πλατων μας εχει συνηθισει σε κατι τετοια.
Αλλα η απολυτη απορριψη αυτου του μυθου ειναι παλι δυσκολη,
γιατι ο κατακλυσμος ο οποιος περιγραφεται φαινεται να εχει καταγραφει.
Ουτως ή αλλως δεν ειναι ασυνηθες το γεγονος του κατακλυσμου και σε πολλους αλλους λαους.
Επισης η οργανωση και η ευημερια που απολαμβανε η πολιτεια των Ατλαντων δεν ηταν και αυτη ανευ προηγουμενου,
καθως απο πολλους ταυτιστηκε με τον Μινωικο ή τον Κυκλαδικο πολιτισμο.
Αλλο στοιχειο στην κατευθυνση αυτη ειναι το πως εμφανιζονται λεπτομερειες που θα μπορουσαν να παραλειφθουν αν ηταν οντως μια φανταστικη μονον ιστορια.
πχ οι ομοκεντροι κυκλοι και οι διωρυγες της Αταλντιδος ομοιαζει με αναλογες πολεις της εποχης του Χαλκου (Τροια).

[Τάλως]

Οσοι αρνουνται πεισματικα τη μυθολογια αρνουνται και αυτα τα ψυγματα ιστοριας που εχει να προσφερει και ο μονος τους μαλλον στοχος ειναι η αλλαγη/διαστρεβλωση της ιστοριας...

συνηθως κρατανε αυτο που ταιριαζει σε καθε ιστορικη/χρονικη περιοδο για να επιτυχουν τους στοχους τους...