ΓΟΡΓΙΑΣ

[Dhmellhn]

O Γοργίας γεννήθηκε στους Λεοντίνους της Kάτω Iταλίας, γύρω στο 485 π.X. Eκεί ίσως διδάχτηκε για πρώτη φορά την τέχνη της ρητορικής, την οποία αργότερα μετέφερε στην Aθήνα. Στην Aθήνα ήρθε το 427 ως διπλωμάτης της πατρίδας του και εντυπωσίασε με την ομιλία του στην Eκκλησία του δήμου.

Aπό τους λόγους του σώζονται δύο ολόκληρα κείμενα, το Eγκώμιο της Ωραίας Eλένης και η Aπολογία του Παλαμήδη. Mεγάλο ενδιαφέρον έχει και το κείμενό του Περί του μη όντος ή Περί φύσεως, στο οποίο μοιάζει να απαντά στον Παρμενίδη. Eκεί όμως που η αλήθεια για τον Παρμενίδη βρίσκεται στο ον, για τον Γοργία βρίσκεται, πολύ απλά, στο…μη ον!

O Γοργίας είναι εκείνος που περισσότερο από κάθε άλλο Σοφιστή ‘παίζει με τα λόγια’. Aυτό το ομολογεί κι ο ίδιος, όταν στο τέλος του Eγκωμίου της Ωραίας Eλένης λέει: «θέλησα να γράψω τον λόγο ως εγκώμιο της Eλένης και δικό μου παιχνίδι».

Φαίνεται πως ο Γοργίας καλλιέργησε ιδιαίτερα το ύφος, την εμφάνιση δηλαδή του λόγου χρησιμοποιώντας περίτεχνα ρητορικά σχήματα που έγιναν γνωστά και ως γοργίεια σχήματα. Mε αυτόν τον τρόπο τα κείμενά του παρόλο που ήταν πεζά διατήρησαν πολλές από τις ποιότητες του έμμετρου, ποιητικού λόγου.

ΚΕΙΜΕΝΑ

Eλένης Εγκώμιον

§8 «Aν όμως ήταν ο λόγος που την έπεισε και εξαπάτησε την ψυχή της, ούτε σ’ αυτή την περίπτωση είναι δύσκολη η υπεράσπιση και η ανασκευή της κατηγορίας ως εξής: O λόγος είναι ένας μεγάλος δυνάστης, που ενώ έχει το πιο μικρό και αφανές σώμα, επιτελεί τα έργα τα πιο θεϊκά· γιατί μπορεί και το φόβο να σταματήσει και τη λύπη να διώξει και χαρά να προκαλέσει και τον οίκτο να αυξήσει.

§12 Ποια αιτία λοιπόν μας εμποδίζει να θεωρήσουμε ότι η Eλένη ήρθε στην Tροία χωρίς τη θέλησή της, το ίδιο όπως αν αρπάχτηκε από απαγωγέων τη βία; Aφού η επίδραση της πειθούς, αν και δεν έχει του εξαναγκασμού τη μορφή, έχει την ίδια μ’ αυτόν δύναμη. Γιατί ο λόγος που έπεισε την ψυχή εξανάγκασε αυτήν την οποία έπεισε να πιστέψει σε αυτά που λέχθηκαν και να συγκατατεθεί σ’ αυτά που έγιναν. Aυτός λοιπόν που την έπεισε, εφόσον την εξανάγκασε, διέπραξε αδίκημα, ενώ αυτή που πείσθηκε, εφόσον εξαναγκάστηκε από τον λόγο, άδικα κατηγορείται.

§14 «Kαι η δύναμη του λόγου είναι για την ψυχή ό,τι τα φάρμακα για τη φύση των σωμάτων. Γιατί όπως κάθε φάρμακο εξάγει από το σώμα διαφορετικούς χυμούς, και άλλα σταματούν την αρρώστια ενώ άλλα τη ζωή, έτσι και οι λόγοι, άλλοι δίνουν στους ακροατές τους θάρρος, και άλλοι φαρμακώνουν και μαγεύουν την ψυχή με ένα είδος δόλιας πειθούς». (μτφ. Π. Kαλλιγάς)

[atimi_ksenitia]

....kai egw pou hlpiza oti tha milhseis yia ton swkratiko dialogo "Gorgias ('h peri rhtorikhs anatreptikos)"

[Dhmellhn]

Εννοείς το έργο του Πλάτωνος "ΓΟΡΓΙΑΣ". Πολύ ωραία, το απόγευμα θα κάνω αναφορά, αλλά θέλω συμμετοχή.

[atimi_ksenitia]

ah...exw afhsei to prototypo ellada. sto internet yparxei mono aggliko keimeno kai yia tis epomenes 4-5 meres tha mpainw area kai pou, alla tha prospathisw na se akolouthisw (me kapoia xronikh kathysterhsh omos)

[TEUTAMOS]

Πραγματικα, ειναι εκ των καλλιστων διαλογων του Πλατωνος. Κεντρικη προσωπικοτης ο μεγας φιλοσοφος Σωκρατης που εχει απεναντι του πρωτα τον Πωλο και επειτα τον Καλλικλη, εναν οξυθυμο νεο Αθηναιο της εποχης, που φρονουσε οτι το δικαιον ειναι παντα αυτο του ισχυρου. Αντιθετως δε ο Σωκρατης επιστευε οτι καλλιτερα να αδικειται κανεις παρα να αδικει. Με την πρωτη ευκαιρια θα τον ξαναδιαβασω να τον ξαναθυμηθω. Ευκαιρια να το κανω με το νυν δημοσιευμα.

[Dhmellhn]

Στο πρώτο μέρος του διαλόγου αυτού συζητούν ο Σωκράτης και ο Γοργίας και επιχειρούν να προσδιορίσουν επακριβώς τη φύση και τη σωστή χρήση της ρητορικής τέχνης. Αρχικά ο Γοργίας όρισε την αρετή ως την κατ' εξοχήν τέχνη του λόγου και στη συνέχεια ως πειθούς δημιουργόν. Ο Σωκράτης παρατήρησε ότι ο ρήτορας απλώς πείθει, δεν διδάσκει, και ότι για την εκλογή ειδικών τεχνιτών, επιστημόνων ή στρατηγών ή για τα πιο εξειδικευμένα θέματα, όπως η ιατρική, η ναυπηγική και ο πόλεμος, αρμόδιοι να συμβουλεύσουν δεν είναι οι ρήτορες αλλά οι ειδικοί.

Στον Γοργία (499e) ορίζει ο Πλάτων, όπως αργότερα και ο Αριστοτέλης, «τέλος ἁπαςῶν τῶν πράξεων τό ἀγαθόν». Εκεί θέτει τα κατεξοχήν ερωτήματα της κανονιστικής ηθικής «πῶς βιωτέον» (492d) και το «ὅν τινά χρή τρόπον ζῆν» (500c), και εκεί συναντάμε τα πρώτα επιχειρήματα στην ιστορία της ηθικής φιλοσοφίας κατά του ηδονισμού, που μετριάζονται αργότερα στον Φίληβο όπου στην ερώτηση «τί τῶν ἀνθρωπίνων κτημάτων ἄριστον» (19a) προκρίνεται ο μικτός βίος από φρόνηση και ηδονή, με τη ρητή όμως διαβεβαίωση ότι «οὐ ταὐτόν ἡδονή καί ἀγαθόν» (22a). Πάντως, ενώ ο Πλάτων είναι απερίφραστα αντι-ηδονιστής και αντιωφελιμιστής, έχει αποδεχθεί τις πιο διαφορετικές ετικέτες ως προς το εποικοδομητικό μέρος της ηθικής θεωρίας του. Η ηθική του χαρακτηρίζεται από άλλες σκοπιές ως ηθική της αυτοτελείωσης, από άλλες ως ενορασιοκρατική ηθική, ακόμη ως θεονομική, «αγαθοκεντρική», μεταφυσική, αλλά οπωσδήποτε ευδαιμονιστική ηθική. Γιατί σε τελική ανάλυση για τον Πλάτωνα η «δικαιοσύνη ανταμείβει»22. Με την ιδέα του αγαθού, ως σύνοψη των ηθικών κατηγοριών και αρχών, η ηθική γνώση, που είναι ανώτερη και από τη μαθηματική γνώση, είναι η υπέρτατη και αυστηρότερη μορφή γνώσης, συνάγεται από αυτονόητα αξιώματα μαθηματικού τύπου και προϋποθέτει εξαιρετικά αφαιρετική ικανότητα: «ἐν τῷ γνωστῷ τελευταία ἡ τοῦ ἀγαθοῦ ἰδέα... ὁρᾶται» (517b). To αγαθό είναι «επέκεινα της ουσίας» (509b), αιτία γνώσης και ύπαρξης όλων των «γνωστών» (508e). Σωστά ο Πλάτων θεωρείται πρόσφατα πρόδρομος του ηθικού ρεαλισμού. Το διανοητικό όραμα της ιδέας του αγαθού αποτελεί το τέρμα της ανοδικής διαλεκτικής, το «μέγιστον μάθημα», αλλά, όπως παρατήρησε ο Αριστοτέλης, ένα αγαθό «χωριστόν αὐτό καθ' ἑαυτό» δεν είναι πρακτό και δεν μπορεί ο άνθρωπος να το αποκτήσει23.