γράφει ο Πελταστής Βαρνάβας
Ομογενείς εκ περάτων συμπολεμούντες ενθάδε…
Έλληνες εθελοντές στους εθνικο-απελευθερωτικούς αγώνες της Μητέρας Πατρίδας
Αναμφισβήτητα, η Ελλάδα διέρχεται (και πάλι) μια δύσκολη περίοδο για την οποία ευθύνονται πολλοί. Ίσως, η ένταση με την οποία γίνεται αισθητή η τρέχουσα οικονομική κρίση να έχει να κάνει και με τη σφοδρή αντίθεση μεταξύ της πρόσφατης περιόδου της επίπλαστης ευμάρειας. Μιας ευμάρειας που διήρκεσε περίπου τρεις δεκαετίες και δεν αξιοποιήθηκε. Αντίθετα, αποτέλεσε μια φάση βαθειάς πολιτισμικής – αξιακής και ύπουλης κρίσης που άνοιξε αθόρυβα το δρόμο προς την εξαθλίωση. Κατά την περίοδο αυτή αναδείχθηκαν σε ‘’εγχώριες αρετές’’ οι έννοιες του ατομισμού, της καλοπέρασης, του ωχαδερφισμού, του συβαριτισμού κτλ.
Όμως, στο απώτερο παρελθόν δεν ήταν πάντα έτσι… Ειδικά, σε φάσεις όπου ‘’όλα τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά’’ έχουμε καταγεγραμμένη πληθώρα εκδηλώσεων ‘’εθνο-πατριωτικής αλληλεγγύης’’ (ακόμα) και από τον ελληνισμό εκτός Ελλάδος. Άλλοτε χιλιάδες εθελοντές κάλυπταν μεγάλες αποστάσεις ώστε να βρεθούν στα πεδία των μαχών δίπλα στον Ελλαδίτη φαντάρο. Κάποιες φορές, οι απανταχού Έλληνες συγκέντρωναν οικονομική βοήθεια (χρηματικά ποσά, τιμαλφή – δακτυλίδια αρραβώνων κτλ) ή/και πολεμικό υλικό (όπλα, φάρμακα κτλ) και τα έστελναν στη δοκιμαζόμενη πατρίδα για να στηρίξουν την εκάστοτε εθνική προσπάθεια (βλ. την προσφορά χιλιάδων αιγυπτιακών λιρών και τεσσάρων πολεμικών αεροσκαφών από τους Αιγυπτιώτες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την αγορά - δωρεά του πολεμικού αεροσκάφους ‘’ΚΥΡΗΝΕΙΑ’’ από Κύπριους το 1931, τους εράνους σε Η.Π.Α. και Κύπρο κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων 1912-13). [Β.Α.7, Β.Α.11, Δ.Π.11]
Ενδεικτικά, κατά τον σύντομο και ατυχή πόλεμο του 1897 υπήρξαν φαεινά σημεία εθελοντισμού από την πλευρά Ελλήνων ομογενών εκ Κύπρου, εκ Βουλγαρίας κτλ. Χαρακτηριστικά, αναφέρουμε την περίπτωση (περίπου) χιλίων ελληνοκυπρίων εθελοντών όπου έσπευσαν από την – υπό βρετανική κατοχή- Κύπρο να καταταγούν σε μονάδες του ελλαδικού στρατού, όπως στην Ταξιαρχία του Συνταγματάρχη Κων/νου Σμολένσκυ που αποτέλεσε το μόνο νικηφόρο τμήμα κατά τον εν λόγω πόλεμο. Παράλληλα, οι Βορειοθράκες (Ανατολικορωμυλιώτες) συμμετείχαν με σώματα εκατοντάδων εθελοντών που παρέκαμψαν τις δυσκολίες και ήλθαν πανηγυρικά από τη Φιλιπππούπολη, τη Στενήμαχο, τον Πύργο, τη Βάρνα αλλά και τις Σαράντα Εκκλησιές (Ανατολική Θράκη) στην Αθήνα και στον Πειραιά με τρένα και βαπόρια μέσα σε κλίμα ‘’ιερού ενθουσιασμού’’ όπως αποτυπώνεται σε εφημερίδες της εποχής (πχ ‘’Ακρόπολις’’, ‘’Φιλιππούπολις’’, ‘’Καιροί’’). [Β.Α.2, Δ.Π.2]
Συγκλονιστική ήταν η συμμετοχή των ομογενών μας εθελοντών (εκ Κύπρου, εξ Αμερικής, εξ Αιγύπτου, εκ Κρήτης κτλ) και κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων 1912 – 1913. [Δ.Π.1] Πιο συγκεκριμένα, οι Κύπριοι εθελοντές των Βαλκανικών πολέμων υπολογίζονται συνολικά σε (περίπου) 2.000, ενώ στους σχετικούς καταλόγους ξεχωρίζουν –ανά επάγγελμα- οι αγρότες, οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, οι κληρικοί και οι εκπαιδευτικοί. Από τους πολλούς «επώνυμους» εθελοντές αξίζει να μνημονευθούν ο μητροπολίτης Κιτίου
Μελέτιος Μεταξάκης, ο βουλευτής Λάρνακας – Αμμοχώστου
Ευάγγελος Χατζηιωάννου, ο δήμαρχος Λεμεσού
Χριστόδουλος Σώζος, ο αρχιμανδρίτης
Μακάριος Μυριανθεύς, οι κορυφαίοι πολιτευτές και βουλευτές της Λεμεσού
Ευγένιος Ζήνων, Ιωάννης Κυριακίδης και Νικόλαος Λανίτης, οι μετέπειτα διαπρεπείς φιλόλογοι - ερευνητές
Γιάγκος Τορναρίτης και Χρήστος Παντελίδης και ο ποιητής Γλαύκος Αλιθέρσης (τότε 16χρονος μαθητής). [Β.Α.1, Β.Α.4]
Όσον αφορά στους ομογενείς μας εξ Αμερικής, μία από τις πιο έγκυρες πηγές αναφέρει πως ο συνολικός αριθμός εθελοντών ήταν (περίπου) 15.000. Μόνοι τους οι μετανάστες εξασφάλισαν ρούχα και εξοπλισμό ενώ οι ελληνικές διπλωματικές αρχές ανέλαβαν το συντονισμό του ταξιδιού στην Ελλάδα σε συνεργασία με τις αμερικανικές αρχές. Ενδεικτικά, υπάρχουν ποικίλες αναφορές για το πανηγυρικό κλίμα της ελληνικής κοινότητας σε συγκεκριμένες περιοχές-πολιτείες των Η.Π.Α. (St Louis-Missouri, Granite City, Madison, Venice-Illinois κτλ) πριν την αποχώρηση των εθελοντών για την Ελλάδα, μέσω του λιμένα της Νέας Υόρκης. Ακόμα, μας δίνεται και η συγκινητική εικόνα μιας ενθουσιώδους ‘’παρέλασης’’ των Ελλήνων εξ Αμερικής επί της οδού Σταδίου, παραμονές της προώθησής τους προς το μέτωπο. [Β.Α.9, B.A.11, Δ.Π.1, Δ.Π.9, Δ.Π.10]
Για την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρατίθεται το παράδειγμα Κυπρίων που πήγαν να καταταγούν με ενθουσιασμό (ειδικά μετά την επίθεση της Ιταλίας κατά της Ελλάδας) σε συμμαχικές μονάδες. Έχει καταγραφεί και η εκπεφρασμένη βούληση κάποιων ελληνοκυπρίων που έσπευσαν να εγγραφούν σε καταλόγους εθελοντών για απευθείας στράτευση στον μαχόμενο Ελληνικό Στρατό. [Β.Α.3, Β.Α.5]
Σίγουρα, οι αναφορές που προηγήθηκαν είναι μια σύντομη και επιλεκτική παρουσίαση εκφάνσεων της εθνικής αλληλεγγύης που διαχρονικά έχουν επιδείξει Έλληνες εθελοντές.
Ίσως και σήμερα οι ψυχωμένοι ομογενείς μας με τα νέα ‘’όπλα’’ που απαιτεί η σύγχρονη εποχή να επηρεάζουν τα κέντρα λήψης αποφάσεων υπέρ της (ενίοτε …αγνώμονος) Μητέρας Πατρίδας αυτή τη φορά «αοράτως συμπολεμούντες» σαν άλλοι φύλακες άγγελοι του απανταχού ελληνισμού.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ [Β.Α.]
1. Πέτρος Παπαπολυβίου (εισαγωγή – επιμέλεια), Υπόδουλοι ελευθερωταί αδελφών αλυτρώτων. Πολεμικά Ημερολόγια, επιστολές και ανταποκρίσεις Κυπρίων εθελοντών από την Ήπειρο και τη Μακεδονία του 1912-1913, Λευκωσία: Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 1999.
2. Πέτρος Παπαπολυβίου, Φαεινόν σημείον ατυχούς πολέμου: Η συμμετοχή της Κύπρου στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, Λευκωσία: Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 2001.
3. Πέτρος Παπαπολυβίου, Αναζητώντας την ελευθερία. Ένας Κύπριος στρατιώτης του βρετανικού στρατού στην κατοχική Θεσσαλονίκη και Χαλκιδική, 1941-1942, Επίκεντρο 2009.
4. Πέτρος Παπαπολυβίου, Η Κύπρος και οι Βαλκανικοί πόλεμοι. Συμβολή στην ιστορία του κυπριακού εθελοντισμού, Λευκωσία: Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών 1997.
5. Πέτρος Παπαπολυβίου, Οι Κύπριοι εθελοντές του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου: Τα Μητρώα, οι Κατάλογοι και ο φόρος του αίματος, Λευκωσία 2012.
6. Τάκης Χατζηδημητρίου, «Ουδένα μισθόν έλαβεν – Ο Κύπριος εθελοντής Ευστάθιος Χατζηδημητρίου 1912-1922», Εκδόσεις Παπαζήση
7. Αικατερίνη Αριστείδου, «Η δωρεά του αεροπλάνου ‘’ΚΥΡΗΝΕΙΑ’’ στις ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας», Δήμος Κερύνειας
8. Άρης Κυριαζής, «Παλιννόστηση στις γλυκές πατρίδες 1918 – 1922», εκδόσεις Φανάριον
9. T.S. Hutchcison, «An American soldier under the Greek flag at Bezanie’», Nashville - Tennessee, 1913
10. Δ. Ταλιαδώρος, « Η συμβολή της Κύπρου στη Μικρασιατική εκστρατεία 1919-1922», Λευκωσία 2001
11. D. E. Cassens, The first Balkan War and its impact on the Bulgarians and Greeks of S.E. Illinois, East European Quarterly, XIX, Vol. 1, March 1985, University of Illinois
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ [Δ.Π.]
1.
http://www.makthes.gr/filestore/docs/ko ... ierwma.pdf
2. sitalkisking.blogspot.gr/2013/10/1897.html
3.
http://www.army.gov.cy/wp-content/uploa ... olemous.pd
4.
http://www.katokopia.net/page-41.html
5. vimasaronikou.wordpress.com/2014/01/20
6.
http://www.mfa.gr/cyprus/images/stories ... _arxis.pdf
7. agora-dialogue.com/2011/12/31
8.
http://www.matia.gr/7/78/7806/7806_3_18.html
9.
http://www.lesvosoldies.gr/gr/125726435 ... 68624.html
10. blogs.umsl.edu/news/2012/11/13/stl-greeks/
11.
http://www.mnimon.gr/index.php/mnimon/article/view/207
Πελταστής Βαρνάβας
θεσμικά ...ας μου συγγράψουν κανά ημεηλ 
)να προτείνω από τα"ΙΕΡΑ ΤΕΡΑΤΑ" 
)
(το ελπίζω δηλαδή)