"Δοξόμπους" Η μοναδική ελληνική ταινία για το Βυζάντιο

Την συγκεκριμένη ταινία την έψαχνα εδώ και καιρό να την δω` κυρίως λόγω των διαφόρων σχολίων και κριτικών που απέσπασε. Και ενώ, σχεδόν, την είχα ξεχάσει, πληκτρολογώντας χθες τυχαία εδώ στο youtube είδα να προσφέρεται ολόκληρη. Την παραθέτω και όποιος θέλει μπορεί να την κατεβάσει για το αρχείο του.

Τώρα, αυτό που θα ήθελα να παρατηρήσω είναι ότι η ταινία ανάγεται σε μία συγκεκριμένη κινηματογραφική αισθητική προσεγγίσεως η οποία δεν με εκφράζει. Από εκεί και πέρα, επί της ουσίας, όντως προσεγγίζει την εκφυλισμένη βυζαντινή πραγματικότητα του 14ου. Πρόκειτα για μία εποχή παρακμής, και μάλιστα αργόσυρτης, η οποία άρχεται από τον 11ο, μετά τον θάνατο του Βασιλείου του Β' το 1025 και έχει ως κύρια σημεία (υπάρχουν και άλλα) αναφοράς το Μάντζικερτ το 1071, την πρώτη (και πραγματική) άλωση το 1204 και την ανακατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως το καλοκαίρι του 1261. Από τότε, έως το 1453 μετράμε ένα διαρκές ψυχορράγημα ενός κράτους σκιά, του άλλοτε οικουμενικού του εαυτού.

Ένα από τα χαρακτηριστικά της βυζαντινής παρακμής ήταν η υπερβολική συγκέντρωση πλούτου, και μάλιστα αφορολόγητου, καθώς και της υπερεκμετάλλευσης της εξουσίας. Η επανάπαυση από τις πολεμικές δάφνες, οι διορισμοί συγγενών και υμετέρων, πολλές φορές ανικάνων ως αξιωματούχων, η κατασπατάληση, η ανελέητη φορομπηχτική πολιτική η οποία στρέφονταν κυρίως κατά των αδυνάμων χωρικών, η αρπαγή της γης τους από τους μεγαλογαιοκτήμονες, η προπληρωμή και ενοικίαση των φόρων εκ μέρους εχόντων και κατεχόντων και εν συνεχεία η απαίτησή τους στο πολλαπλάσιο από τους κατοίκους της υπαίθρου, η φορολογική ατέλεια Δυνατών και Μοναστηριών με νομικίστικα κόλπα τύπου "Χαριστικίου" και η γενικότερη διαφθορά των αξιωματούχων ωδήγησε στην κατάρρευση του Βυζαντίου και έφερε το Μάντζικερτ και το 1204.

Κατά συνέπεια, δεν θα πρέπει να ξενίζει η καταφυγή όλων των αδικουμένων, αρχικά στους Σελτζούκους κατά τον 11ο και μετά στους Οθωμανούς κατά τον 14ο με τους μαζικούς εθελούσιους εξισλαμισμούς. Η κεντρική διοίκηση θέρισε ότι έσπειρε. Αυτό, όμως, που τελικά έμεινε έως την εποχή μας είναι τα πάσης φύσεως πελατειακά δίκτυα που αναπτύχθηκαν, εν προκειμένω μεταξύ της Εκκλησίας και των τοπικών αρχόντων, όπως δεικνύει ο τελευταίος διάλογος.

Τέλος, ανεξαρτήτως του αν με εκφράζει αισθητικά ή όχι η ταινία, θεωρώ πως πρόκειται για μία αξιοσημείωτη απόπειρα αποκρυπτογραφήσεως της τότε κοινωνίας, η οποία, όμως, έμεινε μετέωρη, υπό την έννοια ότι δεν επιχειρήθηκε συνέχεια με μεταγενέστερες ταινίες. Επίσης, δεδομένου ότι το Βυζάντιο εκτείνεται σε μία τεράστια χρονική περίοδο, καλό θα ήταν να υπάρξουν προσπάθειες αποτυπώσεως και των καλών εποχών, των εποχών της ακμής, ώστε να υπάρχει ένα μέτρο συγκρίσεως.