Partitio Terrarum Imperii Romaniae

Partitio Terrarum Imperii Romaniae

Ο άνωθι τίτλος αναφέρεται στην διανομή των εδαφών της Ρωμανίας, ήτοι του Βυζαντίου. Τον Μάρτιο του 1204, ένα μήνα πριν την πρώτη (και πραγματική άλωση) της Βασιλευούσης από τους “Σταυροφόρους”, έλαβε χώρα μία σύσκεψη μεταξύ των η οποία και κατέληξε στην διατύπωση του λεγομένου και “Συντάγματος της Λατινικής αυτοκρατορίας της Κωνσταντινουπόλεως”, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι ιστορικοί. Στην πραγματικότητα αναφερόμαστε σε ένα προσύμφωνο, το οποίο ρύθμιζε την διανομή των βυζαντινών εδαφών μεταξύ των “Σταυροφόρων” και των Βενετών, με τους τελευταίους να λαμβάνουν την μερίδα του λέοντος από αυτά (δεν είναι τυχαίος, άλλωστε, ο τίτλος του Βενετού Δόγηδος ο οποίος απεκλήθη έκτοτε ως: Dominator quarte et dimidiae partis totius Romaniae, δηλαδή: Άρχοντας του τετάρτου και ημίσεως του τετάρτου πάσης Ρωμανίας). Με βάση το άρθρο 9 του προσυμφώνου του Μαρτίου έλαβε χώρα η Partitio Terrarum Imperii Romaniae, ή, εν συντομία, Partitio Romaniae, που συνετάχθη από μία 24μελή επιτροπή τους λεγόμενους και Repartitores, η οποία απαρτίζονταν από δώδεκα εκπροσώπους των “Σταυροφόρων” και δώδεκα των Βενετών.

Κάτωθι παρατίθενται, εν είδει περιλήψεως, το περιεχόμενον των 13 άρθρων, από τα οποία αποτελείται το προσύμφωνο του Μαρτίου:

1. Οι Σταυροφόροι και οι Βενετοί θα επιτεθούν στην Κωνσταντινούπολη, με σκοπό να την καταλάβουν. Μετά την άλωση της οφείλουν, όλοι, να παραμείνουν κάτω από τις διαταγές των αρχιστρατήγων τους και να τους ακολουθήσουν όταν διαταχθούν.
2. Όλοι οι θησαυροί εντός της Κωνσταντινουπόλεως θα πρέπει να μεταφερθούν σε συγκεκριμένη τοποθεσία που θα υποδειχτεί. Τα τρία τέταρτα αυτών θα δοθούν στην Βενετία ως αποζημίωση της έναντι του ποσού που είχε υποσχεθεί ο Αλέξιος ο Δ’ (για να εκθρονίσουν τον θείο του Αλέξιο Γ’, ο οποίος προηγουμένως είχε ανατρέψει και τυφλώσει τον πατέρα του Ισαάκιο Άγγελο). Το υπόλοιπο τέταρτο θα το μοιραστούν οι Σταυροφόροι.
3. Ότι απομείνει από τα λάφυρα θα διαμοιρασθεί, εξ’ ίσου, μεταξύ των Βενετών και των Σταυροφόρων. Ακόμη κι αν το σύνολο της πολεμικής λείας δεν επαρκέσει ώστε να εξοφληθεί του χρέος του Αλεξίου προς την Βενετία, η διαίρεση αυτών θα γίνει όπως ορίζεται στο άρθρο 2. Όσον αφορά τα τρόφιμα, αυτά θα διανεμηθούν εξ’ ίσου.
4. Τα προνόμια και οι κτήσεις της Βενετίας, τα οποία είχαν εξασφαλισθεί πριν την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, θα παρεμείνουν ως έχουν μετά την κατάληψη της.
5. Θα οριστούν έξι Βενετοί και έξι Σταυροφόροι με σκοπό να εκλέξουν, από κοινού, τον Λατίνο αυτοκράτορα της Κωνσταντινουπόλεως. Αυτός θα εκλεγεί παμψηφεί ή με πλειοψηφία. Σε περίπτωση ισοψηφίας θα αναδειχτεί διά κλήρου.
6. Ο Αυτοκράτορας θα λάβη το ένα τέταρτο της νέας αυτοκρατορίας, τα ανάκτορα των Βλαχερνών και του Βουκολέοντος. Το υπόλοιπο θα διαμοιρασθεί, εξ’ ίσου, μεταξύ των Βενετών και των Σταυροφόρων.
7. Οι κληρικοί που ανήκουν στην πλευρά από την οποία δεν θα εκλεγεί ο αυτοκράτορας θα έχουν το προνόμιο να αποτελέσουν το ιερατείο της Κωνσταντινούπολής και να εκλέξουν τον Λατίνο Πατριάρχη. Επιπρόσθετα, οι λατίνοι ιερείς θα αναλάβουν την ευθυνη των ναών σε όλες τις περιοχές που θα έχουν τον έλεγχο οι Σταυροφόροι. Το ίδιο θα γίνει και με τον κλήρο από την Βενετία. Από τους θησαυρούς των ναών θα διανεμηθεί ένα μέρος για την συντήρηση των λατίνων κληρικών, ένα άλλο για την συντήρησή τους και το υπόλοιπο θα διανεμηθεί, όπως αναφέρεται στα παραπάνω άρθρα.
8. Άπαντες έχουν την υποχρέωση να ορκιστούν πίστη στον αυτοκράτορα για ένα ολόκληρο έτος από το τέλος του Μαρτίου του τρέχοντος έτους. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι παλαιοί κάτοικοι (δηλαδή οι βυζαντινοί) αλλά και εκείνοι που εξακολουθήσουν να παραμένουν στην αυτοκρατορία μετά το πέρας του έτους.
9. Θα συσταθεί επιτροπή από 12 Σταυροφόρους και 12 Βενετούς, οι οποίοι θα υποδείξουν τα φέουδα στους νέους κατόχους αλλά και θα ορίσουν τα αξιώματα, καθορίζοντας, παράλληλα, τα καθήκοντα φεουδαρχών και αξιωματούχων έναντι του αυτοκράτορος. Οι υποτελείς (Vassaux) του αυτοκράτορος μπορούν να διαθέσουν, όπως θέλουν, το φέουδό τους. Το κληρονομικό δικαίωμα θα ανήκει και σε άντρες και σε γυναίκες. Ο Vassal έχει όλη την εξουσία εντός του φέουδου του, αρκεί οι ενέργειές του να μην είναι αντίθετες με τους νόμους της λατινικής αυτοκρατορίας και τις υποχρεώσεις του έναντι του αυτοκράτορος. Τέλος, οι κύριες υποχρεώσεις έναντι της λατινικής αυτοκρατορίας είναι αποκλειστικό μέλημα του λατίνου αυτοκράτορος.
10. Σε περίπτωση πολέμου μεταξύ της Βενετίας και τρίτης χώρας, κανένας υπήκοος της εχθρικής προς την Βενετία χώρας δεν έχει το δικαίωμα να εισέλθει εντός των εδαφών της λατινικής αυτοκρατορίας για όσο καιρό διαρκεί ο πόλεμος.
11. Τόσο οι Σταυροφόροι όσο και οι Βενετοί υποχρεούται να επιδιώκουν τον αφορισμό από τον Πάπα όλων εκείνων που αντιτίθενται σε αυτή την συμφωνία.
12. Ο λατίνος αυτοκράτορας θα πρέπει να ορκισθεί ότι θα σεβαστεί την συμφωνημένη διανομή από τους 24 Repartitores. Οι μοναδικοί που έχουν το δικαίωμα να προσθέσουν ή να αφαιρέσουν διατυπώσεις ή άρθρα από την παραπάνω συμφωνία είναι ο Βενετός Δόγης και ο Μαρκήσιος του Monferrat.