Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ

Δύο τάσεις κυριαρχούν στην Βυζαντινή γραμματεία. Η κληρονομιά της αρχαιοελληνικής παράδοσης, η οποία συμβάλλει στην ανέλιξη της βυζαντινής λογοτεχνικής παραγωγής. Παρατηρούμε το φαινόμμενο της μίμησης των αρχαίων προτύπων (όπως ακριβώς και στην ελληνιστική εποχή) που βοηθά στην εσωτερική ανάπτυξή της. Μία δεύτερη τάση, που μεταγγίζει τις νέες ιδέες στη βυζαντινή λογοτεχνία προσδίδοντάς της καινούργιο περιεχόμενο, χαρακτηρίζεται από την προσήλωσή της στο "πνεύμα του χριστιανισμού". Στους πρώτους αιώνες του Βυζαντίου ή της οψίμου αρχαιότητος (4ος με 6ο) διαμορφούται οι βασικοί προβληματισμοί της βυζαντινής λογοτεχνίας. Στο σημείο αυτό το "κοσμολογικό πρόβλημα" των Ελλήνων, η αγωνία δηλαδή για τη λύτρωση του ανθρώπου από τη μοίρα και τον θάνατο, θα συναντηθεί με το "χριστολογικό ζήτημα", που τοποθετεί τον ιδρυτή της νέας θρησκείας στην αρχή και στην αδιάκοπη συνέχεια του κόσμου. Πρυτανεύει η άποψη ότι η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία αποτελεί προπαιδεία για τη μελέτη των χριστιανικών κειμένων. Η πρόθεση αυτή αποσκοπεί στο να συνδυάσει το χριστιανικό με το κλασσικό πνεύμα.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ

1. Θεολογία, η οποία διακρίνεται σε δογματική (αντιρρητική ή απολογητική), ασκητική, μυστική, ερμηνευτική.
2. Ρητορική, η οποία καλλιεργήθηκε ως λογοτεχνικό είδος στο κήρυγμα, τη διδασκαλία και στον επιδεικτικό λόγο. Καλλιεργήθηκαν η ομιλητική, οι παραινέσεις, οι εκφράσεις, και κυρίως, η επιστολογραφία. Άνθηση της εκκλησιαστικής ρητορικής.
3. Φιλοσοφία. Το οντολογικό, κοσμολογικό και το δεοντολογικό πρόβλημα είχε επιλυθεί στο Βυζάντιο. Η κλασσική φιλοσοφική σκέψη (κυρίως του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη) χρησιμοποήθηκαν ως μέσα για τρην προσέγγιση της θεολογικής αλήθειας. Τα θεολογικά πλαίσια θα ορίζουν τη βυζαντινή θεολογική σκέψη έως τον 11ο, όπου παρατηρείται μια τάση χειραφέτησης της φιλοσοφίας από τη θεολογία.
4. Φιλολογία. οι Βυζαντινοί φιλόλογοι διακατέχονται από το πνεύμα των αλεξανδρινών. Μελετούν την γραμματική, τη σύνταξη και την ορθογραφία, καθώς και την κριτική των κειμένων. Ασχολούνται με την λεξικογραφία.
5. Ιστοριογραφία, η οποία είναι από τα πλέον αξιόλογα δείγματα της βυζαντινής γραμματείας. Διακρίνεται σε καθεαυτό ιστορία (στρατιωτική και πολιτική), σε εκκλησιαστική ιστορία και στη χρονογραφία.
6. Ποίηση. Εννοούμε βασικά την βυζαντινή υμνογραφία και το βυζαντινό επίγραμμα, μέσω του οποίου εκφράζεται η λυρική ποίηση.
7. Μυθιστόρημα. Το λόγιο βυζαντινό μυθιστόρημα συνδέεται με το αντίστοιχο της ελληνιστικής. Θα επηρεάσει το μεταγενέστερο ερωτικό μυθιστόρημα της δημώδους λογοτεχνίας.
8. Δημώδης λογοτεχνία. Κύρια χαρακτηριστικά της η δημώδης γλώσσα, το δημώδες ύφος και ο δημώδης στίχος (δεκαπεντασσύλαβος ή πολιτικός)