Οικονομικές έννοιες - όροι στην Αρχαία Ελλάδα

[TEUTAMOS]

Ο ορισμός της οικονομίας

Ίσως πρώτος ο Σωκράτης συνέλαβε και κατέγραψε και την ιδέα ότι τα οικονομικά

αποτελούν μια επιστήμη, ένα σώμα γνώσεων («επιστήμη οικονομίας») [Ξενοφώντα,

Οικονομικός ΙΙ, 12] και ίσως πρώτος συνέλαβε την έννοια του οικονομικού ορθολογισμού:

Όπως εξηγούσε στο διάλογό του με το μαθητή του Κριτόβουλο («Οικονομικός» Ι, 4, ΙΙ, 1),

η «οικονομίας επιστήμη» (οικονομική επιστήμη) ασχολείται με το πώς να διοικεί κάποιος σωστά την περιουσία του, να κάνει όσα πρέπει και, δημιουργώντας περίσσευμα, να την αυξάνει

(«εύ οικείν τόν εαυτού οίκον… καί τελείν τε όσα δεί καί περιουσίαν ποιών αύξειν τον οίκον»).

Επιπλέον, θεωρούσε (ο Σωκράτης) ότι είναι καθήκον κάθε σώφρονα άνδρα και γυναίκας να διατηρούν όσο καλλίτερα γίνεται την περιουσία τους και να την αυξάνουν με έντιμα και νόμιμα μέσα

(«τά τε όντα ώς βέλτιστα έξει καί άλλα ότι πλείστα έκ τού καλού τε καί δικαίου προσγεννήσεται») [VΙΙ 15]



Ο ορισμός της αγοράς


«Μια πολιτεία, ενώ αρχικά γίνεται για να μπορεί να εξασφαλίσει την απλή επιβίωση, σύμφωνα με τη φύση της και την ουσία της αποβλέπει στην καλή ζωή»

(«ή δ’ έκ πλειόνων κωμών κοινωνία τέλειος πόλις ήδη, πάσης έχουσα πέρας τής

αυταρκείας ώς έπος ειπείν, γιγνομένη μέν ούν τού ζήν ένεκα, ούσα δέ τού εύ ζήν»)

[«Πολιτικά» Α, 1252b 27-30]

Η υπερβολή είναι ζημιογόνος


«Όλοι οι έχοντες κτήματα ξέρουν πόσα ζεύγη ζώων και πόσοι εργάτες επαρκούν για το χωράφι τους.

Αν κάποιος προσθέσει περισσότερα ζώα ή περισσότερους εργάτες απ’ όσα χρειάζονται, θα ζημιώσει.»

(«έτι δε οί μέν αγρούς κεκτημένοι πάντες έχοιεν άν ειπείν οπόσα ζεύγη αρκεί είς τό χωρίον καί

οπόσοι εργάται. ήν δ’ επί πλέον τών ικανών εμβάλλη τις, ζημίαν λογίζονται»).

[Περί Προσόδων ΙV, 5]



Ο νόμος της ανταποδοτικότητας - Η έννοια του νομίσματος


«…στις κοινωνίες στις οποίες οι πολίτες μπορούν ελεύθερα να ανταλλάσσουν προϊόντα, οι ανταλλαγές αυτές γίνονται με βάση όχι την ισότητα, αλλά την αναλογικότητα [την ανταποδοτικότητα] (επειδή τα προϊόντα είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, που δεν μπορεί να εξισωθούν)… Πρέπει, όμως, όλα να μετρώνται… Το βασικό κοινό μέτρο είναι η ανάγκη (η ζήτηση). Η ανάγκη είναι αυτή που συνέχει μια κοινωνία, γιατί χωρίς συναλλαγές δε νοείται κοινωνία. Αλλά και οι συναλλαγές δε θα πραγματοποιούνταν, αν δεν υπήρχε ισότητα μεταξύ των πραγμάτων που ανταλλάσσονται. Και δεν μπορεί να υπάρξει κάποια ισότητα, αν δεν υπάρχει «συμμετρία», δηλαδή, αν όλα αυτά δεν μπορεί να μετρηθούν με κάποιο κοινό μέτρο… Επειδή, λοιπόν, τα προϊόντα είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους, γι’ αυτό και οι κοινωνίες δημιούργησαν με μια σύμβαση το νόμισμα (από εκεί προέρχεται και η ονομασία «νόμισμα», διότι συνίσταται με νόμο και σύμβαση και όχι κατά φύσιν), ώστε να μπορούν όλα να μετριούνται με ένα κοινό μέτρο και να διευκολύνονται οι συναλλαγές, αλλά και οι μελλοντικές συναλλαγές, σε περίπτωση που κάποιος από τους συναλλασσόμενους δεν έχει κάποια ανάγκη τώρα! … Γι’ αυτό, επινοήθηκε το νόμισμα, για να εξισώνονται («ισασθήναι») διαφορετικά είδη και να μπορεί να μετριέται και η υπεροχή και η έλλειψη (κάθε προϊόντος που προσφέρεται για ανταλλαγή). Χωρίς τέτοια μέτρηση μέσω του νομίσματος δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιούνται συναλλαγές, ούτε να υπάρχει κοινωνία… [η κοινωνία μπορεί να μεταβάλλει το νόμισμα ή και να το αχρηστεύσει]»
Αριστοτέλους («Ηθικά Νικομάχεια», 1131a - 1132b)



Τον φυσικό πλούτο πρέπει να τον εκμεταλλεύεται η χώρα – Το κράτος δεν εμπλέκεται στα πόδια των ιδιωτών και τούμπαλιν


«Κινδυνεύει πολύ όποιος (από τους ασχολούμενους με τα μεταλλεία) ανοίγει καινούριες σήραγγες. Ο λόγος είναι ότι όποιος ανακαλύψει καλό κοίτασμα πλουτίζει, ενώ όποιος δεν ανακαλύψει χάνει όλα όσα δαπάνησε. Ένας τρόπος, κατά την γνώμη μου, που θα μπορούσε ν’ ανοίξει κανείς καινούριες σήραγγες με ασφάλεια, είναι να συνεταιριστούν οι δέκα φυλές των Αθηναίων (αλλά και οι ιδιώτες και οι άλλοι δήμοι). Οι ιδιώτες που συνεταιρίζονται μεταξύ τους και καθιστούν κοινή την τύχη τους, διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο. Να μη φοβάστε επίσης, μήπως το Δημόσιο εργαζόμενο κατ’ αυτόν τον τρόπο (προσφέροντας δηλαδή αναγκαίους πόρους), παρενοχλεί τους πολίτες (μπλέκεται στα πόδια τους) ή ότι οι πολίτες παρενοχλούν το Δημόσιο.»

(«κίνδυνος δέ μέγας τώ καινοτομούντι. ό μέν γάρ ευρών αγαθήν εργασίαν πλούσιος γίγνεται, ό δέ μή ευρών πάντα απόλλυσιν όσα άν δαπανήση. […] εγώ μέντοι έχειν μοί δοκώ καί περί τούτου συμβουλεύσαι ώς άν ασφαλέστατα καινοτομοίτο. εισί μέν γάρ δήπου Αθηναίων δέκα φυλαί, […] κοινωσάμεναι την τύχην καινοτομοίειν, […] οιόν τε δή ούτως καί ιδιώτας συνισταμένους και κοινουμένους τήν τύχην ασφαλέστερον κινδυνεύειν. μηδέ μέντοι τούτο φοβείσθε, ώς ή τό δημόσιον ούτω κατασκευαζόμενον παραλυπήσει τούς ιδιώτας ή οί ιδιώται τό δημόσιον.»)

[«Περί Προσόδων», IV, 29-32]

[KAL EL]

Πολύ ωραίο θέμα και ενημερωτικό. Ένα από τα πολλά που δεν γνωρίζω είναι το ποιός έκοβε το νόμισμα . Υποθέτω ότι ήταν κρατική υπόθεσις. Επίσης το νόμισμα που εκδιδόταν αντιπροσώπευε μία αξία πολυτίμου μετάλλου ; Χρυσού ή ασημιού ;
Τότε όλα τα νομίσματα ήταν χρυσά , ασημένια ή από κάποιο άλλο μέταλλο μικρότερης αξίας .
Πληθωρισμός υπήρξε ποτέ στην αρχαιότητα ; Όπως επίσης κέρδη φούσκες τα οποία προέκυπταν από μη παραγωγικές διαδικασίες αλλά από αέρα κοπανιστό ;

[ION 4ever]

Aν θυμάμαι καλά στο σχολείο κάποτε μαθαίναμε ότι ο Σόλωνας έκοψε το πρώτο νόμισμα.