Uploaded with ImageShack.us
Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος γεννήθηκε στις αρχές του 3ου π.Χ αιώνος, πιθανότατα στην Αλεξάνδρεια. Υπήρξε μαθητής του ποιητή Καλλιμάχου του Κυρηναίου και χρημάτισε διευθυντής της βιβλιοθήκης της Αλεξανδρείας. Εκεί πλούτισε τις φιλολογικές του γνώσεις και αναδείχθηκε ως ένας από τους πολυμαθέστερους λογίους της εποχής του. Παράλληλα, ασχολούνταν με την ποίηση και την κριτική κειμένων. Εκείνο, όμως, που τον έκανε διάσημο και του εξασφάλισε σημαίνουσα θέση στην επική ποίηση είναι το έπος του Αργοναυτικά που διασώθηκε ολόκληρο και είναι κατά κοινή ομολογία το τελειότερο στο είδος του στην Αλεξανδρινή εποχή.
Τα Αργοναυτικά εκτείνονται σε τέσσερα βιβλία. Το έργο θεωρείται ένα έπος που μιμείται τα μνημειώδη ομηρικά ποιήματα λόγω του ηρωικού θέματος του, της έκτασής του και της ενιαίας του πλοκής. Ταυτόχρονα, όμως, ενσωματώνει στοιχεία της ελληνιστικής ποίησης με λόγιες αναφορές και αποτελεί παράδειγμα της τεχνικής της κατ’αναλογίαν ποικιλίας και της επιλεκτικής αποσιώπησης της οφειλής στο ομηρικό πρότυπο.
Προοίμιο
Το προοίμιο λειτουργεί, εκτός από την εισαγωγή στο έργο, ως ειδικότερο προοίμιο για τα δύο πρώτα βιβλία. Αποτελεί μια μείξη λεπτότητας και μίμησης. Ο ίδιος ο ποιητής ορίζει το είδος του ποιήματος στον πρώτο στίχο με την αναφορά του στις δόξες παλαιών ανδρών, όπου τονίζεται η ανάμνηση του κλέους ως βασικό δομικό συστατικό του έπους.
Αλλά αυτή η διάταξη τονίζει περισσότερο την αυτοσυνειδησία του ποιητή παρά το ρόλο της επικής παράδοσης, στην οποία τα ομηρικά προοίμια δίνουν προτεραιότητα με την επίκληση της Μούσας: «Άνδρα μοι έννεπε, Μούσα» ή της θεάς: «Μήνιν άειδε, θεά». Η Μούσα στον Όμηρο λειτουργεί ως δημιουργός της ποιητικής έμπνευσης. Στο νεωτερικό, όμως, έπος του Απολλώνιου γίνεται επίκληση στον Φοίβο Απόλλωνα. Να σημειωθεί εδώ η διάκριση του ανδρικού από τον γυναικείο ρόλο, εκείνον της κυρίως ηρωίδας της Μήδειας, σε μια αντιστροφή προς το αρχαίο έπος, όπου γίνεται επίκληση μιας γυναικείας θεότητας για τον ανδρικό ρόλο του κεντρικού ήρωα, όπως ο Αχιλλέας στην Ιλιάδα και ο Οδυσσέας στην Οδύσσεια. Η επιλογή του συγκεκριμένου θεού είναι καίρια, καθώς ο Απόλλωνας είναι ο θεός της ποίησης, της μουσικής, της μαντικής και του χρησμού που συνδέεται με το θέμα του έργου, την Αργοναυτική εκστρατεία.
Δέον να επισημανθή ότι τα Αργοναυτικά διαφοροποιούνται σε σχέση με τα ομηρικά έπη ως προς το γεγονός ότι κανένας χαρακτήρας του έπους δεν κατέχει κεντρική θέση, όπως οι ήρωες του Ομήρου. Τόσο ο Αχιλλέας, όσο και ο Οδυσσέας εμφανίζονται ονομαστικά ή περιφραστικά στους πρώτους στίχους του έπους τους, ενώ ο Ιάσονας δεν συστήνεται. Ο ποιητής δεν γράφει ένα προσωποκεντρικό έργο. Η αναφορά γίνεται σε πολλούς και η εκστρατεία προσλαμβάνει έναν συλλογικό χαρακτήρα. Επιπλέον, αφετηρία της εκστρατείας αποτελεί η διαταγή του βασιλιά Πελία για το χρυσόμαλλο δέρας, σημείο όπου τονίζεται το απολυταρχικό στοιχείο, σήμα κατατεθέν των ελληνιστικών βασιλείων.
